Reizen Sicili

Sicilië in het voorjaar, beter krijg je het niet. Het eiland ontploft bijna van de kleuren en verleidt je met de mooiste motorfietstrajecten, meest adembenemende bouwwerken uit de oudheid, een verrassende weidsheid die zijn gelijke niet kent en als slagroom op het toetje, Europa’s grootste vulkaan. En hoe mooier je aan deze verleiding over te geven, dan per motor?Het verkeer van Palermo is berucht: chaotisch, lawaaiig en agressief. Kortom, volledig tegengesteld aan de ingetogen, door en door beschaafde manier waarop wij in bijvoorbeeld de Amsterdamse spits rijden. Herstel, vast staan in de file staan. Mijn op een rommelmarkt gevonden oude reisgids had er al voor gewaarschuwd, ‘de chauffeur moet zich er op voorbereiden’. Mijn reisgenoot Robert en ik zijn dat echter allesbehalve. Althans niet op de blijkbaar normale vrijdagavonddrukte in Palermo. En laat dat nu net de plaats en tijd zijn waar de ferry ‘La Superba’ ons bijna in het midden van de oude binnenstad lost. De crashcursus ‘Rijden in Palermo’ is er één van de betere soort. Het is bijna een gratis survivaltraining met een relatief simpel einddoel: wanneer je het overleeft, ben je geslaagd. Stop and go. Lawaai. Hitte. Stank. Dringen en voorkruipen. Veel claxonneren. Verwijtende gebaren maken en al telefonerend je auto in een eigenlijk niet bestaand gaatje prikken. En overal blijven maar scooters vandaan komen, behalve van boven. Chaos? Welnee, gewoon de lokale manier om te zeggen: ‘Welkom op Sicilië.’ We proberen de niet bestaande spelregels te doorgronden en laten ons verbijsterd met het verkeer meespoelen naar het westen. Als we maar uit Palermo komen, meer telt momenteel niet. De kleine camping Sveracavallo, net voor de stadstoren, is een oase van rust. Omsloten door eeuwenoude muren en beschaduwd door maar iets minder oude bomen. Hier kunnen we het kille Nederlandse voorjaarsweer eindelijk vergeten. Een lauwe wind streelt ons tentdoek, draagt de zware, zoete geur van bloeiende heidebrem met zich mee. Op weg naar het westen worden we verder door de warme lentezon verwend. Over de bijna verlaten binnendoor wegen boemelen we door het zacht welvende heuvellandschap. De hectiek van Palermo is als het nieuws van gisteren, vergeten. Buiten de stad zingt Sicilië een heel ander lied. Rust, weidse vertes en een verrassende verlatenheid. Een intens groen tapijt met purper oplichtende klavervelden, afgewisseld met geel contrasterende bremstruiken en doorkruist door met leeuwentand in kleur gezette bermen streelt het netvlies. Alsof je door een fullcolour 3D film rijdt. Zelfs veel van de zijwegen, die we met de noppenbanden van onze alloads kietelen, groeien langzaam terug naar de natuur. Van asfaltweg terug naar piste. Het landschap werkt ontspannend, we gaan vanzelf rustiger rijden. Alleen de oriëntatie valt hier onder de wet op kansspelen. Richtingaanwijzer ontbreken of wijzen simpelweg de verkeerde kant uit. We zetten onze koers uit op het gevoel, maar met behulp van kaart en de stand van de zon. Dat is allemaal minder makkelijk dan het lijkt. Op deze manier ontdekken we dan wel de mooie wegen die niet eens op de kaart staan. Uiteindelijk bereiken we ’s avonds na een ontspannen, maar prettig vermoeiende dag toch nog de klassieke tempel van Selinunte aan de zuidwestkust.Om de tsunami van bustoeristen voor te zijn, lopen wij de volgende ochtend al vroeg door de oude stadsresten, waar in de tijd van de Oude Grieken meer dan 100.000 mensen woonden. Van de oude tempels is niet veel meer over gebleven dan wat muren, oude steenbrokken en stukken pilaar. Alleen de tempel ‘E’ werd weer herbouwd en bewijst dat de verhoudingen die de Oude Grieken hanteerden voor een optimale schoonheid meer behelsden dan wat natte vinger werk. Bovendien had het volkje er een fijn oog voor om de meest fraaie