Fabrieksbezoek Shoei
Shoei is meer dan een merk. Het is een stralende ster in het enorme helmen-kosmos. Een naam met statuur en tegelijk ook een dwerg onder de reuzen.
Wie al eens in Tokio de metro heeft gepakt, weet wat voor buitenaards gevoel die beleving kan opwekken. Ineens ben je onderdeel van een krioelend mierennest, dagelijks bestaande uit meer dan acht miljoen Japanners, dat op ondoorgrondelijke wijze een weg vindt tussen ontelbare sporen en perrons. Dat veel van die forenzen ervoor kiezen in deze mensenmassa een mondkapje te dragen is dan ook vooral bedoeld als bescherming tegen de vele bacillen die rond dwarrelen. Aan de andere kant kun je het ook zien als symbool van de behoefte aan persoonlijke veiligheid. Onderdeel uitmaken van een grote massa zorgt namelijk niet alleen voor veiligheid. Het brengt ook gevaren met zich mee. En tja, Japanners en veiligheid. Dat blijft een bewonderenswaardig iets. In dat opzicht is een Shoei-helm een typisch Japans product. Niet alleen vanwege zijn beschermende kwaliteiten overigens, maar ook als je kijkt naar de productie ervan.
“Een bedrijf werkt alleen als iedereen zich inzet, niet als slechts één persoon er hard aan trekt”. Met die woorden opende oprichter en directeur Eitarō Katama de herdenkingsdag ter gelegenheid van Shoei’s 30ste verjaardag. Ondertussen al weer 20 jaar geleden. Een jubileum dat volgens Katama alleen behaald kon worden omdat ook echt iedereen eraan had bijgedragen. Toch zag hij het niet als iets om trots op terug te kijken, of om het heden te vieren. Integendeel. Dit alles was slechts een eerste stap naar een onzekere toekomst en men moet niet aarzelen om deze stap te zetten. Hoewel Katama in 2012 overleed, is zijn gedachtegoed anno 2019 nog altijd springlevend. Dat bleek wel toen we, ter ere van het 50-jarige jubileum, bij de Shoei-fabrieken in Ibaraki (in het noorden van het land) en Iwate (ten zuiden van Tokio, niet ver van de luchthaven) binnenstapten. Hier word je namelijk niet begroet met razendsnelle volledig automatische productielijn waarbij de ene na de andere helm van de band komt rollen. Nee, in tegenstelling tot andere grootheden, draait Shoei nog altijd op de gezamenlijke inspanning van al haar medewerkers om de kwaliteit van hun product en de veiligheid van de koper te garanderen. Ambacht in plaats van een volledig geïndustrialiseerd proces.
De helmen die hier gemaakt worden, gaan dan ook door heel veel Japanse handen voor ze op het hoofd van de klant belanden. Er wordt gebakken, gemeten, gelakt, gepolijst, gemonteerd, bestickert en nogmaals gelakt. Maar, boven alles, wordt er gecontroleerd. Steeds maar weer. En dan niet – en dat is heel belangrijk bij Shoei – door een aparte robot of kwaliteitscontroleur, maar direct aan de productielijn zelf. Deze manier van zelfcontrole is een wezenlijk onderdeel van Shoei’s teaminspanning en de reden waarom op iedere goedgekeurde helmschaal de naam van de verantwoordelijke medewerker staat. Wie de kans krijgt het hele proces in den lijve te aanschouwen, zal niet alleen verrast zijn door de grote mate aan handarbeid en de routine die de, vaak al lang bij Shoei werkzaam zijnde mensen, hebben. Maar ook van het feit dat er ondanks de traditionele manier van produceren er ieder jaar toch ruim een half miljoen helmen gemaakt worden. Zeker als je je beseft dat er net iets meer dan 500 mensen bij Shoei werken. Dan gaat het bij concurrerende merken toch om heel andere aantallen.
Die meer hands-on manier van produceren legt Shoei geen windeieren. Menig helmenmerk is bijvoorbeeld jaloers op het imago dat Shoei door de jaren heen heeft weten op te bouwen. Het feit dat Shoei haar helmen uitsluitend in Japan produceert, laat namelijk zien waar het bij het merk om draait. Hetzelfde geldt voor de materiaalkeuze. Bij Shoei zul je dan ook nooit een helm van het goedkopere en makkelijker te verwerken polycarbonaat tegenkomen. Iedere schaal wordt gemaakt van een hoogwaardig, stevig glasvezelcomposiet. En dan maakt het niet uit of het een hip retro-ontwerp (EX-Zero), een middenklasse integraalhelm (NXR), een systeemhelm (Neotec II) of een racer (X-Spirit III) is. Vooral die laatste zal, met zijn extraverte verschijning, voor flink wat strijd gezorgd hebben tussen de beschermers van het traditionele en aerodynamici. Of, beter gezegd, tot discussies geleid hebben. Want een ding dat nooit zal gebeuren bij een traditie-bewust Japans bedrijf als Shoei: gezichtsverlies lijden. Gezien de tijdsgeest en technologische vooruitgang misschien een struikelblok, maar op het gebied van productkwaliteit is het behoud van tradities een voordeel. Het is dan ook moeilijk voor te stellen dat Shoei voor de trend uitloopt. Toch is het tegenovergestelde waar. Op de motorbeurs in Tokio presenteerde het merk bijvoorbeeld haar allereerste head-up display. Niet om te laten zien dat Shoei de technologie van de toekomst al in huis heeft, maar meer om de vraag te stellen of dit soort systemen wel nodig zijn. In geval van twijfel vertrouwen de Japanners namelijk meer op de meningen en behoeften van hun klanten dan op de visie van mensen als Alexander Klöpping en andere early adopters.
De ervaring van designers, die al vele jaren in het bedrijf werken, gecombineerd met feedback van klanten dicteert bij Shoei de richtlijn voor de producten van de toekomst. En welk onderdeel van een helm heeft in dit opzicht speciale aandacht nodig? Een grote uitdaging bij elke nieuwe helm is het viziermechanisme, wordt ons ter plaatse verteld. Daar even over kletsen met de verantwoordelijke ontwikkelaars is echter uitgesloten. Geheimhoudingsverklaring, wordt medegedeeld. De andere uitdaging is aerodynamica. En dan niet zo zeer de soepelheid waarmee een helm door de wind snelt, maar meer de complexe interactie van ventilatie in- en uitgangen en de onzichtbare kanalen, die niet alleen het klimaat in de helm verbeteren en dus het draagcomfort vergroten, maar ook het windgeruis minimaliseren. Belangrijkste reclamemedium van Shoei, Marc Márquez, zal dat geruis een worst wezen. Hij wil winnen en niet de dertiende rijder in het dozijn zijn.
Feiten over Shoei
In het begin lag de focus niet op motorrijders. De eerste helmen die Shoei-oprichter Eitarō Kamata in 1954 produceerde – destijds nog onder de naam Katama Polyester – werden dan ook gedragen door bergbeklimmers en bouwlieden. Op 17 maar 1954 werd Shoei opgericht, vervolgens werden er exclusief helmen voor de racewereld geproduceerd. In 1968 volgde de oprichting van de Shoei Safety Helmet Corp. Ondanks de relatief kleine omvang (461 werknemers), heeft het beursgenoteerde Shoei vandaag de dag een omzet van 17.148,76 miljoen Yen (139,49 miljoen euro) en een winst van 2578,26 miljoen Yen (20,97 miljoen euro). Bij de grote Tōhoku-aardbeving in 2011 raakten beide fabrieken zwaar beschadigd en moesten deels herbouwd worden.
