Test 11 kettingsprays
Het is niet het klusje waar iedere motorrijder reikhalzend naar uitkijkt, maar als je weet wat een goed gesmeerde ketting je aan extra onderhoudskosten bespaard en aan rijcomfort oplevert, neem je de bus kettingspray graag af en toe ter hand. Wij onderzochten elf sprays om te kijken welke het beste met de ketting voor heeft.Het probleem is niet het product, maar schuilt hem doorgaans in de gebruiker. De beklagenswaardige toestand van veel motorkettingen vindt zijn oorzaak namelijk niet in het gebruik van minderwaardige onderhoudsproducten, want die bestaan – een enkeling daargelaten – eigenlijk al jaren niet meer. Nee, het ligt doorgaans aan de laksheid van veel motorrijders zelf dat de ketting vaak glimt als een spiegel, zonder ook maar enig spoortje van een smerend laagje vet.De kennis van èn bereidheid tot onderhoud van deze ‘gelede eindaandrijving’ is in de loop der jaren afgenomen, simpelweg omdat de kwaliteit van kettingen enorm is verbeterd, waardoor ook de levensduur enorm is toegenomen. Bij de eenvoudige standaard rollenketting van vroeger werd je vaak keihard met de neus op de feiten gedrukt als je te weinig onderhoud pleegde. De ketting sleet uitzonderlijk snel (bij elke tankstop ook ketting spannen…) en kon zelfs breken onderweg. De moderne O- en X-ring kettingen zijn wat dat betreft een stuk vergevingsgezinder. Die vragen relatief weinig aandacht en breken ook nauwelijks meer, omdat de genoemde ringen een achterliggende ruimte met duurzame vetvulling effectief afdichten tegen vuil en vocht, waardoor in het inwendige altijd een constante smering gewaarborgd is. Vanwege het algemene gebruik van O-ring-kettingen zijn de eisen aan de kettingspray ook veranderd in de loop der jaren. Uiteraard dient de spray de rubber afdichtingsringetjes niet te beschadigen (op te lossen), daarnaast is de spray tegenwoordig vooral bedoeld om de losse rol rond de kettingschakel aan de binnen- en buitenzijde te smeren. Aan de binnenkant glijdt dat rolletje over de kettingschakel, aan de buitenkant komt dat rolletje in contact met voor- en achtertandwiel en is smering nodig om dit metaal-op-metaal-contact soepel te laten verlopen.Daarom moet er dus ook bij een O-ring-ketting nog steeds goed gesmeerd worden. Doe je dat niet, dan is het niet ondenkbaar dat je binnen 10.000 km aan een nieuwe aandrijflijn toe bent. Bovendien zal een slecht gesmeerde ketting snel slijten en dus langer worden, wat het rijcomfort en schakelcomfort zeer nadelig beïnvloed. Met af en toe een beetje kettingspray op de ketting verleng je niet alleen de levensduur aanmerkelijk (wat dus goed is voor je portemonnee), maar rijdt een motor ook echt stukken beter. Alleen dat laatste moet voldoende zijn om toch af en toe even door de knieën te gaan en de ketting te smeren. Trouwens om dat goed te doen is een middenbok op je motor meer dan handig. Anders kan een paddock-stand uitkomst bieden. Of een vriend of buurman, die je motor even over de jiffystand laat hellen, zodat het achterwiel vrij kan draaien. De echt slimmeriken zagen een houten balkje af, wat ze onder de rechtervoetsteun of rechter swingarmpoot plaatsen, zodat het achterwiel net een centimetertje los komt van de vloer. En dan is het draaien en spuiten maar.We kochten in de reguliere handel elf kettingsprays, die we in het laboratorium op hun kwaliteiten lieten testen. Daarbij onderzochten we vijf belangrijke eigenschappen die essentieel zijn bij het beschermen en smeren van de ketting: slijtage, hechtvermogen, kruipvermogen, corrosiebescherming en materiaalverdraagzaamheid. De eerste beide criteria wegen in de test het zwaarst en leveren daarom de meeste punten op. Zesde en laatste criterium was