Dakar Rally 2024
Als de Dakar Rally in 2020 verhuist van Zuid-Amerika naar Saoedi-Arabië blijkt Ricky Brabec zich uitstekend thuis te voelen in de nieuwe omgeving: hij wint er meteen. Voor Honda is dat hun eerste overwinning sinds 1989! Vier jaar later is de Amerikaan opnieuw de beste, zonder uitschieters of off-days. In de 46e Dakar Rally geeft Honda het ooit oppermachtige KTM een fikse draai om de oren.
Sinds 2001 heerst KTM in de Dakar Rally: ze wonnen maar liefst achttien Dakars op rij, tot in 2020 en 2021 Honda de beste was met Ricky Brabec en Kevin Benavides aan het stuur. In 2022 en 2023 leek KTM de rangorde te herstellen met Sam Sunderland op een GasGas en Kevin Benavides, nu op een KTM. Maar toen de 2024-Dakar werd afgesloten, ontbraken er voor het eerst sinds de eeuwwisseling KTM-rijders in de top-drie; in deze rally reden de KTM toprijders (of die op de zustermerken Husqvarna en GasGas) relatief anoniem rond en vormden ze nooit een echte bedreiging voor het Honda-team dat maar liefst zes fabrieksrijders aan de start had staan. Niet voor het eerst werd er – off the record – gesproken over de merkbare focus van KTM op hun dure MotoGP-wegraceproject, wat in elk geval gevoelsmatig ten koste gaat van hun offroad-tak. Zo werd KTM-fabrieksrijder Matthias Walkner niet vervangen toen hij in de aanloop naar de Dakar een been brak bij een training, en ook het vertrek van Skyler Howes – die in 2023 van Husqvarna naar Honda overstapte – werd niet opgevangen, terwijl beide GasGas-rijders Sam Sunderland en Daniel Sanders door diverse blessures ook geen ideale Dakar-voorbereiding kenden.
De 36-jarige Toby Price moest samen met 2023-winnaar Kevin Benavides de Oostenrijkse kolen uit het vuur halen, maar de Australiër leek deze Dakar niet in zijn beste doen. Hij maakte er ook geen geheim van dat hij in toekomst de overstap naar vier wielen wil maken en zei openlijk dat KTM hard aan de slag moet om de strijd met het continu opschalende Honda weer aan te gaan. Price bleef voor het eerst in zijn tien Dakar-deelnames ook zonder dagoverwinning en eindigde ditmaal ruim drie kwartier achter winnaar Ricky Brabec als vijfde. Zijn teamgenoot Benavides tekende voor de enige drie KTM-etappeoverwinningen en claimde de vierde plaats op bijna 39 minuten achterstand.
Niemand kon echter voorbij aan de acht dagoverwinningen van vijf verschillende Honda-rijders en de tweede Honda-zege van Brabec in vijf Dakars.
Ook outsider Ross Branch op zijn ‘Indiase’ Hero – in de basis feitelijk de oude BMW G450X rallymotor van ruim 10 jaar geleden – maakte geen catastrofale fouten en bleef ditmaal wel verschoond van desastreuze pech. Hij won zelfs twee etappes – één meer dan Brabec op de Honda – en tot de voorlaatste dag behield de 37-jarige ‘Kalahari-Ferrari’ uit Botswana zicht op wat een sensationele overwinning zou zijn geweest. In feite was hij de enige die het Honda-feestje dit jaar kon verstoren, en zo nog voor een beetje spanning zorgde. Branch won de eerste etappe en voerde in totaal vier dagen het klassement aan. Daarna werd hij opgevolgd door de ijzersterke en zeer constant rijdende Brabec. Alleen op de korte proloog eindigde de 33-jarige Brabec buiten de top-tien. Daarnaast scoorde de Amerikaan vijf tweede plaatsen en een zeer belangrijke etappezege op de voorlaatste dag.
