Dakar Rally 2019
Pas na acht moordende etappes meldde zich voor het eerst een KTM-rijder aan de kop van het klassement. Twee dagen later, aan de finish, claimden drie KTM-fabrieksrijders het gehele podium alsof het de gewoonste zaak van de wereld was. Weer eens bleek dat met de Oostenrijkse oranje-brigade niet te spotten valt; ze gaven een ‘masterclass Dakar rijden’. De Australiër Toby Price, amper hersteld van een gebroken pols, won op heroïsche wijze.
Na de achttiende Dakar-zege op rij voor KTM zou je geneigd zijn te denken dat deze 41e editie van de zwaarste rally ter wereld voorspelbaar was geworden. De vernietigende 1-2-3 van KTM schildert echter een vertekend beeld van de kortste Dakar in de geschiedenis. Meer dan ooit was de rally door slopende duinen, het verraderlijke fesh-fesh en af en toe uiterst gecompliceerde navigatie een uitputtingsslag voor mens en materiaal. In de derde tot en met vijfde special gaven maar liefst 32 rijders op, terwijl acht verschillende winnaars in tien dagen en vijf winnende constructeurs onderstreepten dat deze 100% Peru Dakar’zeker niet saai en voorspelbaar was. Na de rustdag, met nog vijf etappes te gaan, stond zevende man Walkner op slechts 9.17 minuten van de leidende Honda-coureur Ricky Brabec en waren in de top 5 Honda, Husqvarna, KTM en Yamaha vertegenwoordigd. Hoewel enkele duinen meerdere malen opdoken in etappes, stelde de route niet teleur. En KTM deed dat evenmin. Voor de negende keer kleurde het podium volledig oranje, maar voor het eerst behoorden alle drie rijders tot het Red Bull KTM fabrieksteam. Dat met Toby Price (2016), Matthias Walkner (2018) en Sam Sunderland (2017) de winnaars van de drie voorgaande Dakars op dat podium stonden, mocht dan niet eens meer toevallig heten. Walkner, na de kerst nog geplaagd door een hardnekkige griepaanval, en Sunderland waren de enige rijders die twee proeven op hun naam schreven, terwijl Price in de allesbehalve eenvoudige laatste etappe op de valreep nog zijn dagsucces meepakte. De door KTM’s Motorsport Director Pit Beirer omschreven als ‘een wonder der natuur’ en door KTM-adviseur Heinz Kinigadner als ‘Animal’ leverde de 31-jarige Price een bijna bovenmenselijke prestatie. Half december brak de taaie Australiër tijdens een training het schippersbotje in zijn rechterpols, een blessure die een carrière kan beëindigen. Na zeven moeizame etappes zei hij ‘het point of no return’ te hebben bereikt: vanaf dat moment was opgeven geen optie meer voor hem. En een dag later was hij KTM’s eerste en enige leider in deze Dakar. Elke etappe reed krachtmens Price door de pijngrens, zijn eigen limieten telkens iets oprekkend. Hij verbaasde iedereen, ook zichzelf. “Ik geloof niet dat ik het al echt besef”, zei hij dan ook. “Voor de rally dacht ik dat het al mooi zou zijn als ik de rustdag zou halen.” Pas in de laatste etappe viel de definitieve beslissing toen zijn grootste concurrent Pablo Quintanilla in een ultieme poging om nog 62 seconden goed te maken te laat een metersdiepe afstap opmerkte en na tien kilometer met hoge snelheid van een duin dook. Price was als een van de eersten bij de onfortuinlijke Husqvarna-rijder en stopte even, om daarna met nog ruim twee minuten voorsprong de etappewinst op te eisen. “Ik wist dat ik deze etappe vanaf het begin zou moeten pushen, en dat realiseerde Pablo zich ook. Ik ben eigenlijk sprakeloos…. Het was een maffe, chaotische rally. Maar ik was constant (in zes etappes finishte Price in de top 5, red) en ik had soms geluk. Het waren tien lange dagen, maar het was de pijn en het afzien allemaal waard.”
Walkner bekroonde zijn ‘beste Dakar ooit’ op 9.13 met de tweede plaats en pas na de finish was duidelijk dat Sunderland toch nog de derde plaats pakte voor de onfortuinlijke Quintanilla. Een dag eerder was Sunderland gestart met een uur straftijd, omdat de wedstrijdleiding meende dat hij zijn Iritrack-veiligheidsysteem had gesaboteerd om te voorkomen dat hij als eerste van start moest, iets wat in deze Dakar een enorm nadeel bleek. Uiteindelijk kon Sunderland de wedstrijdleider overtuigen van zijn onschuld (ook Yamaha-rijder Xavier de Soultrait had tweemaal problemen met het systeem) en werd zijn straftijd kwijtgescholden. Met Quintanilla als vierde ruim voor Husqvarna-teamgenoot Andrew Short bestond de complete top 5 uit machines van Oostenrijkse makelij; harder kon de concurrentie niet met de neus op de feiten worden gedrukt.