bouwlocaties te kiezen. Dat gaat ook op voor de beroemde tempel van Agrigento, die ver in de hoogte, bovenop een heuvelkam is gebouwd. De 2.500 jaar oude Concordia tempel is de enige die nooit is vernietigd, hij overleefde de Carthagiërs, Romeinen, aardbevingen en ander ongerief bijna zonder schade. Als de toenmalige bouwmeesters hun werk nu nog eens zouden kunnen bekijken, dan zouden ze er beretrots op kunnen zijn. De tempel vormt een schril contrast met de nieuwbouw van Agrigento, dat als een goedkope halsketting slordig over de heuvel gedrapeerd ligt. Schoonheid is van alle tijden. Lelijkheid ook. Genoeg over die Oude Grieken. We willen weer wat vaart maken, duiken de SS118 op en gaan naar het noordwesten. De echte bochtenpret wil er maar niet in komen. Dat komt door het verreden, gladde asfalt. Hoe harder het glimt, des te gladder het is. Onverwachte twowheel drifts terwijl je de motor maar een beetje plat legt, dat doet wonderen voor je adrenalinepeil. Het maakt je vooral heel voorzichtig. Een lokale Honda rijder vertelt later dat er marmer bij het asfalt wordt gemixt, maakt het wegdek zo goed als onverslijtbaar. Het marmer wordt echter in de loop der jaren door autobanden strak gepolijst, en dus steeds gladder. Daar is geen profiel tegen gewassen. Zonder veel ophef stijgt de weg verder en kronkelt zich de 1.450 meter hoge Sicani op. Bomen en bos zijn hier zeldzaamheden. De bergen zijn bedekt met een lappendeken aan velden en weides. De schaarse nederzettinkjes steken maar schraal af tegen het kleurrijke voorjaarsgeweld. De gebouwen zijn zo saai en kleurloos, dat ze zo uit Noord-Afrika hadden kunnen komen. De prettige kakelbonte dorpjes zoals je die bijvoorbeeld in Ligurië vindt, zul je op Sicilië niet treffen.Door hun ligging, vaak op een bergkam hoog boven de dalen, maken ze daarentegen weer een hoop goed. Prizzi bijvoorbeeld, beroemd geworden door John Huston’s maffia epos ‘Prizzi’s Honour’ (met Jack Nicholson in een hoofdrol). Ook vandaag nog zou het dorpje met zijn slingerende, nauwe en steil oplopende steegjes het decor kunnen vormen voor deel twee van de film. De families Prizzi en Corleone hebben trouwens nog steeds de macht in handen op het eiland. Al is het allemaal wel wat minder geworden de afgelopen tientallen jaren. Zeggen ze…Middag. De hoogste tijd voor en snack in een bar. Maar we zoeken tevergeefs. Hier koestert men de siësta nog als een hoog goed. Zelfs een cappuccino scoren in Prizzi zit er niet in. Alles is dicht, want siësta. We vinden onze koffie pas veel later in Roccapalumba. En van daar klatert de SS285 als een voor de verandering eens goed geasfalteerde rivier omlaag richting zee.Van de noorder kustweg krijg je de zenuwen. Teveel verkeer en teveel bewoning. Voordat we weer landinwaarts vluchten gaan we echter eerst nog Cefalú bekijken. Alleen al van de uitgelezen locatie van de oude binnenstad op een landtong word je enthousiast. Smalle, gepleisterde steegjes – veel ervan zijn zelfs te smal voor de verbijsterende Ape driewielers – slingeren om de identieke , vier verdiepingen hoge huizen uit de 16e eeuw. Op de van een smeedijzeren hekwerk voorziene balkons wappert zonder uitzondering gewassen beddengoed. Blijkbaar is woensdag laken wasdag in Cefalú. Zo in het begin van mei is het hier gelukkig nog rustig. Maar ’s zomers is het alle dagen feest in Cefalú. Bovendien zijn de porties ijs in de talloze Gelateria’s dan aanzienlijk kleiner. We bestellen vijf bolletjes van het lekkerste ijs ter wereld, vinden een vrije bank tussen de kakelbont geschilderde vissersboten bij het stadsstrand en genieten hoogst burgerlijk van de zonsondergang.Direct achter Cefalú groeien de bergen van het Madonisch massief de wolkenloze hemel in. De onovertroffen Etna even daargelaten, vind je hier de hoogste toppen van het eiland. De Pizzo Carbonara