Reizen de 10 mooiste passen van Itali

Italië telt honderden Alpenpassen. We reden er dertig, gaven twintig er van een cijfer en destilleerden daaruit een top tien. Deze tien passen staan garant voor maximaal rijplezier in een landschap waarin de woeste Dolomieten een spectaculaire hoofdrol opeisen. Maar ook op andere plekken is er passenpret van de beste soort te vinden.En geef maar een seintje als we iets over het hoofd hebben gezien.Tekst Markus Biebricher; foto’s Biebricher, Claudia Werel1e PLAATS46 van 50 puntenPASSO DI GIAULengte: 26 kilometer * Hoogte: 2.233 meter * Geopend van: april tot oktober * Maximaal stijgingspercentage: 14% * Bijzonderheden: een heerlijk bochtig traject door de hoge Alpen, grandioze vergezichten rondomDe haarspeldbochten op de zuidflank zijn fabelachtig. Wie vanaf Selva di Camora omhoog blaast over de 29 ‘Tornanti’ van de Giau vergeet die rit nooit meer. Deze route staat garant voor maximale stuurpret door krappe- en wijde bochten op een overzichtelijk traject, waar je vloeiend de ideale lijnen kunt rijden. Het asfalt is niet perfect, maar biedt voldoende grip. Des te hoger je komt, des te spectaculairder de vergezichten worden. Een tussenstop is wat dat betreft absoluut aan te bevelen. Op de pas vind je een restaurant met een fenomenaal 360º uitzicht over de Dolomieten en overnachtingsmogelijkheid. De rit naar Cortina d’Empezzo is minder overweldigend, maar spannend genoeg door de overstekende koeien. De haarspelden liggen er ook minder vloeiend bij. Onze tip: wie echt een snelle pas wil pakken, moet absoluut ten zuidoosten van Selva di Cadore de Paso Staulanza pakken. Dat is een als pas vermomde racebaan met weinig verkeer en veel bochten met goed asfalt. Een topper!MotoPlus passenrapportRijpret 9Langzame bochten 9Snelle bochten 8Landschap 10Pashoogte 10[BU’s]Vloeiend over het stroeve, maar niet altijd perfecte asfalt hemelwaarts surfen. Daar wacht het paradijs.2e PLAATS42 van 50 puntenPASO SELLA Lengte: 36 kilometer * Hoogte: 2.240 meter * Geopend van: april tot november * Maximaal stijgingspercentage: 11% * Bijzonderheden: een mooie mix van snelle en langzame bochten, in het weekend erg veel motorrijders, fietsers en wandelaars. Interessante Dolomieten berglandschappenNaast de Paso Sella (Sella Joch) horen ook de Passo di Gardena (Grödnerjoch), de Passo Pordoi (Pordoijoch) en de Passo Campagnolo bij het beroemde passenkwartet van de Sella Ronde. De feitelijke klim naar de Paso Sella begint al in het op 1.465 meter hoogte gelegen Canazei. Na vijf kilometer kom je dan op de weg die van de Pordoi af komt en die buigt dan nog een keer af. Vervolgens slinger je over een onafzienbare reeks klimmende haarspeldbochten langs de enorme rotsflank omhoog. Op de rotsachtige pashoogte heb je een spectaculair panorama-uitzicht . De lokale paden nodigen uit voor een wandeling. Het restaurant biedt rust. De afdaling in het Gardena dal is minder bochtig, het asfalt heeft minder grip en de bochten zijn er wat hoekiger. Bijzonder: Bij Hotel Miramonti komen de wegen van de Sella en de Passo di Gardena samen.Motoplus passenrapportRijpret 9Langzame bochten 7Snelle bochten 7Landschap 10Pashoogte 9[BU]Rijtechnisch een feest: de in Canazei beginnende, 12 kilometer lange klim over de zuidflank. 