Reportage Lancia KS 49 P1 van Kees Schermer
Noord-Holland heeft een aantal beroemde motorcoureurs voortgebracht. De bekendste is ongetwijfeld Wil Hartog, de grasdroger uit Abbekerk, alias De Witte Reus. Minder bekend is Kees Schermer, de man die menig duel uitvocht met Hartog, tot een ongeluk een einde maakte aan zijn racecarrière. Toch bleef Kees nauw betrokken bij de wereld van de snelle tweewielers, maar nu vooral als bouwer van raceframes. Voor zichzelf bouwde hij ook een aantal motorfietsen, waaronder deze opmerkelijke Lancia KS 49 P1.In de jaren zeventig maakte Kees Schermer furore in de 250 cc-klasse. Er werd toen ook nog regelmatig op het circuit van Zandvoort gereden en in 1975 vochten Kees Schermer en Wil Hartog daar een duel uit om de tweede plaats, tot de tweetaktmachine van Hartog plotseling vastliep en beide coureurs met een spectaculaire schuiver van de baan vlogen. Met een totaal vernielde enkel verliet Kees per brancard het circuit en de schade aan het ingewikkelde bottenstelsel was dermate ernstig dat hij uiteindelijk een punt achter zijn actieve raceloopbaan moest zetten. Als gepassioneerd motorliefhebber en rastechnicus bleef hij echter contact houden met het wereldje. Voor iemand die jarenlang zelf met succes zijn machines geprepareerd heeft, is er altijd emplooi en zo kwam Kees na verloop van tijd terecht bij Bakker Framebouw in Heerhugowaard, het bedrijf van Nico Bakker, ook al zo’n technisch begaafde ex-coureur. Die hield zich aanvankelijk bezig met de verbetering van de rijwielgedeelten van motorfietsen, maar toen detailmodificaties niet meer voldoende waren om topprestaties te bereiken, ging hij zich uiteindelijk toeleggen op het bouwen van zelf ontwikkelde frames. Het duurde niet lang of Bakker maakte naam in de racerij. Onder anderen Boet van Dulmen, Wil Hartog (daar is ie weer..), Jack Middelburg, Giacomo Agostini en Johnny Cecotto hebben menig overwinning behaald op een frame van Nico Bakker.In zijn vrije tijd hield Kees zich ook bezig met het bouwen van de destijds populaire Bitza’s. Dat zijn eigenbouwsels waarvan de frames uit onderdelen van diverse merken worden samengesteld en waar men vervolgens zelf een geschikte motor bij zoekt. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs een motorfietsblok te zijn. Vaak zijn de blokken afkomstig van andere motorfietsmerken, hoewel destijds ook wel motoren uit auto’s werden gebruikt. Vooral de boxers van Alfa en Subaru waren populair, maar ook de viercilinders van NSU voldeden goed. Door de helaas in 1983 verongelukte Ferrari- en Lancia-enthousiast Pieter Blaauwboer werd Kees attent gemaakt op het sportieve karakter van het Lancia Fulvia V4-tje. Dankzij de kleine blokhoek (13°) met slechts één cilinderkop voor beide cilinderrijen is het blok uiterst compact. Daarnaast zorgen de dubbele bovenliggende nokkenas en de cross-flow cilinderkop – met aan de ene kant de uitlaten en aan de andere kant twee dubbele carburateurs – voor een uitstekende ademhaling. Een ander groot voordeel van het Lancia-blok is het hoge specifiek vermogen. Uit het 1.300 cc-blok werd maar liefst 90 pk gepeurd. Allemaal zaken die voor een sportief getinte motorfiets belangrijk zijn.Omdat de motor dwars in het frame komt te hangen, kon geen gebruik worden gemaakt van de oorspronkelijke versnellingsbak. In die tijd nam men vaak zijn toevlucht tot een losse