is bijna tweeduizend meter hoog, de prachtige bergen van Madonië passen wat dat betreft niet in het kale clichébeeld dat ik heb van Sicilië. Je vindt er dichte beukenbossen, nauwe valleien, onherbergzame toppen en glasheldere, woeste beken. Het doet een beetje aan de Alpen denken. Zelfs de wegen doen mee aan die illusie. Het asfalt is goed, de bochten fantastisch en er liggen mooie pasovergangen op duizend meter, terwijl andere verkeersdeelnemers schaars zijn. Heel schaars. Dat is nu pret op twee wielen!Ten zuiden van het Macedonisch gebergte verliest het landschap zijn Alpenachtige uitstraling. We komen op de eenzame vertes van centaal Sicilië. Boomloze heuvels ontrollen zich tot aan de horizon. Korenvelden wiegen loom in de westelijke bries. Ze worden afgewisseld door met bloemen bespikkelde weidegronden. Urenlang surfen we over die groene golven, tot we de hoog op een bergrug hurkende stad Enna bereiken. Daar woonden drieduizend jaar geleden de Sikulers, een volk waarvan de cultuur in de nevelen der eeuwen is verdwenen. Hun stad lag zo strategisch, dat het keer op keer door Carthagen, Romeinen en Arabieren aangevallen werd. Op gezette tijden werd de stad weggevaagd en weer opgebouwd, zonder het historisch perspectief te waarderen. In een stadsexcursie, museumbezoek of de aanschaf van Z.G.A.N. antiek hebben we even geen zin. We gaan voor het hoge 360° panorama vanaf het hoogste punt van Enna, met hopelijk een veilig uitzicht op de 70 kilometer verderop liggende Etna. Helaas verstopt de vuurspuwende berg zich in nevelen.We starten onze hoogpoters en koersen naar de SS120, volgens verschillende reisgidsen de weg met de mooiste uitzichten. Geen loon zonder moeite, en die moeite komt in de vorm van een doolhof aan straten door Nicosia met zijn unieke richtingaanwijzers. Volgens de borden leiden niet alle wegen naar Rome, maar naar Enna. En omdat echte mannen nooit naar de weg vragen kost het een uurtje voordat we bij toeval een zo goed als verstopt bord zien dat ons richting Troina stuurt. Italianen zijn een bizar volk. Eindelijk op de SS120 dus. Al die reisgidsen hebben niets te veel beloofd. Het is een topweg! En het wordt helemaal te gek als we kort na Cerami de Etna aan de horizon zien. Fris besneeuwd, enorm en voorzien van een decoratieve rookpluim. Vanaf nu zijn de bijna ontelbare bochten slechts bijzaak. We zijn in de ban van de grootste vulkaan van Europa. Het mooiste uitzicht treffen we bij de ruïnes van het oude dorp Borgo Salvatore Giulano, op 30 kilometer van de vulkaan. De bewoners ervan dachten er eeuwenlang veilig te wonen, maar het gevaar kwam juist van een andere kant. Het schilderachtige dorp werd door een aardbeving verwoest. Die Etna is voor de mensen op zijn zacht glooiende flanken een vloek en een zegen tegelijk. Ze haten hem en zijn er verliefd op. En ze verdringen constant de wetenschap dat de vulkaan hen net zolang duldt als het hem schikt. ‘Mongibello’ noemen de Sicilianen hem, ‘Mooie berg’. De vruchtbare vulkaanaarde is de perfecte bodem voor fruit- en wijnbongerds, de overvloedige oogsten zorgen er voor welstand. Tot de berg weer eens zijn keel schraapt en alles vernietigende lavastromen uitbraakt. Vanaf Nicolos wentelt zich een plaatmooie weg met perfecte bochten over de zwarte lavavelden naar de Rifugio Sapienza, de toeristische hotspot op de vulkaan. Nog maar vijf jaar geleden vernietigde een lavastroom er veel souvenirwinkeltjes, wat parkeerterreinen en het kabelbaanstation van waaruit je nog hoger de berg op kon. Intussen is alles weer herbouwd, maar alle winkeluitbaters en horecamensen weten dat het slechts een kwestie van tijd is voordat de Etna zich weer roert. Hoog boven Sapienze steken de vier rokende topkraters dreigend de lucht in. Hierboven, op bijna tweeduizend meter hoogte, is er van het voorjaar niets