de gebruiksvriendelijkheid, waarbij het er onder andere om gaat hoe goed de kettingspray zich laat doseren, hoe precies je de straal kunt mikken en of het middel goed te zien is op de ketting. Om het beeld compleet te maken hebben we ook de vuldruk van de bussen (theoretisch 2,7 of 3,5 bar) getest, waarvoor het drijfgas, een propaan/butaan mengsel, verantwoordelijk is. De genoemde waarden zijn puur informatief en zijn niet of nauwelijks van invloed op het daadwerkelijke sproeigedrag. Dat wordt namelijk naast de druk ook bepaald door het aandeel drijfgas (tussen tien en veertig procent) en de constructie van de sproeikop en het ventiel.Een tweede, eveneens niet met punten gewaardeerde waarde, is de procentuele resthoeveelheid voor verdamping. Om even een beeld te schetsen, we plaatsten 40 gram spray gedurende 24 uur in een warmtekast waarbij de temperatuur gaandeweg de tijd steeg van 35º naar uiteindelijk 150º. De verdampingseigenschappen vertellen iets over de samenstelling van het middel (o.a. het aandeel vluchtige stoffen), maar een echt kwaliteitsoordeel kun je daar niet aan hangen. Bij het samenstellen van een kettingspray staan chemici sowieso voor een spagaat, omdat deze verschillende eigenschappen moet herbergen die soms lijnrecht tegenover elkaar staan. Want hoe combineer je bijvoorbeeld een vlot kruipvermogen met een zo groot mogelijke hechting? Aan de ene kant wil je dat het goedje snel in alle hoeken en gaten van de ketting komt, maar belangrijker nog is dat het daar ook blijft zitten en niet bij de eerste meters alweer van de ketting wordt geslingerd. Fabrikanten die bij de ontwikkeling extra aandacht hebben besteed aan het hechtvermogen, kunnen in de test in ieder geval op dat onderdeel al flink wat punten bij elkaar sprokkelen. Nog meer punten waren er te verdienen bij het onderdeel slijtage, of beter gezegd het zoveel mogelijk voorkomen daarvan. Hiervoor maakten we gebruik van een zogenaamde Timken machine, tientallen jaren geleden ontwikkeld door een lagerfabrikant die daarmee de kwaliteit van zijn lagers testte. Dit op het eerste gezicht nogal simpel ogende apparaat is een in de tribologie (wrijvingskunde) erkend apparaat dat in een relatief korte tijd uiterst precies het smeervermogen van een bepaald middel aantoont. De foto op pagina 87 geeft wat dat aangaat een helder beeld over hoe verschillend het smeervermogen, en daarmee ook het slijtagebeeld, van de verschillende middelen is. Opmerkelijk: het slechte resultaat van Profi Dry Lube van PDL. De slijtage van een niet gesmeerde rol is slechts marginaal groter dan eentje behandeld met Profi Dry Lube (zie de foto).Maar over het algemeen bevestigt de test andermaal op welk hoog kwaliteitsniveau kettingsprays zich tegenwoordig bevinden. Extra vrolijk worden we van het feit dat alle sprays wat betreft materiaalverdraagzaamheid het volle puntenaantal in de wacht sleepte. Met andere woorden, je mag overal flink en rijkelijk spuiten (de banden daargelaten dan) het spul kan geen kwaad op het aluminium en kunststof van je motor. De zwakste schakel in de (onderhouds)ketting is en blijft dus nog altijd de mens. Goede en zeer goede onderhoudsmiddelen zijn in ieder geval in ruime mate voorhanden, je moet ze alleen wel gebruiken!