tandwielbak uit een Engelse motorfiets, maar daarvoor leverde de Lancia-motor een te hoog koppel. Kees Schermer neemt in plaats daarvan een versnellingsbak van een Kawasaki, maar die is van nature samengebouwd met de motor. Van het carter van de Kawasaki zaagt hij dan ook drie cilinders af en de resterende opening sluit hij met een deksel af. Vervolgens maakt hij, vanaf de kant van de krukaspoelie, met behulp van tandwielen en een triplexketting een primaire aandrijving naar de bak. Vanwege de beperkte inbouwruimte moet er heel wat worden gepuzzeld om alle hulpcomponenten zo efficiënt mogelijk onder te brengen. In de motorruimte van een auto is er meestal genoeg ruimte om een geschikte plaats te vinden voor zaken als de ontsteking, de waterpomp, de dynamo, het oliefilter en de startmotor. Om het aandrijfaggregaat passend te maken, worden her en der componenten geleend, zoals de radiateur van een Ford Taunus, het oliefilter van een Mazda en de elektronische ontsteking van een 2-liter Mitsubishi. De dynamo wordt via een koppeling aangedreven en dat onderdeel wil het wel eens begeven, maar de huidige set gaat al weer zo’n 50.000 km mee.De volgende stap in het bouwproces is het frame. Kees plaatst de Lancia-motor met de Kawasaki-bak op een lasmal en bouwt vervolgens een frame om het wat hoge geheel. De bouwer zelf is daar heel nuchter over: ”Je weet de afstand die je nodig hebt tussen het voorwiel en het motorblok en zo begin je”. Uiteraard komt zijn ervaring als framebouwer bij Bakker hem uitstekend van pas. Het hele bouwproces vindt overigens plaats in de garage van Kees z’n huis in Obdam. Voor heel speciale bewerkingen, zoals het moeilijke buigwerk van de framebuizen, maakt hij weliswaar gebruik van de apparatuur van Bakker, maar verder gebeurt alles in de garagebox. Maar die is dan ook compleet ingericht met een draaibank, lasapparatuur en een hefbrug. Motor en bak worden vóór met ‘silintblocs’ en achter star in het brugframe opgehangen, zodat het Fulvia-aggregaat een dragende functie heeft. Het scharnierpunt van de swingarm ligt precies in het verlengde van de uitgaande versnellingsbakas, zodat de ketting altijd goed gespannen is. Om dit constructieprincipe te kunnen toepassen, was er wel het nodige denkwerk nodig en moest er flink met de onderdelen worden geschoven, maar uiteindelijk is het gelukt. De voorvork komt uit een Yamaha TX750 en ook de remmen zijn door een TX gedoneerd. In het voorjaar van 1985 is de unieke motorfiets klaar en kan Kees hem op de trailer naar de RDW in Lelystad brengen voor de typegoedkeuring. De keurmeesters kijken hun ogen uit, maar keuren de unieke Lancia-tweewieler in één keer goed. Een geweldige prestatie van Kees Schermer, die besluit om zijn schepping Lancia KS 49 P1 te noemen, waarbij KS uiteraard de initialen van de maker zijn, 49 diens geboortejaar is en P1 voor Project 1 staat. Als we een paar weken terug op bezoek gaan bij Kees in Obdam, ligt de Lancia KS 49 P1 gedeeltelijk uit elkaar. De motor wordt namelijk vooral ’s winters gebruikt, omdat Kees dan liever niet de weg op gaat met zijn tweede eigenbouw, een schitterende Suzuki, die wat gevoeliger is voor slecht weer en pekel. Daar waar de Lancia Fulvia-bezitters hun klassieker ‘s winters op stal zetten, pakt Kees juist de KS 49 P1 als zijn favoriete vervoermiddel. Het gevolg is wel dat de motorfiets in de loop van zijn 