Praktijk ombouw ketting naar tandriem
De eindaandrijving met een rollenketting is bij straatmotoren al een eeuwigheid de standaard. Naast de zwaardere en duurdere cardanaandrijving is echter ook de getande riem een alternatief. De firma Gates biedt vanaf 2025 ombouwkits aan van ketting- naar riemaandrijving. Wij mochten er alvast een proefrit mee maken.
De slogan ‘Driven by possibility’ zou je vrij kunnen vertalen met ‘(Aan)gedreven door wat mogelijk is’. De firma Gates, een wereldwijd opererende onderneming voor aandrijftechniek op diverse gebieden, maakt onder andere tandriemen. Momenteel wordt er gewerkt aan ombouwkits voor verschillende motormodellen die af-fabriek met een ketting zijn uitgerust. Omdat ze dit kunnen, en omdat een tandriem voor bepaalde gebruikssituaties voordelen heeft.
Allereerst: dat rollenkettingen bij de overgrote meerderheid van de motorfietsen worden gekozen als eindoverbrenging, heeft goede redenen. Ze zijn niet alleen relatief goedkoop in productie, maar ook licht en in staat grote krachten over te brengen, ze hebben een goed lastwisselgedrag en je kunt gemakkelijk de secundaire overbrengingsverhouding veranderen door andere kettingwielen te monteren. En zolang je hem goed smeert en op de juiste kettingspeling houdt, geven ze ook heel weinig vermogensverlies. En daarmee zijn we meteen bij het enige echte minpunt van een ketting: hij moet voortdurend worden onderhouden, gesmeerd en gespannen. Afhankelijk van gebruiks- en weersomstandigheden moet je hem om de 300 à 600 kilometer smeren, elke 1.000 kilometer de speling controleren en gemiddeld ben je na 20.000 à 25.000 kilometer toe aan een nieuwe ketting/tandwielset. Met gunstige droge omstandigheden en optimaal smeren kun je het rekken tot dik 30.000 kilometer, maar omgekeerd kan hij bij gebrekkig onderhoud ook bij minder dan 15.000 kilometer al op zijn.
Tandriemen, zoals Gates die levert, zijn gebruiksvriendelijker. De riem gewoon met water schoonhouden, na de eerste 1.500 kilometer eenmalig de spanning checken en klaar (hier is het ook daadwerkelijk de spanning, en niet de speling zoals bij een ketting). Geen voortdurend nastellen, geen smeren, geen kettingvet aan de standaard of op je achterwiel en de riem hoeft pas na 40.000 à 50.000 kilometer te worden vervangen. Daarvoor moet overigens wegens het niet-deelbaar zijn meestal wel de achtervork worden gedemonteerd, wat de arbeidskosten verhoogt. Twee verdere theoretische voordelen: een directe respons op het gas doordat er geen speling is (en de riem rekt ook amper) en een laag geluidsniveau.
Tot zover de theorie. Wat telt, is de praktijk. Daarom deden we zelf een indruk op met de Gates-demofiets, een omgebouwde KTM 890SMT. Als direct vergelijkingsmateriaal reed er ook een standaard-SMT mee met nieuwe, correct gespannen en vers gesmeerde ketting. Op onze testroute inclusief stop & go in stadsverkeer, secundaire wegen en snelweg functioneerden de Gates-riem en de originele ketting even onopvallend. De ombouw naar de uit koolstofvezels, nylon en polyurethaan bestaande tandriem heeft maar minimale invloed op de rijeigenschappen. Lastwisselingen verlopen op de KTM net als voorheen voorbeeldig. Aangezien de overbrengingsverhouding hetzelfde is als origineel, werken de elektronische rijhulpsystemen onveranderd en ook de quickshifter schakelt hetzelfde. Zelfs bij toerentallen onder de tweeduizend is het verschil eerder te vermoeden dan echt te voelen. Alles bij elkaar is al rijdend noch de ketting, noch de riem in het voor- of nadeel.
Het lagere geluidsniveau van de tandriem in vergelijking met de (goed gesmeerde) ketting is onder je helm nauwelijks waarneembaar. En in het geval van de SMT ook niet meetbaar, doordat het motorgeluid het geluid van de ketting en riem overstemt. Op onze testbank liep de riem ook bij een hoog wieltoerental (c.q. hoge rijsnelheid) en ingetrokken koppeling niet meetbaar stiller dan de ketting. Hoe dat beeld zich ontwikkelt gedurende de levenscyclus van riem en ketting, daar kunnen we nu alleen maar naar raden. Het valt te verwachten dat de riem niet wezenlijk zal veranderen qua geluid, een slijtende ketting zal echter wel wat luidruchtiger gaan lopen. In hoeverre dat hoorbaar is naast het motor- en rijwindgeluid, is een tweede.
Het praktische voordeel van de hier geteste tandriem-conversie zit hem in het gemakkelijke onderhoud en de langere verwachte levensduur. Afgezien daarvan ligt de tandriem op hetzelfde niveau als de ketting. De Gates-ombouwkits moeten vanaf komend jaar voor verschillende modellen beschikbaar zijn (zie het bijgaande kader). Een interessante optie voor veelrijders die geen gedoe willen met kettingonderhoud.