________________________________________[KASTEN PFLEGE TIPPS]ONDERHOUDSTIPSRoest verwijderen door er even een laagje verf overheen te spuiten of stof simpelweg onder de mat vegen, dat is niet meer van deze tijd. Daarentegen lijkt het voor sommige motorrijders heel normaal om een vuile ketting wel gewoon te smeren. En daarmee zijn we aanbeland bij de grootste en meest populaire van alle kettingonderhoudszonden: het goed conserveren van aangekoekte modder- en vuillaag. Wat is daarbij het probleem? Door dat vuil ziet de kettingspray geen kans om daar naar toe te vloeien waar het echt nodig is. Bovendien wordt de spray ook direct weer van de ketting geslingerd aangezien vuil een ongeschikte ondergrond voor hechting is. Eigenlijk moet iedere ketting na drie keer smeren eerst weer grondig gereinigd worden, zodat je weer met een schone ketting begint.Gebruik voor dat schoonmaken geen chemische cocktail van bijvoorbeeld remmenreiniger, dit zorgt er namelijk voor dat de O- of X-ringen uitzetten of poreus worden. Daardoor dichten ze niet goed meer af en kan het duurzame vet juist weglopen uit het hart van de kettingschakel, terwijl water en vuil juist de kans hebben om binnen te dringen. Bijna iedere leverancier van kettingspray heeft ook kettingreiniger in zijn programma, een relatief goedkope aankoop en absoluut geen overbodige luxe! De kettingspray hoort natuurlijk op de binnenkant van de ketting, daar waar de schakels contact maken met de tandwielen. Twee volledige omwentelingen spuiten is voldoende en aansluitend ook nog één omwenteling de ketting van buiten insprayen (foto), al is dat laatste niet perse nodig. Ook zeer belangrijk: geef het middel de tijd om te vloeien en in te werken. Rij daarom niet direct weg, maar wacht minimaal dertig minuten. Het allerslimste is om de ketting direct na terugkomst van een ritje in te vetten, dan staat je motor dus meteen weer klaar voor de volgende trip.[UNTERSCHRIFT]De buitenkant maximaal één omwenteling inspuiten, belangrijker is echter juist de binnenkant.________________________________________[KASTEN UNTERSCHIEDLICHE MODELLE]CARAMBA [LOGO MOTOPLUS KOOPTIP]KettingsprayLeverancier: JPL Trading, info@jpltrading.nl, www.carambashop.nlPrijs: € 8,48 (exclusief € 6,75 verzendkosten)Inhoud: 400 mlAlternatief: 100 mlLeveromvang: korte sproeimond gemonteerd, verlengstuk meegeleverdVuldruk: 3,6 barVerdampingstest: resthoeveelheid 21%Gebruik: goed doseerbaar; veel opbrengst; relatief brede, nevelige sproeistraal; geringe zichtbaarheid (schittert slechts een beetje)CONCLUSIEGoed smeervermogen/slijtage (7e plaats), goed hechtvermogen (2e plaats), goede corrosiebescherming en goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: uitmuntend________________________________________CASTROLChain Spray O-RLeverancier: Castrol Nederland, tel. 010-249 4444, www.castrol.nl Prijs: € 13,75Inhoud: 400 mlAlternatief: geenLeveromvang: korte sproeimond gemonteerd, tweede sproeikop met lange buis meegeleverdVuldruk: 3,5 barVerdampingstest: resthoeveelheid 28%Gebruik: redelijk doseerbaar; erg goede opbrengst; relatief brede, nevelige sproeistraal; goed zichtbaar.CONCLUSIE Matige smeervermogen/slijtage (9e plaats), goed hechtvermogen (3e plaats), prima corrosiebescherming en matig kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: zeer goed________________________________________CASTROLChain Lube RacingLeverancier: Castrol Nederland, tel. 010-249 4444, www.castrol.nl Prijs: € 14,85Inhoud: 400 mlAlternatief: geenLeveromvang: korte sproeimond gemonteerd, tweede sproeikop met lange sproeibuis meegeleverdVuldruk: 3,6 barVerdampingstest: resthoeveelheid 25%Gebruik: dosering bevredigend; zeer veel opbrengst; relatief brede, nevelige sproeistraal; redelijk goed zichtbaar.CONCLUSIE Slecht smeervermogen/slijtage (10e plaats), goed hechtvermogen (4e plaats), goede corrosiebescherming en zeer goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: goed________________________________________HEIN GERICKEKettingsprayLeverancier: Hein Gericke Nederland, tel. 020-4119269, www.hein-gericke.nl Prijs: € 5,99Inhoud: 300 mlAlternatief: 400 ml (€ 7,99)Leveromvang: korte sproeimond