Euro4 en de gevolgen

Sinds begin dit jaar moeten volledige nieuwe motorfietsen voldoen aan de strenge emissie-eisen van Euro4 en vanaf 2017 geldt voor alle nieuw toegelaten motoren. Volle bak werk dus voor de fabrikanten en dit jaar wordt de markt er al een beetje van door elkaar geschud.

Het goede nieuws eerst: huidige motoreigenaren hebben niets te vrezen van de aangescherpte emissie-eisen – er is immers geen sprake van een modificatieplicht. En nu het slechte nieuws: het prijsniveau van nieuwe motoren zou zomaar weer eens flink kunnen gaan stijgen, aangezien de fabrikanten de kosten voor de technische inspanningen die ze moeten maken zeer waarschijnlijk aan hun klanten gaan doorberekenen. De nieuwe eisen vormen wat dat betreft nog maar het topje van een ijsberg: de nieuwe modellen van de diverse merken moeten nu van een veelvoud aan verdere milieu- en veiligheidsvoorzieningen zijn voorzien om de noodzakelijke typegoedkeuring te krijgen.
De Europese Commissie heeft hiervoor een aantal volledig nieuwe spelregels opgesteld, die sinds 1 januari van dit jaar in heel Europa van kracht zijn. Maar wat daar allemaal onder begrepen wordt, is pas terug te vinden in de ellenlange aanhangsels van EU-verordening 168/2013 ‘over de goedkeuring en marktbewaking van twee- of driewielige en vierwielige voertuigen’, die op 15 januari 2013 de voorgaande verordening 2002/24 opvolgde. Op het nieuwe, bijna 60- pagina’s tellende regelwerk volgden vier uitvoerende verordeningen, die de verdere details regelen.
Daarin is ook vastgelegd dat er met ingang van 1 januari 2017 geen nieuwe voertuigen meer mogen worden toegelaten, die nog volgens de oude eisen zijn gehomologeerd en daardoor alleen nog aan Euro3 voldoen. In heldere taal: de motorfabrikanten moeten voor bestaande modellen, die ze ook in 2017 in Europa willen blijven verkopen, dit jaar een nieuwe typegoedkeuring krijgen volgens de nieuwe regels met hogere eisen.

Voor de branche is dit een vloek en zegen tegelijkertijd. Voor fabrikanten kan het een welkome kans zijn om de bezem eens flink door het gamma te halen, lees: oude modellen uit laten lopen. Of ze moeten veel geld investeren om goed lopende modellen aan de nieuwste eisen te laten voldoen. Maar daarbij laten ze zich niet in de kaarten kijken. Op onze vragen aan de grote merken welke Euro3-modellen uit het huidige aanbod voor een nieuwe typegoedkeuring in aanmerking komen en welke modellen bij de jaarwisseling 2016/2017 van het toneel gaan verdwijnen, volgden geen concrete antwoorden. Zo liet BMW bijvoorbeeld weten: “Over onze toekomstige modelpolitiek kunnen we omwille van onze concurrentiepositie geen uitspraken doen.“ Maar vast staat dat de eencilinder G650GS en de K1300S uit het programma verdwijnen. Ook andere fabrikanten houden de lippen stijf op elkaar, maar in de wandelgangen doen geruchten de ronde dat Kawasaki bijvoorbeeld veel cruisers uit de line-up gaat halen en een strakkere modelpolitiek gaat hanteren. KTM heeft al afscheid genomen van de RC8 R, maar hoe het verder gaat, vertellen ook de Oostenrijkers niet.
Officieel staat bij Suzuki slechts vast dat de nieuwe SV650 de Gladius vervangt. En het zijn niet meer dan geruchten dat een aantal huidige modellen, waaronder de GSX-S1000, al volgens de nieuwe richtlijnen getest zijn, maar er formeel nog niet aan voldoen. Triumph beschikt wat dat betreft al over een flink aantal Euro4-modellen. Een beslissing over wat er met de rest van het modelprogramma gebeuren moet, schijnt nog niet genomen te zijn. Soortgelijke geluiden schijnen bij Yamaha hoorbaar te zijn. De dagen van de SR400 en de XJR1300 lijken in ieder geval geteld. Gaan de resterende Euro3-modellen eind 2016 in de uitverkoop? Daarover lopen de meningen uiteen, een echte inschatting is nu nog niet te maken.

Feit is wel dat de tijd de fabrikanten voor modeljaar 2017 in de nek hijgt. Ze staan in ieder geval onder enorme tijdsdruk, aangezien de details rond de technische eisen pas in de loop van 2014 bekend zijn geworden. Bovendien komt er ontzettend veel administratieve rompslomp bij kijken, waaronder de veel uitvoerige beschrijvingen van het voertuig met alle technische specificaties. Dat wordt bevestigd door KTM-homologatie-expert Alwin Otto: “De verplichte stukken zijn drie keer zo groot in omvang vergeleken met de voorgaande Euro3-norm.” Dit komt neer op ongeveer 50 procent meer voorbereidingstijd. “Maar de On-Board-Diagnose (OBD) vormt de grootste uitdaging”, is Otto duidelijk. Alle stuureenheden moeten worden aangepast, omdat de benodigde opslagcapaciteit voor foutmeldingen niet in de voorhanden zijnde hardware te integreren is. Voor KTM is daarentegen de nu verplichte gesloten tankontluchting met actief koolfilter een niet al te lastige opgave. “Daarmee hebben we al tien jaar ervaring op de Amerikaanse markt.”
Maar niet met het feit dat het actief koolfilter nu in colablikformaat in de motor moet worden ondergebracht. De gesloten tankontluchting is een echte uitdaging bij de ontwikkeling van het motormanagement. Henning Heikes, die bij Bosch verantwoordelijk is voor de stuureenheden voor motorfietsen vertelt waarom: “De eisen en de daaruit voortvloeiende invloed is zo groot, dat er moet worden gekeken naar extra variabelen in de aansturing.” Dat er nog steeds veel gebruik wordt gemaakt van mechanisch bediende gaskleppen maakt het geheel nog lastiger.
In het zog van Euro4 zijn er nog meer hordes te nemen. Daaronder ook voor de voor ABS geldende uitzondering op het verbod van uitschakelbare systemen voor offroad-gebruik. Dat zou in een andere EU-verordening, ter correctie van mazen in de regels, verankerd kunnen worden.