Een grote slag sloeg Brabec ook met de bonustijd die hij in zes etappes bij elkaar sprokkelde. De Dakar-organisatie introduceerde het systeem van die bonustijd vorig jaar, waarbij rijders op de route bonustijd kunnen vergaren als ze op kop rijden of zich in de kopgroep bevinden. Zo hoopte de wedstrijdleiding het nadeel voor ‘openende rijders’ (die als etappewinnaars van de dag ervoor ’s morgens dus het eerst op pad moeten en hun eigen pad moeten vinden) te verkleinen. Brabec reed in totaal 18.38 minuut aan bonus bij elkaar; Branch zette daar in twee etappes 5.49 bonus tegenover. Uiteindelijk was het gat tussen winnaar Brabec en tweede man Branch 10.53 minuten. “Maar Ricky was gewoon sterker”, vond zelfs de verslagen Branch. Door de zwaardere route en de complexere navigatie was deze Dakar volgens Brabec zwaarder dan de rally die hij in 2020 wist te winnen. “In 2020 had ik vanaf het begin een groot gat. Hier was het zo dat Ross en ik drie dagen lang binnen een paar seconden stonden. Ik ben heel blij, voor mezelf en ook voor het hele Honda-team.”
Brabecs overwinning betekende Honda’s achtste Dakar-zege in totaal. Achter Brabec en Branch behaalde Adrien van Beveren op de Honda in zijn negende Dakar een emotioneel eerste podium. De Fransman deed dat onder meer met twee etappezeges, waaronder die in de nieuwe zogenoemde 48-uurs-chrono in het intimiderende Empty Quarter-woestijn. Op de eerste dag van deze tweedaagse etappe bepaalde de klok in welk van de zeven vooraf ingerichte bivaks de rijders dienden te overnachten. Om vier uur ’s middags stopte de wedstrijd en moesten de rijders zich naar het dichtstbijzijnde nood-bivak begeven. Door een groot deel van de rijders werd deze ‘back to basic-etappe’ met alleen een minimalistisch survivalpakket als bagage toch als een prikkelende aanvulling gezien en zeer gewaardeerd.
Achter Van Beveren finishten de genoemde KTM-fabrieksrijders Kevin Benavides en Toby Price als vierde en vijfde. José Ignacio Cornejo (Honda), Luciano Benavides (Husqvarna), Daniel Sanders (GasGas), de onverwoestbare 41-jarige Stefan Svitko (KTM) en Martin Michek (KTM) completeerden de top-10. De Slowaak Svitko werd in alweer zijn vijftiende Dakar daarmee de beste niet-fabrieksrijder, van wie het overgrote merendeel op een productie-KTM 450 Rally aan start komt.
Net buiten de top-10 werd de in Duitsland geboren Indiër Harith Noah elfde. Terwijl zijn hoger ingeschatte Sherco-teamgenoten Lorenzo Santolino en Rui Gonçalves respectievelijk door pech in de tweede etappe en na een crash in de elfde etappe uitvielen, won Noah op de Sherco de Rally2-klasse (voor jongere en minder ervaren rijders) voor de Fransman Romain Dumontier en de voor het Nederlandse Bas World KTM-team rijdende Bradley Cox uit Zuid-Afrika.
Voor de Oostenrijker Toby Ebster was er dubbel succes. De 25-jarige neef van Heinz Kinigadner was in zijn eerste Dakar niet alleen de beste rookie op de twintigste plaats in het eindklassement, maar ‘Mini-Kini’ won ook het kistklassement voor rijders die de rally zonder hulp van een team volbrengen en dus ook zelf het motoronderhoud in het bivak moeten doen en gewoon in een tentje slapen, waar eigenlijk alle andere deelnemers worden bijgestaan door een leger aan monteurs en fysiotherapeuten en slapen in campers of omgebouwde teamtrucks.
De Engelse Jane Daniels was op haar Fantic op een 46e plaats de enige finishende dame in de 2024-Dakar. De viervoudig wereldkampioene enduro deed dat onder meer ondanks een zware crash en nam halverwege de rally ook nog een teamgenoot meer dan 150 kilometer op sleeptouw.