te merken. Een koude wind bezemt over de fascinerend bizarre lavavelden. Sneeuwresten langs de straatranden getuigen, ondanks de natuurlijke vloerverwarming, van een bar klimaat. We dalen af naar Zafferana op 1.400 meter. Een weg waar een stuk asfalt van tien meter zonder bochten al voor recht eind doorgaat. Het is een uitdagend en tegelijkertijd sprookjesachtig traject, net als de andere routes die om de 3.300 meter hoge reus kronkelen. Een rondje om de Etna is 120 kilometer lang en telt de meest spannende bochten van Europa. Inclusief alle verschillende hoeken waaronder je de rokende reus en de zichtbare gevolgen van zijn uitbarstingen kunt zien. Na zoveel landschappelijk schoon mag er weer even wat cultureels gedaan worden. Taormina is het toeristische bolwerk van het eiland. Terecht, want zijn schilderachtige historische kern en het exquise gelegen Teatro Greco zijn fascinerend. Maar daarvoor verliezen we direct alle aandacht wanneer we een zwarte aswolk boven de Etna ontdekken. Hij gaat ploffen! Jammer dat het weer snel slechter wordt en de vette wolken van de vulkaan aan het oog onttrekken.’s Avonds licht de hemel boven de vulkaan echter vuurrood op. Of het nu pech of geluk is: het weer is weer prima. De korte, heftige eruptie was daarentegen alweer voorbij toen we de berg weer konden zien. De straten ten oosten van de vulkaan zijn bedekt met verse, zwarte as die onder onze baden knerpt. Een vreemde ervaring, ook rijtechnisch. Gelukkig is de meest opwindende motorroute van Sicilië niet met as bedekt. De SS185, van Castiglione over de Passo Portella Mandrazzi naar de noordkust. We kunnen onze tenten dan pal aan de Middellandse zee opslaan. Morgen gaan we dan langs de kust terug naar Palermo. En ergens hebben we ook wel weer voorpret om ons in het verbijsterende vrijdagavond verkeer van deze lokale metropool te werpen. De chaos, het lawaai, de tomeloze improvisatie van de verkeersdeelnemers. Deze keer zijn we er klaar voor!________________________________________[INFOKASTEN]SICILIËLigging: Zuid-EuropaAfstand vanaf Utrecht: 2.500 km (Palermo)Buurlanden: Thyreense Zee (noorden) en Middellandse Zee (oosten, zuiden en westen)Oppervlakte: 25.710 km² (0,6 keer Nederland)Inwonertal: 5,0 miljoenHoogste punt: Etna, 3.323 meterToeristische trekpleisters: Etna, diverse archeologische opgravingen als onder meer Agrigento, Naxos, Syracusa en Solunto, San Vito lo Capo (strand), Eolische eilanden (vulkanische eilandengroep) en nationaal Parl Madonie. Taal: Italiaans en SiciliaansSchrift: LatijnsMunteenheid: EuroTijdsverschil: geenKlimaat: Op heel Sicilië heerst het, hoe verrassend, Middellandse Zeeklimaat. Bijzonder warme zomers wisselen zich af met milde winters, zelfs hartje winter is de gemiddelde dagtemperatuur nog een aangename 15 graden.Landschap: Het westen en midden van Sicilië is voornamelijk heuvelachtig, terwijl het oostelijke deel van het eiland relatief vlak is. Die vlakte wordt in het noordoosten doorbroken door de reusachtige Etna die zijn top als een reus de lucht in steekt. Het uitzicht op het noordelijke deel van het eiland wordt bepaald door de Madonie, een bergmassief met toppen tot bijna tweeduizend meter.Beste tijd: Sicilië is in april en mei op zijn mooist. De lente laat het eiland dan bijna ontploffen. Vanaf juni stijgt het kwik al snel boven de 30° en droogt het landschap langzaam uit. Alles wat groen was, wordt dan bruin. In de zomer wordt heel het eiland vulkaanheet met temperaturen tot 40°. Pas vanaf september worden de temperaturen weer prettiger.Wetenswaardigheden: Wil je helemaal rijdend naar Sicilië dan kweek maar goed zitvlees, want het is al met al zo’n 2.500 kilometer rijden. Er zijn echter ook alternatieven. Vanuit Utrecht is het een kleine 1.200 kilometer rijden naar het Noord-Italiaanse Genua, van waaruit er een dagelijkse