25-jarige bestaan al zo’n 160.000 km heeft gereden (hoeveel het motortje daarvoor al in de donorauto heeft gereden, is niet bekend). Aan het einde van de afgelopen winter is er een klep gaan lekken en daarom heeft Kees de cilinderkop eraf gehaald. Dat geeft ons wel de gelegenheid om de machine wat nader te bekijken. Zo wordt een supersimpel, maar ingenieus luchtfilter toegepast waarvan de behuizing is gemaakt van PVC-buizen die ze bij de Gamma verkopen op de sanitairafdeling. Het weegt niets en is met een zaag en een potje lijm te fabriceren. Als carburateurs worden nog de originele Solexen van 32 mm toegepast, waarvoor Kees wel nieuwe gaskleppen moest maken omdat die na verloop van tijd gaan lekken.Een bijzonder detail is het zijdeksel van de motor waarop de merknaam en het logo van Lancia zijn vermeld. Ook dat is een eigen vinding van de maker. Op het oorspronkelijke gladde deksel heeft Kees met gipsstrookjes zorgvuldig in reliëf een serie streepjes plus een logo en de naam ‘Lancia’ geplakt. Dit stukje huisvlijt is als mal gebruikt door een gieterij die er een professionele aandoend geheel van heeft gemaakt dat als een echte blikvanger fungeert. “Ik word regelmatig aangesproken door mensen die verbaasd zijn omdat ze niet wisten dat Lancia ook motorfietsen heeft gebouwd”, vertelt de bedenker en bouwer met een grote grijns.Kees is nog steeds vol lof over het Lancia-hart. De driemaal gelagerde krukas van het compacte V4-blok is robuust en garandeert dankzij de verzette kruktappen een gelijkmatige verbranding. En voor een rastechneut is het ook heel prettig dat het distributiemechanisme door het verzetten van een pennetje op de graad nauwkeurig is af te stellen. “Daar ben ik avonden mee bezig geweest om de juiste afstelling te vinden”, zegt Kees. Hij is een man die steeds blijft uitvinden. Zo laat hij tot slot een megafoonuitlaat zien, gemaakt van twee op elkaar gelaste platen die door middel van hydrovormen tot een conus zijn geperst. Hoezo hydrovorm in een garagebox? Nou gewoon met een hogedrukreiniger! “Ik heb er een manometer op aangesloten en uiteindelijk liep de druk op tot 100 bar.” Helaas bewoog de kromming de verkeerde kant op. Maar daar vindt deze Noord-Hollandse Willy Wortel nog wel wat op![Streamers]HET SCHARNIERPUNT VAN DE SWINGARM LIGT PRECIES IN HET VERLENGDE VAN DE UITGAANDE VERSNELLINGSBAKAS, ZODAT DE KETTING ALTIJD GOED GESPANNEN ISDE KEURMEESTERS KIJKEN HUN OGEN UIT, MAAR KEUREN DE UNIEKE LANCIA-TWEEWIELER IN ÉÉN KEER GOED[BU’s][Opener: MP 0430, zonder bijschrift][2e spread][MP 0208]De eigenbouw Lancia van Schermer is vooral een werkpaard. Er staat inmiddels 160.000 kilometer op de klok. [Details][MP 0058]De vele kilometers van een hard motorleven zijn de Lancia hier en daar al aan te zien. [Lancia due ruote 07]Een lekkende klep biedt een mooie kans om op blik op het binnenste van de compacte V4 te werpen. [MP 0104]Compacte werkplek met smal toelopende benzinetank. [MP 0125]Je kunt natuurlijk een simpel knipperlicht aan de kentekenplaathouder knopen, maar je kunt ook even doordenken. [MP 0575]De ketting is altijd goed gespannen, doordat het scharnierpunt van de swingarm exact in het verlengde van de uitgaande versnellingsbakas ligt. [MP 0589]Het schitterend gegoten zijdeksel van de Lancia KS 49 P1.[MP 0099]Het 1.300 cc Lancia-blok is goed voor 90 pk. [laatste pagina: MP 0028, geen bijschrift]