3e PLAATS40 van 50 puntenPASSO DI GAVIALengte: 42 kilometer * Hoogte: 2.652 meter * Geopend van: juni tot oktober * Maximaal stijgingspercentage: 16% * Bijzonderheden: gedeeltelijk steenslag op de weg, tunnels, extreem fraai Alpenlandschap, rijtechnisch veeleisende ritDe haarspeldbochten op de zuidflank hebben al menig laaglander zenuwachtig gemaakt. Ze zijn vaak onoverzichtelijk en hebben geen vangrails. Maar ervaren motorrijders kunnen er bochten pakken in de meest zuivere vorm. Tot op de pashoogte zijn er prachtige vergezichten, wilde rotslandschappen, de steeds verrassend grote ‘Murmeltiere’ en een lange, donkere tunnel. Dat geeft, meer dan bij de andere passen, de indruk echt deel uit te maken van de vervreemdende hoogalpiene wereld. Vanaf de pas is het uitzicht letterlijk bovenaards. Waar je ook kijkt: het uitzicht bezorgt je kippenvel. Op de afdaling naar Bormio ligt er gedeeltelijk steenslag op de weg. Daarna volgen met rotsen bezaaide weilanden en bossen. Deze pas wordt ten opzichte van bijvoorbeeld de veel bekendere Stelvio ondergewaardeerd, want hij is feitelijk mooier. Onze tip: laat de drukke Stelvio voor wat ‘ie is en steek je tijd in de Passo di Gavia. Dan krijg je een rustige, maar onvergetelijk ervaring voorgeschoteld. Motoplus passenrapportRijpret 6Langzame bochten 9Snelle bochten 5Landschap 10Pashoogte 10[BU]Perfect om ideale lijnen te oefenen: de haarspelden op de zuidflank. De Gavia is een trip voor Alpine fijnproevers, niet makkelijk, maar toch goed te rijden.4e PLAATS38 van 50 puntenPASSO DI GARDENA Lengte: 37 kilometer * Hoogte: 2.121 meter * Geopend van: afhankelijk van de sneeuw van april tot november * Maximaal stijgingspercentage: 17,5 % (bij Wolkenstein/ Selva di Gardena) * Bijzonderheden: Vaak nogal druk, de overweldigende aanwezigheid van de DolomietenDe Passo di Gardena (Grödnerjoch) hoort tot het spectaculaire ‘Sella kwartet’ en ligt tussen Val Gardena en Corvara. Het traject en de pashoogte zijn goed voor de mooiste vergezichten op de Sassolungo (Langkofel), Mt. Sella (Sellastock) en de Grande Cir (Cirspitze). Het bochtige traject geeft het ultieme stuurmansplezier. Vanaf Selva di Gardena (Wolkenstein) ligt er mooi vers- en stroef asfalt. Lager, richting Corvara, is de weg beschadigd door opvriezing. Wegreparaties kunnen daar glad zijn en de krappere bochten liggen er stuurtechnisch niet lekker bij. Minpunt: in de weekends zijn er veel langzaam rijdende auto’s met caravans, campers en toeristenbussen. Onze tip: rijdt de Sella Ronde (waarvan de Campolongo de minst leuke pas is) vroeg of laat op de dag. ’s Avonds heb je kans om het ‘Alpenglühen’ (zonsondergangfenomeen) te zien.Motoplus passenrapportRijpret 8Langzame bochten 6Snelle bochten 6Landschap 10Pashoogte 8 [BU]In een roes door alle bochten. De bijna perfecte combinatie van landschappelijke schoonheid en puur motorrijden.5e PLAATS37 van 50 puntenPASSO PORDOI Lengte: 13 kilometer * Hoogte: 2.239 meter * Geopend van: april/mei tot november * Maximaal stijgingspercentage: 8 % * Bijzonderheden: erg leuk om te rijden, de 180º bochten zijn erg afwisselend, geen echt scherpe haarspeldbochten, qua omgeving niet zo fantastisch als de Sella en de GardenaDe weg loopt van Arabba naar Canazei. Mooie, doorlopende bochten, geen enerverende haarspelden. Prima op ideale lijnen te rijden. Het asfalt is niet perfect maar kan er mee door. Overal fraaie uitzichten het dal in. Blijf wel wat voorzichtig! Boven op de pas ligt veel rommel en staan er twee hotels en dat laatste betekent veel toeristen. De Dolomieten zijn hier niet zo tastbaar als op de voorgaande passen. De afdaling gaat door een mooier landschap. De bochten en het rijplezier blijven top. En voor die stuurpret krijgt de Pordoi (Pordoijoch) van ons het maximale aantal punten. Dat vinden buschauffeurs blijkbaar ook en daarom nogmaals onze tip: rij de pas vroeg of laat op de dag.Motoplus passenrapportRijpret 10Langzame bochten 8Snelle bochten 9Landschap 5Pashoogte 5[BU]Geliefd bij motorrijders: de Pordoi. Dikke rijpret, net als op de Sella en de Gardena. 