veerbootverbinding (www.gnv.it) met Sicilië wordt onderhouden. De overtocht duurt 20 uur en prijzen voor een retourtje beginnen bij € 150,- op basis van een stoel. Wil je de luxe van hut met bed dan gaat de prijs voor een retour al snel richting de 370 euro.Een ander alternatief is de autotrein (www.dbautozug.nl)via een van de vier Duitse opstappunten, onder andere Düsseldorf. De trein brengt je naar Alexandrië, een uur ten noorden van Genua. Vanaf Dusseldorf ben je rond de 400 euro kwijt voor een retour. Contact: www.regione.sicilia.it________________________________________[UNTERSCHRIFTE]009, 012 Bergweg bij Erice aan de westkust013, 016, 021, 028 Bloeiend klaver op de glooiende heuvels op het westelijk deel van het eiland bij Salemi030 Begin mei bloeien overal bloemen038, 046, 053 De Griekse tempel E van Selinunte werd als enige van deze stad uit de oudheid weer opgebouwd067 De Concordia tempel bij Agrigento is 2500 jaar oud en is als enige tempel op Sicilië nooit verwoest076 Verschil in stijl. Op de voorgrond de harmonische lijnen van de Concordiatempel uit de oudheid. Daar achter de lelijke gebouwen van het grootstedelijke Agrigento079, 085 Onderweg op een binnenweggetje in het hart van het eiland. Ander verkeer is er nauwelijks081 De huizen van Prizzi klampen zich aan de helling vast. Hier speelde Jack Nicolsons Maffia epos “ de Eer van de Prizzi’s.” 099, 122 Celafú ligt schilderachtig op een schiereiland in de Middellandse Zee102, 114 In de steegjes van Celafú103, 105 In de nauwe steegjes van het oude centrum van Cáccamo107, 111 Lente op Sicilië is een feest voor alle zintuigen. En meer kleuren zijn bijna onvoorstelbaar129 Het Madonisch gebergte doet aan de Alpen denken” bochtige paswegen, dichte beukenbossen, hoge, ontoegankelijke bergtoppen.132, 134 In de steegjes van het middeleeuwse stadje Petralia aan de zuidflank van het Madonisch gebergte137, 141 De groene golf; een veld vol bloeiende klaver op de eindeloze heuvelketens in Midden-Sicilie, en noorden van de Etna148 Calscibetta ligt alsof het is ingegoten in de bergrug in midden Sicilië bij de Etna158 de avondmaaltijd is een feest166, 169 Vrij kamperen aan een beekje in een dal bij Nicosia171, 179 Het Siciliaanse voorjaar verrast ons alweer. Je zou denken dat alleen Ierland zo groen kan zijn204, 212 Vanaf Nicolosi kronkelt zich een weg met perfecte bochten omhoog naar de Rifugio Sapienza bij de Etna. Op weg er naar toe zien we ruïneresten uit de lava steken. Getuigenissen van erupties uit het verleden222, 226, 228 Het avondlicht boetseert schaduwen op de bizarre lavavelden op de zuidflank van de Etna236, 239, 243, 245 Milo is met zijn huizen in Middellandse Zee stijl het mooiste dorp op de hellingen van de Etna247 Pauze249, 254 Een rondje Etna op de motor is vooral in mei een weergaloos kleurenfeest259 Bloeiende brem, de besneeuwde top van de 3300 meter hoge Etna. Dat is Sicilië in begin mei265 Nog zo’n kleurenexplosie. Deze keer bij Cesaro272, 281, 288, 293 Het schilderachtige plaatsje Borgo Salvatore Guiliano werd door een aardbeving verwoest. Vanaf hier heb je een erg mooi uitzicht op de Etna295, 310, 324, 326, 335 Taormina is het toeristische hoogtepunt van Sicilië. Terecht. Door de hoge ligging heb je er een fantastisch uitzicht over zee en op de Etna. De schilderachtige binnenstad met zijn gezellige drukte staat vol historische gebouwen302 Het wereldbefaamde Teatro Greco in Taormina. Nog spannender: de Etna werkt nog steeds! De diffuse grijze aswolk verduistert de hemel312 ’s Avonds wordt de laaghangende bewolking dramatisch verlicht door de vers uitgestoten lava339 Zelfs in Sicilië kan het regenen. Mooi dat je als reiziger dan een tentje bij je hebt 347 De SS185 bij Portella Mandrazzi is misschien wel het spannendste motortraject van het eiland351 Aan de noordkust bij Patti