Test 7 vervangingsdempers
Twee bouten losdraaien en je hebt de uitlaatdemper van de R1200GS in feite al in je hand. Een vervangingsdemper is dus in een paar minuten gemonteerd, maar loont het om een andere uitlaat te monteren? Welke levert meer vermogen, welke klinkt het beste? We vergelijken zeven vervangingsdempers met de originele uitlaat.
Zo vlot als bij de R1200GS hebben we de afgelopen jaren geen enkele uitlatentest kunnen uitvoeren. Het verwisselen van de uitlaatdemper is in de meeste gevallen namelijk slechts een kwestie van minuten, waarbij zelfs onervaren sleutelaars er weinig moeite mee zullen hebben. Dat is vooral te danken aan een handig geplaatste klepconstructie in de uitlaat. Ter verduidelijking even een kleine terugblik. Tot nu toe moest bij bijna elke testmotor de elektronisch gestuurde regelklep in het uitlaatsysteem ofwel geheel worden verwijderd, ofwel worden gedeactiveerd. Dan pas kon je de vervangende einddemper monteren, aangezien de tussenpijp deel uitmaakte van de demper. Bij de huidige GS zit de regelklep echter vóór de tussenpijp, in het laatste stukje van de uitlaatbochten, dus hij blijft gewoon zitten waar hij zit, en blijft ook normaal werken.
Nu worden sommigen momenteel misschien een beetje nerveus van het woord ‘uitlaatregelklep’, in het licht van het huidige uitlaatgasschandaal in de autowereld (waarbij Volkswagen vooralsnog als enige aan de schandpaal wordt genageld). Begrijpelijkerwijs dringt de vraag zich op of zo’n elektronisch geregelde klep in de uitlaat wel legaal is. De functie van die klep bij motoren is immers vooral om in het wettelijk relevante snelheidsbereik aan de geluidseisen te voldoen. Momenteel wordt nog gemeten conform de EU-norm 97/24/EG, maar die norm zal vanaf volgend jaar worden vervangen door UNECE-R 41 (zie kader). Tot nu toe wordt het geluid gemeten bij een acceleratie vanaf 50 km/uur in de tweede en derde versnelling, over een afstand van 20 meter. De geluidsmeter mag daarbij als gemiddelde van alle metingen maximaal 80 dB registreren. Dat is een behoorlijk scherpe waarde, als je bedenkt dat een stormachtige herfstdag al met hetzelfde geluidsniveau langs je oren blaast. Zelfs bij veel gematigd gemotoriseerde motorfietsen wordt daarom al een uitlaatregelklep toegepast om aan deze waarde te voldoen.
Het principe is heel simpel. Vanaf een kleine 50 kilometer per uur wordt met een servomotor via kabeltjes een vlinderklep in de uitlaat deels gesloten, zodat het geluid wordt verminderd. Afhankelijk van hoe snel de betreffende motor accelereert, wordt de klep boven circa 70, 80 km/uur weer geopend, met als logisch gevolg dat het geluid weer toeneemt. Anders dan bij het actuele uitlaatgasschandaal zijn deze systemen bij motoren echter niet puur op het patroon van de testprocedure afgestemd. De klep werkt altijd in dit snelheidsgebied, of de motor nou met 50 door de stad rijdt of dat hij de routine van de geluidsmeting ondergaat. Het is daarom volledig legaal, ook volgens de experts van de betreffende homologatie-instanties.
In hoeverre dat in 2016 zal veranderen, weten we niet. Geluidshinder-activisten is deze praktijk bij uitlaatsystemen al geruime tijd een doorn in het oog. Hoe kan het nou zo zijn dat motoren alleen in het snelheidsbereik van de wettelijke geluidsmeting zo stil hoeven te zijn, terwijl ze daaronder en daarboven veel meer geluid mogen maken? Deze groepen hebben hun hoop gevestigd op de nieuwe norm. Met een meer complexe meetprocedure en tevens nog lagere decibelwaarden zou de huidige afstemming van de smoorklep – alleen stil tussen de 50 en 70 km/uur – onmogelijk gemaakt moeten worden. Maar of dat werkelijk gaat gebeuren, blijft afwachten. Het is immers zeker niet zo dat alle motoren met geopende klep enorm veel herrie maken, het maakt wel net het verschil tussen de eisen niet halen of wel halen. En bij sommige motoren is het verschil nadrukkelijker dan bij andere.
Nu eerst maar eens kijken naar onze eigen testresultaten. En daarin tekent zich een tamelijk dramatisch beeld af. Wie namelijk denkt dat hij met het vervangen van zijn uitlaat wat extra paarden heeft ontketend, komt bedrogen uit. De harde waarheid op onze testbank: geen enkele vervangingsuitlaat haalt de waarden van maximumvermogen en maximumkoppel van de originele demper. Er zijn er wel meerdere die op vergelijkbaar niveau zitten, maar met sommige dempers lever je echt in: tot een liefst vijf procent lager topvermogen. Dat is allesbehalve wat je ervan verwacht dan wel hoopt. Er valt wel gewichtsvoordeel te behalen: in plaats van de reflectiekamers waarmee de originele uitlaat is uitgerust, hebben de vervangingsdempers veelal een simpele geperforeerde buis met daaromheen absorberende dempingswol. Reflectiedempers zijn effectiever qua demping (mits goed gedimensioneerd), maar zijn door de extra schotten en pijpen ook zwaarder. Een absorptiedemper kan tot wel 50 procent lichter zijn. Er is dus wel degelijk winst te behalen. Ook akoestisch, al blijft dat natuurlijk vooral een kwestie van persoonlijke smaak!