Op de lijst van 96 officieel gefinishte rijders (er gingen er 140 van start) ontbraken prominenten als Sam Sunderland, Skyler Howes, Joan Barreda, Joaquim Rodrigues en Mason Klein. Voor Sunderland was het avontuur al na elf kilometer in de derde etappe voorbij. De winnaar van 2017 en 2022 probeerde zijn stilgevallen GasGas urenlang weer aan de praat te krijgen, maar dat lukte hem niet. Hij stond op dat moment zevende overall. Howes kende een ongelukkig debuut op Honda, dat voor hem voortijdig stopte tijdens het eerste deel van de 48-uurs-chrono toen zijn machine dienst weigerde. Een dag later ging ook de Hero van Barreda ‘technisch knock-out’. Rodrigues brak al in de eerste etappe zijn duim, terwijl Mason Klein – die het rallyvak leerde bij het Nederlandse Bas World KTM-team van Bart van der Velden, maar plotseling de overstap maakte naar het Chinese Kove – veel technische malheur kende en na een blokwissel uiteindelijk in de zesde etappe helemaal uitviel. Kleins pogingen om na zijn opzienbarende breuk met KTM de Chinese Kove op tijd wedstrijdklaar te krijgen slaagde slechts ten dele, mede omdat zijn motor heel erg lang bij de douane van Saoedi-Arabië bleef hangen, en hij ter plekke amper voorbereidingen kon treffen. Zijn derde plaats in de eerste special en zijn vijfde positie in de vijfde etappe oogstten echter respect.
Met Jerome Martiny (25e overall en tweede in het kistklassement), Joris Van Dyck (53e) en Pierre Saeys (63e) haalden drie Belgische deelnemers de finish. Alleen voor Gwen Backx viel na de zeven etappe het doek al gevolg van een schouderblessure. Bart van der Velden zag met zijn Bas World KTM Racing Team vijf van zijn tien rijders finishen, met Bradley Cox als dertiende als beste. Het andere Nederlandse team is van Henk Hellegers en zijn HT Rally Raid Husqvarna Racing team zag zeven van de negen gestarte rijders finishen. Voor het eerst sinds mensenheugenis ontbraken de Nederlandse motorrijders volledig. Mirjam Pol haakte af omdat zij zich na een Covid-besmetting niet fit genoeg achtte. De absentie van Nederlanders was volgens Hellegers het gevolg van een samenloop van omstandigheden. “Tegenwoordig moet je je via een andere rally kwalificeren en dat betekent dat je eigenlijk een plan van twee jaar moet hebben. Dat stuwt de kosten omhoog”, aldus Hellegers, die de instapdrempel toch graag wil verlagen. “We denken erover om naast ons gewone Husqvarna-pakket ook een goedkope Basic Dakar-variant te gaan aanbieden. Dan slaap je bijvoorbeeld niet in een camper, maar gewoon in een tentje en je gaat met een andere motor. Dat scheelt veel budget”, aldus Hellegers. Zijn zoon Ties testte daarom inmiddels intensief in het Midden-Oosten met de Chinese Kove. “Dat verliep eigenlijk boven verwachting. Dan praat je over een instapmogelijkheid, bedoeld om de rally uit te rijden. Na de Abu Dhabi Desert Challenge, die van 25 februari tot en met 2 maart is, beslissen we of we deze plannen doorzetten.”
Helaas viel in deze 46e Dakar ook een dodelijk slachtoffer te betreuren. De Spanjaard Carles Falcón kwam in de laatste kilometers van de tweede etappe zwaar ten val en werd vervolgens met hersenletsel en een gebroken nekwervel in het ziekenhuis in Riyaad in een kunstmatige coma gehouden. Op de vrijdag voor de rustdag werd hij naar Spanje gevlogen en daar overleed de 45-jarige Catalaan drie dagen later.