gemonteerdVuldruk: 3,6 barVerdampingstest: resthoeveelheid 44%Gebruik: goed doseerbaar; gemiddelde opbrengst; compacte, praktische sproeistraal; voldoende zichtbaar.CONCLUSIE Goede smeervermogen/slijtage (6e plaats), matig hechtvermogen (8e plaats), redelijke corrosiebescherming en zeer goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: zeer goed________________________________________MOTULChain Lube Road PlusLeverancier: Motul, tel. 0546-601 327, www.motulolie.nl Prijs: € 14,30 Inhoud: 400 mlAlternatief: 100 ml (€ 6,65)Leveromvang: korte sproeimond gemonteerd, tweede sproeikop met lange buis meegeleverdVuldruk: 3,1 barVerdampingstest: resthoeveelheid 16%Gebruik: redelijk doseerbaar; extreem hoge opbrengst; praktische sproeistraal; zeer goed zichtbaar.CONCLUSIE Goed smeervermogen/slijtage (8e plaats), matig hechtvermogen (11e plaats), matige corrosiebescherming en goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: goed________________________________________POLOKettingsprayLeverancier: Polo Expressversand, tel. +49 (0)2165-844 0200, www.polo-motorrad.de Prijs: € 9,95 (exclusief verzendkosten)Inhoud: 400 mlAlternatief: geenLeveromvang: korte sproeimond gemonteerdVuldruk: 3,6 barVerdampingstest: resthoeveelheid 44%Gebruik: goed doseerbaar; normale opbrengst; relatief smalle, praktische sproeistraal; redelijk zichtbaar.CONCLUSIE Goed smeervermogen/slijtage (4e plaats), matig hechtvermogen (7e plaats), redelijke corrosiebescherming en matig kruipvermogen. [Logo MotoPlus]-oordeel: zeer goed________________________________________POLODry LubeLeverancier: Polo Expressversand, tel. +49 (0)2165-844 0200, www.polo-motorrad.de Prijs: € 8,95 (exclusief verzendkosten)Inhoud: 400 mlAlternatief: geenLeveromvang: korte sproeimond gemonteerdVuldruk: 2,8 barVerdampingstest: resthoeveelheid 12%Gebruik: goed doseerbaar; normale opbrengst; brede sproeistraal, spuit onnodig veel spray; redelijk zichtbaar.CONCLUSIE Zeer goed smeervermogen/slijtage (2e plaats), matig hechtvermogen (9e plaats), slechte corrosiebescherming en zeer goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: zeer goed________________________________________PROCYCLE [Logo Motoplus kooptip]Kettingspray WitLeverancier: Motozoom, tel. 0900-294 1199 (45 ct p/m), www.motozoom.nl Prijs: € 7,95Inhoud: 300 mlAlternatief: 750 ml (€ 13,95)Leveromvang: korte sproeimond gemonteerdVuldruk: 3,6 barVerdampingstest: resthoeveelheid 44%Gebruik: goed doseerbaar; gemiddelde opbrengst; compacte, praktische sproeistraal; redelijk zichtbaar.CONCLUSIE Goed smeervermogen/slijtage (5e plaats), goed hechtvermogen (6e plaats), redelijke corrosiebescherming en goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: uitmuntend________________________________________PROCYCLEDry Lube KettingsprayLeverancier: Motozoom, tel. 0900-294 1199 (45 ct p/m), www.motozoom.nlPrijs: € 13,95Inhoud: 400 mlAlternatief: geenLeveromvang: korte sproeimond gemonteerdVuldruk: 3,0 barVerdampingstest: resthoeveeldheid 7%Gebruik: matig doseerbaar; gemiddelde opbrengst; compacte, praktische sproeistraal; redelijk zichtbaar.CONCLUSIE Goed smeervermogen/slijtage (3e plaats), zeer goed hechtvermogen (1e plaats), slechte corrosiebescherming en zeer goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: zeer goed________________________________________PDLProfi dry lubeLeverancier: MotoPro Sports, tel. 0599-663 000, www.motopro.com Prijs: € 14,90Inhoud: 400 mlAlternatief: 150 ml (€ 9,90)Leveromvang: geen sproeimond gemonteerd, lange sproeimond meegeleverdVuldruk: 2,8 barVerdampingstest: resthoeveelheid 8%Gebruik: nauwelijks doseerbaar; gemiddelde opbrengst; loopt direct als water weg; compacte, praktische straal (met lange sproeibuis); slecht zichtbaar.CONCLUSIE Zeer slecht smeervermogen/slijtage (11e plaats), matig hechtvermogen (10e plaats), matige corrosiebescherming, maar zeer goed kruipvermogen.