Reizen De Duitse Noordzeekust
In het zuidwesten staat Duitsland’s hoogste, terwijl in het noordoosten van Ostfriesland de Duitse elite zich rondom het bijna gelijknamige exemplaar schaart. Dat zijn echter niet de enige hoogtepunten op onze reis tussen de vuurtoren Campen in het zuiden en Kampen op het eiland Sylt aan de Deense grens. De lichttorens fungeren als navigatiebakens voor ons tweewielerkapiteins en voeren ons langs de mooiste plekjes in het noord van Duitsland!
Langzaam zakt de zon achter de met groen gras behangen dijk. Bijna onmiddellijk trekt er een dichte nevel over de uiterwaarden, die de dieren in de wei in bizarre, bijna mythische wezens transformeert. We stoppen even en laten de bijna onnatuurlijke landschapscoulisse rustig op ons inwerken. Een oase van rust, maar desondanks niet stil. De wind waait aangenaam zachtjes door de haren, terwijl krijsende meeuwen het blaten en loeien van de weidieren proberen te overstemmen. En hoor ik daar ook niet nog een paard snuiven, dat met ferme hoefslagen door het witte niets stampt? Het doet me ogenblikkelijk denken aan het boek Der Schimmelreiter van Theodor Storm, dat ik in vijf HAVO voor Duits op de boekenlijst had gezet. Niet omdat het me zo spannend leek, maar slechts 106 pagina’s was dit het enige boek dat ik zo kort voor het mondeling examen daadwerkelijk nog écht kon lezen. ‘Ik hoorde niets, maar in het karige licht van de halve maan meende ik steeds beter een donkere gestalte te ontwaren. En plots, nadat deze almaar dichterbij kwam, zag ik het: hij zat op een paard, een langbenige, magere schimmel. Een donkere mantel wapperde om de schouders en in het voorbij vliegen keken twee brandende ogen in een bleek gelaat me indringend aan.’ Voor het boek ons helemaal in een beklemmende houdgreep pakt, gaan besteigen we maar snel onze eigen rossen op zoek naar meer mooie plekken. Na vierhonderd kilometer begint de maag flink te protesteren, bovendien zou een bed voor de nacht ook geen overbodige luxe zijn. Husum is nabij, en ook de geboortestad van schrijver/dichter Storm , en net als de hele dag al wijst ook hier weer een vuurtoren ons de weg. Dit maal naar een oude school. Waar vroeger nog hongerige breinen gevoed werden, kun je nu heerlijk maffen, straffeloos ook nog. De oude klaslokalen zijn gevuld met bedden en zo laten we ons voor een tweede keer op één dag terugvoeren naar de lang vervlogen middelbare schooltijd De volgende ochtend straalt een blauwe lucht boven de grijze stad aan zee. De haven presenteert zich vandaag als een gapende leegte. Tijdens eb ziet de Noordzee eruit als een onschuldig huisvijvertje, het is bijna niet te geloven dat diezelfde zee onder bepaalde condities over een bijna verwoestende kracht beschikt. Ging het in 1953 in ons eigen Zeeland nog helemaal mis, Ostfriesland kent haar eigen watersnoodramp: stormvloed van 1962, die bijna heel Noord-Duitsland volledig lam legde. De orkaan Vincinette, met windsnelheden tot over de 200 kilometer per uur, raasde over de Noordzee richting de Duitse kust. Op veel plaatsen braken de dijken, waardoor het merendeel van het vee in de achterliggende gebieden verdronk en tienduizenden mensen geëvacueerd moesten worden. Een compleet ander tijdperk, ook voor de rode draad van onze reis, de vuurtorens. Waar ze tegenwoordig vooral als beeldend element in de zeekustromantiek fungeren, of in sommige gevallen zelfs als kitscherig reclameobject, beslisten de lichttorens in het tijdperk voor radar en GPS daadwerkelijk over leven en dood en zorgden ze ervoor dat schepen en bemanning ook echt binnen konden lopen in de veilige haven. Dat geldt ook voor het lichtschip ‘Deutsche Bucht’, dat tegenwoordig als een drijvend museum in Emden dienst doet. “Vandaag de dag gaat alles natuurlijk via satelliet”, vertelt Erhard Bolenz, voorzitter van de stichting voor museumschepen. “Kapiteins lachen nu om de techniek van vroeger, maar destijds hadden schepen als deze een enorm belangrijke taak.” Wij zijn echter wel degelijk geïnteresseerd in deze oude techniek, vandaar ook de opzet van een vuurtorentoer. We zetten met de HMS Ducati en SS Buell koers richting het begin van onze toer en meteen ook Europa’s hoogste vuurtoren, die van Campen. Sinds 1891 is deze aan de Dollard