6e PLAATS36 van 50 puntenPASSO DI MANGHENLengte: 23,5 kilometer * Hoogte: 2.042 meter * Geopend van: begin mei tot eind oktober * Maximaal stijgingspercentage: 12 % * Bijzonderheden: erg smalle wegen, vaak extreem krappe bochten, een pas om rustig over heen te boemelen‘De Sprookjesachtige’, zo zou je de 2.042 meter hoge Passo di Manghen kunnen noemen. Vanaf Castello Molina slingert hij zich over heel smalle straatjes in talloze kronkels door het dichte naaldwoud omhoog. De dan weer heel open omgeving op de pashoogte lijkt nog het meest op het landschap van een modelspoorbaan. Een mooi restaurant, houtsnijderijen, een meertje en veel motorfietsen. De weg omlaag naar Roncello is als een droom zo mooi. Het weggetje daalt in ruime slingerbochten naar een soort sprookjesbos. De omgeving ziet er iedere honderd meter anders uit. Drassige veengronden, korstmossen, bizarre rotsen; het komt allemaal voorbij. En overal mooie plekken om te stoppen, waar je kunt genieten van prachtige vergezichten. Het ziet er betoverend en onwerkelijk uit, maar staat in mooi contrast met het meer schrale landschap van de Hoge Alpen. De Manghen lijkt eindeloos en blijft afwisselend. Je blijft je er verbazen. Motoplus passenrapportRijpret 7Langzame bochten 9Snelle bochten 2Landschap 9Pashoogte 9[BU]Een pas die je bij blijft: ondanks het feit dat er nauwelijks snelle stukken in zitten, steelt de Manghen je hart met zijn ontelbare heerlijke bochten.7e PLAATS35 van 50 puntenPASSA DI FALZAREGO/VALPAROLALengte: 25/16 kilometer * Hoogte: 2.105/2.192 meter * Geopend van: mei tot eind november * Maximaal stijgingspercentage: 11 % * Bijzonderheden: een herdenkingsmonument van de Eerste Wereldoorlog, een kabelbaan en het bizarre DolomietenlandschapDe 180º bochten vanaf La Villa zijn leuk. Mooi asfalt met goede grip. Lekker doorlopende bochten en weinig vorstschade aan de weg. We gaan omhoog met de blik op de 3.077 meter hoge top van de Cuntunis. Daarna gaat de omgeving op een fascinerend maanlandschap met zwerfkeien lijken. Op de pashoogte, bij Valparola, moet je absoluut stoppen om van het uitzicht te genieten. Slechts een paar kilometer verder ligt de Falzarego pas. Dat is meteen het meest oostelijke hoogtepunt van de ‘Grote Dolomietenweg’ (Strada delle Dolomiti). Hier vind je een herberg en het dalstation van de kabelbaan op de Kleine Lagazuoi (2.778 meter) plus een gedenksteen voor de in de Eerste Wereldoorlog omgekomen alpinisten. Er naast staat een klein maar interessant historisch museum. De rit omlaag naar Cortina gaat over slechte wegen. Veel vorstschade en krappe bochten. Omlaag gaan via Cernadoi is spannender. Onze tip: pak bij goed weer de kabelbaan op de Lagazuoi.Motoplus passenrapportRijpret 7Langzame bochten 6Snelle bochten 5Landschap 8Pashoogte 9[BU]Omlaag naar Cernadoi (links). Een maanlandschap bij de Valparola. De Falzerego hoogvlakte ligt er pal naast.8e PLAATS34 van 50 puntenPASSO DI FEDAIA Lengte: 30 kilometer * Hoogte: 2057 meter * Geopend van: april tot begin november * Maximaal stijgingspercentage: 16 % * Bijzonderheden: aangrijpende vergezichten op de gletsjerflanken van de beroemde Marmolata groep, een groot stuwmeer, een deel met historische paspistes, de grandioze Sottoguda kloofWie het beroemde Marmolata massief van dichtbij wil zien, moet over de Fedaia gaan. Die verbindt Canazei met Caprile en is vanaf het begin al van mooi liggende bochten en goed asfalt voorzien. Hoger ga je door