[Logo MotoPlus]-oordeel: onvoldoende________________________________________S100 [Logo Motoplus testwinnaar]Kettingspray WitLeverancier: Yamaha Motor Nederland, tel. 020-654 6000, www.yamaha-motor.nlPrijs: € 12,95Inhoud: 300 mlAlternatief: 75 ml (€ 4,95); 400 ml (€ 14,95)Leveromvang: korte sproeibuis gemonteerdVuldruk: 3,5 barVerdampingstest: resthoeveelheid 38%Gebruik: goed doseerbaar; gemiddelde opbrengst; compacte, praktische sproeistraal; goed zichtbaar.CONCLUSIE Zeer goed smeervermogen/slijtage (1e plaats), goed hechtvermogen (5e plaats), goede corrosiebescherming en goed kruipvermogen[Logo MotoPlus]-oordeel: uitmuntend________________________________________[KASTEN VERSCHLEISSTEST]SLIJTAGETESTIn de Timken testeropstelling wordt een vastzittende testrol onder een belasting van 200 Newton gedurende drie minuten tegen een roterende metalen ring gedrukt. Het onderste deel van deze metalen ring loopt vaan 1/3 deel door de kettingspray, waardoor er tussen ring en rol een dunne smeerfilm ontstaat. Deze film beschermt in meer of mindere mate tegen slijtage. Aansluitend wordt het slijtageoppervlak (in cm²) gemeten.________________________________________[KASTEN ABSCHLEUDERVERHALTEN]HECHTVERMOGEN TESTDe kettingsprays wordt op een aluminium schijf (Ø 12 cm) gespoten, gelijkmatig verdeeld en vervolgens gewogen. Na de inwerktijd wordt de schijf in een centrifuge geplaatst waar hij gedurende vijftien minuten met 1.650 tpm roteert. Vervolgens wordt de schijf wederom gewogen. Dit proces herhaalt zich drie keer, waarbij de schijf telkens eerst grondig gereinigd wordt. Aan de hand van deze drie waarden wordt vervolgens de gemiddelde afgeslingerde hoeveelheid in procenten berekend. ________________________________________[KASTEN KRIECHFÄHIGKEIT]KRUIPVERMOGEN TESTTwee glasplaten worden op elkaar geplaatst, waarbij de onderste plaat net iets groter is. Langs de overlappende rand wordt de kettingspray gespoten die vervolgens vijftien tijd krijgt om tussen de platen te kruipen. Het bereik van de spray wordt dan direct met een stift gemarkeerd, waarna het oppervlak wordt overgetrokken op millimeter papier. Vervolgens kan uiterst precies het bereikte oppervlak worden berekend.________________________________________[KASTEN KORROSIONSSCHUTZ]CORROSIEBESCHERMINGSTESTDe kettingspray wordt op een stalen testplaat (koudgewalst, type DC04-B) gespoten en krijgt vervolgens een uur de tijd om in te werken. Vervolgens worden de proefstrips (twee van elke spray) in glazen bekers geplaatst met daarin een vijf procent natriumchloride oplossing, die vervolgens gedurende 24 uur verdwijnen in een magnetische roermachine. Aansluitend worden de teststrips eruit gehaald en het procentuele aandeel roest ten opzichte van het totaaloppervlak berekend. ________________________________________[KASTEN ENDWERTUNG]CONCLUSIENet als in de vorige kettingspraytest (MotoPlus 03-2006) gaat S100 ook ditmaal weer met de overwinning lopen. Een klinkende moet gezegd worden, al zit je met de eveneens als ‘uitmuntend’ bestempelde Caramba en witte kettingspray van Motozoom huismerk Procycle ook nog altijd op de eerste rang. Deze zijn bovendien ook duidelijk goedkoper en daarom onze ‘Kooptip’. De met ‘zeer goed’ gekwalificeerde sprays presteren in de belangrijkste categorieën slijtagebescherming en wegslingergedrag overigens net zo goed, soms zelfs nog iets beter. Het smeervermogen van Castrol Racing valt toch enigszins tegen, net als het hechtvermogen van Motul. De Profi Dry Lube laat het wat smeervermogen betreft afweten.