gelegen, 65 meter hoge ‘bigboy’ onder de rook van Emden een niet te missen onderdeel in het kustlandschap. Niet minder dan 308 stappen zijn nodig om door het stalen skelet, gebouwd naar voorbeeld van de Eifeltoren, tot boven te komen. Het uitzicht over de Krummhörner kust vanaf 65 meter hoog zou ons weliswaar prima passen, maar helaas zit dat er vandaag niet in, de toren is gesloten voor bezichtiging. Gezien de dik gewatteerde motorkleding met de zware toerlaarzen is het overigens niet zo heel moeilijk om ons over deze teleurstelling heen te zetten. Dan toch liever de nogal rechte wegen rond Krummhörn onder de wielen door laten rollen, op weg richting Pilsum, waar Duitsland’s bekendste vuurtoren staat. Het opvallende ‘olievat met puntmuts’ design alleen al zou eigenlijk voldoende moeten zijn om zijn bekendheid te rechtvaardigen, toch dankt hij dat gegeven vooral aan een optreden in de allereerste Otto film, een in Duitsland destijds razend populaire komiek uit de regio Ostfriesland, die ook in Nederland aardig wat fans had. Het filmoptreden had in ieder geval tot gevolg dat de vuurtoren sindsdien op heel veel beelden is vastgelegd door toeristen. Slechts 24 jaar was de toren in bedrijf, zijn actieve dienstverband eindigde reeds in 1915. Tegenwoordig laten vooral verliefde paartjes zich op elf meter hoog in de echt verbinden. Liefdesuitingen van over de hele wereld vind je dan ook terug op het geel/rode gevaarte. En omdat liefde, die van ons mannen dan, door de maag gaat, hebben Reimunde en Bernhard heel strategisch hun snackwagen in de nabijheid van de vuurtoren geparkeerd. En van daaruit stijgt een adembenemende geur op die de hele parkeerplaats in zijn greep houdt. Een portie versgebakken kibbeling met knoflooksaus gaat er nu wel in. “Welke vuurtoren kunnen we nu het beste aandoen?”, vragen we de onvervalste Ostfriesen annex snackbareigenaren. Die kijken enigszins meelijwekkend naar onze tweewielerjachten. “Voor de echt mooie moet je op de eilanden zijn”, weet Reimunde, “maar niet met jullie motoren, die worden enkel op Borkkum en Norderney toegelaten.” Ter opfrissing van onze geografische kennis wordt ons nog een ezelsbruggetje meegegeven om de juiste volgorde van de Ostfriese eilanden te onthouden: Welcher Seemann Liegt Bei Nelly Ins Bett? Pak de eerste letter van alle woorden en je komt uit op: Wangerooge, Spiekeroog, Langeoog, Baltrum, Norderney, Juist (I = J) en Borkum. Nu heb ik wel eens betere ezelsbruggetjes gehoord, maar het helpt in ieder geval wel bij het bepalen van de route. Nog even een broodje verse haring naar binnen werken, en hup, daar gaan we weer. Er wordt koers gezet richting Wilhelmshaven, waar we hopen om een glimp van de Arngast vuurtoren op te kunnen vangen. Helaas, de blik over de Jadeboezoem is vandaag uiterst troebel. Pas in Butjadinger herstellen we het oogcontact met onze lichtende leidraad. In Eckwardersiel treffen we Michael Janssen, die net voor de laatste keer de plaatselijke vuurtoren aan een inspectie onderwerpt, die inmiddels ook alweer enige tijd buiten dienst is. Voor de nieuwe diepzeehaven van Wilhelmshaven, de Jade-Weser-Port, moest een compleet nieuwe lichtlinie in de Waddenzee worden gebouwd, verklaart de 42-jarige ingenieur. Dat betekent gelukkig niet het einde voor de vuurtoren alhier, de slanke ‘koffiemolen’ van Kaap Hörne zal blijven bestaan als landschappelijk bepalend element. In Nordenham kruisen we de Weser en richten ons op de maritieme flair van Bremerhaven. Daar gaan we voorbij aan een van Duitsland’s oudste vuurtorens, de Loschenturm, die zijn licht al sinds 1855 met vaste intervallen over de Noordzee werpt. De toren was voor vele emigranten, die hier hun eerste stappen zetten richting de nieuwe wereld, het laatste wat ze zagen van hun oude thuisland. Op de weg door de haven laten we ‘de laatste kroeg voor New York’ wijselijk links liggen en kijken liever naar de ongelooflijke diversiteit van de automobielwereld. Met duizenden tegelijk rollen ze hier van de immense vrachtschepen af, echt een Walhalla voor de liefhebbende autospotter. Dat zijn wij niet, we hebben al lang besloten om de dag te eindigen bij de mooiste vuurtoren van onze oosterburen, om ons daar in het groene gras op de dijk bij Westerheversand te