een stel galerijen (overdekte weg, aan de dalkant wordt het dak ondersteund door pilaren). Dan kom je op de pashoogte bij het stuwmeer en heb je een ongelooflijk uitzicht over de door gletsjers bedekte Marmolata flanken. De afdaling gaat via ruime, bochten met lekker veel grip. Stukken van de oude piste zijn daar nog zichtbaar. Uiteindelijk is er dan de brug over de Sottoguda kloof, vroeger een deel van de pasweg. Sottoguda is een schilderachtig dorpje met pittoreske houten huizen en vriendelijke onderkomens. De loodrechte rotswanden van de Sottoguda kloof zijn indrukwekkend. Helaas is de kloof van mei tot oktober gesloten. Onze tip: maak absoluut even tijd vrij om de kloof te voet te verkennen.Motoplus passenrapportRijpret 8Langzame bochten 6Snelle bochten 7Landschap 8Pashoogte 5[BU]De Sottoguda kloof (links), de oude weg (boven), veel plezier in de 180º bochten9e PLAATS33 VAN 50 PUNTENPASSO DI VALLESLengte: 15 kilometer * Hoogte: 2.032 meter * Geopend van: mei tot november * Maximaal stijgingspercentage: 13% * Bijzonderheden: prima asfalt, een dynamische route, een rit door de pure natuurDe Passo di Valles is de verbinding vanuit de Passo di Rolle uit de Val Travignolo verder door naar Alleghe en Agordo. Vanaf de oostkant kun je koers zetten naar de Passo di San Pellegrino. Kort achter het stuwmeer Lago di Panneveggio buigt de Valles af van de klim naar de Passo di Rolle (die je absoluut ook moet meepakken) en gaat de weg door een overweldigend natuurgebied. Langs de weg stroomt een bergbeek en na iedere bocht ligt een picknickplaats met bijbehorend uitzicht. Het bovenste deel lijkt met zijn wilde, rotsbestrooide riviereilanden op Schotland. Na de pashoogte stort de weg zich met een dozijn ruime haarspeldbochten weer het woud in. Dankzij de goede weg en het weinige verkeer kun je er lekker door blazen, maar let wel op de voetgangers!Motoplus passenrapportRijpret 7Langzame bochten 5Snelle bochten 7Landschap 8Pashoogte 6[BU]Onze geheime tip: Het asfalt door het Parco Naturale Paneveggio is lekker bochtig en heeft veel grip.10e PLAATS32 van 50 puntenPASSO DI MANIVA/ DEL CROCE DOMINILengte: 28/50 kilometer * Hoogte: 1.664/1.895 meter * Geopend van: afhankelijk van de sneeuw van mei tot oktober * Maximaal stijgingspercentage: 12 % * Bijzonderheden: uitdagend!Deze passen vertegenwoordigen de avontuurlijke Italiaanse bergroutes. Het rondje gaat van Caffaro op de Maniva, via de grotendeels met steenslag bedekte hoogliggende Tre Valli route over Gigo di Bala en Goletto delle Crozette naar Croce Domini. Dan verder via de Valle Dorizzo naar Bagnolino. De route is flink pittig, maar ook met een normale toermotor te rijden. Snel rijden moet je uit hier uit het hoofd zetten, maar de weg en de vergezichten zorgen continu voor kippenvel.Motoplus passenrapportRijpret 7Langzame bochten 6Snelle bochten 3Landschappelijk 10Pashoogte 6[BU]De Maniva is heel onderhoudend en avontuurlijk om te rijden.INFO De tien Italiaanse toppers zijn mooi opeenvolgend te rijden. In dat ‘Rondje Dolomieten’ zitten meer passen, maar die hebben we niet beoordeeld. Dat maakt de rijpret er niet minder om. Aangezien het gebied grotendeels tweetalig is (Italiaans en Duits) hebben we waar nodig beide pasnamen vermeld. DE ROUTEEerst pakken we natuurlijk een stukje Nederland tot net over de grens. We rijden aan via de A13 van Innsbruck naar de Brennerpas. Een vignet voor de Oostenrijkse Autobahn kost € 4,40 euro voor tien dagen en de tol voor de Brenner bedraagt € 8,-. Vanaf Serzing is de route dan verder tolvrij. De Italiaanse A22 dient alleen ter oriëntatie. Ten oosten van Bolzano duiken we de wonderlijke wereld van de Dolomieten in. Daar ligt het zwaartepunt van deze passenrit. Simpelweg omdat dit Italiaanse deel van de Alpen het beste biedt van waar je als motorrijder over kunt dromen. Natuurlijk zijn er verder rondom deze passen ook nog andere fantastische passen en bergwegen. Nog onder de indruk van de Alpenwereld worden we bij de afdaling van de Passo di Manghen in de dalen ondergedompeld in een typisch Mediterrane, Italiaanse wereld. En die zuidelijke flair blijf tot voorbij het Gardameer, de Maniva, de Croce Domini en de Gavia. De passen op het westelijke deel voelen ruiger en oorspronkelijker aan dan de beschaafde ‘Dolomiten Strassen’. Maar omdat ze gedeeltelijk met steenslag zijn bedekt, vragen ze extra oplettendheid in de bochten. DE BEOORDELINGOp een schaal van 1 tot 10 hebben we de passen hun rapportcijfers gegeven. Het oordeel voor wat betreft de algemene rijppret is gestoeld op de toestand van de weg in combinatie met de variatie van het traject, de natuur in de omgeving en het rijgevoel. De bochten zijn onderverdeeld in snelle en langzame slingers, aangezien daar onderling nogal wat verschil in zit. De beoordelingscriteria zijn: de ruimte in de bochten en de ligging en het verloop van bochten. Verder keken we naar de overzichtelijkheid van een bocht en de kick die zo’n slinger geeft. De pashoogte is een ijkpunt, terwijl de pauzemogelijkheden en de vergezichten ook een rol speelden. Ook het landschap is een criterium. En dat kan in het geval van de Manghen, de Gavia, de Maniva of de Croce zo dominerend zijn dat zelfs langzaam rijden er een feestje is. Natuurlijk overlappen de aspecten elkaar gedeeltelijk. Onze waarderingen zijn dan ook tamelijk subjectief, want over smaak valt in dit geval niet te twisten.DE ANDERE PASSENOp de 11e plaats eindigt de Duran met 31 punten. De Passo di Pénnes (Penserjoch) kreeg 27 punten. Op 13 staat de Rollepas (24), op 14 de Vivione (23), op 15 de Passo di Monte Giovo (Jaufenpass) met 22 punten en op 16 vinden we de Stelvio terug met 21 punten. Qua landschap en wegen is de Stelvio wereldberoemd, maar het wegdek in de bochten is slecht en er is veel te veel verkeer. Nog meer passentips liggen ten oosten van onze route in Friaul: de Panoramica delle Vette (1.967 meter), de Forcella Lavardet (1.542 meter), de Passo del Cason di Lanza (Lanzenpass, 1.552 meter), de Passo della Mauria (1.298 meter), de Sella Campigotto (1.790 meter), de Sella di Razzo (1.760 meter), de Passo di Monte Croce Carnico (Plöckenpass, 1.357 meter) en de Passo Pramollo (Nassfeldpass, 1.541 meter). Er zijn natuurlijk nog veel meer leuke passen te rijden; de Monte Grappa in Venetië of de Colle dell’ Assietta in Piëmonte bijvoorbeeld. Die verdienen allemaal, net als de passen van het geweldige Apennijnen gebergte, hun eigen verhaal. Een extra verhaal.[BU]De Stelvio is met zijn 2.757 meter en 48 stevige haarspelden een van de meest beroemde passen van Europa. De grote drukte en de slechte staat van het asfalt verminderen er helaas de pret.Nogal wat passen bieden verrassende zijweggetjes. Dit is een doorsteekje op de Vivione. [Apart kadertje op laatste pagina]EERDER GEPUBLICEERD IN MOTOPLUSMotoPlus 14/2010:De 10 beste Alpenpassen van ZwitserlandMotoPlus 17/2010:De 10 beste Alpenpassen van OostenrijkDe komende maanden in MotoPlus- De 10 beste Alpenpassen van Frankrijk- De 10 beste Alpenassen van Duitsland- De 10 beste passen in de Pyreneeën Eerder gepubliceerde artikelen zijn voor MotoPlus-abonnees gratis in te zien via de Digimagazines op onze website www.motoplus.nl