laten vallen en enkel nog van de rust te genieten. In de machinekamer van de Multistrada en Ulysses hameren de zuigers op volle snelheid, terwijl Brokdorf, Brunsbüttel en Büsum ons voorbij vliegen. Het plan werkt, en terwijl we rustig in het gras liggen wordt gelijk een nieuw plan gesmeed voor de volgende ochtend: van het Deense Rømø met de veerboot overvaren naar Sylt, waar ons de dertien meter hoge ‘List Ost’ op het Sylter schiereiland Ellenbogen zal begroeten. Dan volgt de eilandsnelweg naar beneden richting het mondaine Kampen, waar nog een chique zwart-wit variant op ons staat te wachtenstaat. Maar nu is het eerst tijd voor rust: geen files, geen gedoe… ________________________________________ INFO Bochten zijn redelijk schaars aan de boorden van de Noordzee. Over gebrek aan motorgenot in het Noord-Duitse landschap hoef je je desondanks geen zorgen te maken. Op slechts een steenworpafstand van Nederland is het een uitstekend toevluchtsoord om tijdens een ontspannen weekend sturen de stress van de doordeweekse drukke baan even helemaal van je af te schudden. ROUTE Op krap een uurtje rijden vanaf Groningen ligt de Noord-Duitse havenstad Emden. Daar aan de Eemsmonding, de Dollard genaamd, begint deze fascinerende toer. De snelste weg vanaf Utrecht voert via de A28 en A37 naar Hoogeveen en aansluitend Emmen. Bij Emmen de Duitse grens over om vervolgens de A31 omhoog naar Emden te pakken. Kost je in het meest gunstige geval hooguit 2,5 uur. VUURTORENS Een uitgebreid informatiepakket over de stalen en stenen lichtreuzen langs de kust, laat zich heel eenvoudig samenstellen aan het begin van de toer op het museumschip ‘Deutsche Bucht’, dat voor anker ligt in de haven van Emden. Na de bouw deed het schip in 1919 als eerste dienst bij station Amrumbank voor de westkust van Sleeswijk-Holstein, later werd het ingezet als lichtschip in het gebied waar het ook zijn naam aan dankt, de Duitse Bocht. Dit is grofweg het gebied tussen de Nederlandse en Duitse Waddeneilanden in het zuiden en het Deense schiereiland Jutland in het noorden. De ‘Deutsche Bucht is tot 1983 in actieve dienst geweest (info www.amrumbank.de). Voor een gedetailleerde planning zijn de (zee)kaarten Ostfriesland/Jadebusen/Elbe en Westküste Schleswig-Holstein (ISBN-nummer 978 392 613 7289 respectievelijk 7293, beide € 4,95) een bijzonder praktisch hulpmiddel. Hierop zijn namelijk alle vuurtorens van de Duitse Noordzeekust ingetekend, compleet bij de bijbehorende belangrijkste data. Tot de opvallendste vuurtorens behoort zonder twijfel de Roter Sand, die in open zee staat en enkel per schip kan worden bezichtigd (dagtour vanaf € 88,50). Niet goedkoop, maar absoluut uniek is een overnachting in dit ronduit historische bouwwerk op zee (minimaal twee dagen, inclusief transfer en eten en drinken, vanaf € 556,00). Meer informatie hierover vind je op www.roter-sand.de . Wie zijn motor in Sahlenburg of Duhnen bij Cuxhaven parkeert, kan de oudste vuurdrager van Duitsland met een bezoekje vereren. De Wehrtum werd al in de Middeleeuwen gebouwen en is bereikbaar middels een leuke wadwandeling of per koets. Ook hier is er de mogelijkheid tot overnachten. Info en boeken kan via www.leuchtturmneuwerk.de. ROUTE SYLT Wie met de motor naar Sylt wil, zal het laatste deel met de trein moeten afleggen. Het ‘inschepen’ gebeurt in Niebüll waarna een kleine veertig minuten durende treinreis (retour met motor € 53,00) je via de elf kilometer lange Hindenbrugdamm naar het eiland brengt. Als alternatief voor de trein is Duitsland’s meest noordelijkste eiland ook per veerboot vanuit het Deense Rømø te bereiken. Qua prijs ontlopen beide alternatieven elkaar nauwelijks, een enkele reis per ferry met motor kost je € 26,00, een enkele reis met de Sylt-Shuttle € 27,00. Kijk voor informatie en boekingen op www.syltshuttle.de en www.syltfaehre.de. OVERNACHTINGEN Wij hebben overnacht in een zeer aanbevelenswaardig onderkomen, namelijk Hotel ‘Altes Gymnasium’ in Husum. Een overnachting inclusief ontbijt is er vanaf € 89,00 (www.altes-gymnasium.de). Andere tip: landhotel Kirchspielkrug bij de vuurtoren van Westerhever. Daar overnacht en ontbijt je al vanaf € 55,00 per persoon (ww.kirchspielkrug.de). REISDUUR: 3 DAGEN GEREDEN ROUTE: 750 KILOMETER