Met Xavier de Soultrait had Yamaha op de zesde plaats een onverwachte kopman. Want hoewel de in de oneindige duinen-achtbaan tegen ‘zeeziekte’ vechtende De Soultrait een etappe won, werd algemeen aangenomen dat Adrien van Beveren Yamaha’s grootste hoop op de winst was, maar op de één na laatste dag viel de zandspecialist echter uit met een olielekkende en oververhitte machine. Al na de derde dag zag twee andere fabrieksrijders uitvallen: Franco Caimi bleek onvoldoende hersteld van een dijbeenbreuk en Rodney Fagotter had ook een kapotte motor. Tot dat leger van in totaal 65 uitvallers behoorden ook drie Honda-fabrieksrijders. Joan Barreda’s vierde uitvalbeurt in negen Dakars gebeurde op bizarre wijze. Als klassementsleider reed hij op dag 3 in diep ravijn in, maar de Spanjaard slaagde er niet in om daar weer uit te komen. Twee dagen later moest de verre van fitte Paulo Goncalves opgeven na een crash. De bijna 40-jarige Goncalves, die vorig jaar ontbrak vorig jaar ook al geblesseerd in de Dakar en ditmaal werd in december nog zijn milt verwijderd na een zware val tijdens een rally in zijn thuisland Portugal. De hoop op de eerste Honda-zege in dertig jaar vervloog definitief toen in de achtste etappe klassementsaanvoerder Ricky Brabec na 56 kilometer strandde met een defecte machine. Ook vorig jaar viel deze snelle Amerikaan drie dagen voor het eind na ruim 50 kilometer uit… Dat hij in totaal drie dagen het klassement aanvoerde, leverde hem dus helemaal niets op: “Dit was onze rally. We hadden het in eigen hand.” Curieus was trouwens dat hij na de rustdag claimde hij dat er in het marathonbivak ’s nachts met zijn vering was geknoeid. Eveneens uiterst pijnlijk voor Honda was de drie uur straf die Kevin Benavides kreeg vanwege op de tank geplakte ‘spiekbriefjes’, terwijl dit soort extra aanvullingen op het roadbook dit jaar niet meer waren toegestaan. (Reden hiervoor is dat de grote teams een zogenaamde ‘map-man’ in dienst hebben die de rally ’s nachts al virtueel ‘narijdt’ op kaarten en GoogleMaps, en zo de rijders voor de start een briefje met extra aanwijzingen geeft bij welke km-standen ze extra op moeten letten.)
Door deze actie duikelde de nummer 2 van 2018 meteen uit de top 10. Het was ook meer dan een schoonheidsfout van het Honda-teammanagement, want twee jaar geleden kregen de Honda-coureurs collectief een uur straf vanwege tanken op een verboden plek. Met José Ignacio Cornejo op een zevende plaats als beste Honda-vertegenwoordiger was de 2019-Dakar er dus één om heel snel te vergeten voor het ambitieuze fabrieksteam. Teammanager Raul Castells toonde zich na afloop zeer ontevreden over de jury en over de organisatie, die volgens hem met twee maten zou meten. Zonder namen te noemen beschuldigde hij ‘anderen opzettelijk dingen te doen die niet toegestaan waren’.
Van de top 10 van vorig jaar ontbraken Antoine Méo, Gerard Farres en Johnny Aubert helemaal in deze editie. Van de top tien van 2018 zaten er ook maar vijf bij de beste tien van 2019. Red Bull KTM-waterdrager Luciano Benavides presteerde met een achtste plaats verrassend; hij liet zijn oudere broer Kevin vier plaatsen achter zich. Oriol Mena, vorig jaar als zevende beste nieuwkomer, loodste de Hero Speedbrain nog de top 10 binnen, nadat hij in de vijfde etappe na een val zelfs nog buiten bewustzijn was geweest. Daniel Nosiglia’s tiende plaats betekende nog een tweede fabrieksondersteunde Honda in de top 10.
Niet minder dan twaalf Nederlanders verschenen in Lima aan de start, acht van hen haalden de Peruaanse hoofdstad ook als finishplaats. Voor twee uitvallers was de opgave uiterst zuur. Wesley Pittens, voorbereid en gecoached door Dakar-veteranen Henk Knuiman en Frans Verhoeven, viel een dag voor de rustdag uit toen hij zijn Yamaha na een val met geen mogelijkheid meer aan de praat kreeg. De stoere endurokampioen van Nederland was in tranen. Nog treuriger was het afscheid van Mark Tielemans ná de voorlaatste etappe. De 29-jarige Tielemans voerde met ruime voorsprong het kistklassement aan voor rijders die de rally zonder enige vorm van assistentie rijden, maar bij een crash tien kilometer voor de finish van de voorlaatste etappe liep hij gebroken ribben, een klaplong en een geblesseerde heup op. De debutant, die eerder al tweemaal als monteur van het BAS Dakar Team mee was, belandde dus niet op het podium maar in het ziekenhuis. Maar toch was er Nederlands succes dankzij Edwin Straver, want hij nam Tielemans’ leidende positie in het kistklassement over en werd een dag later dus na Robert van Pelt en Jurgen van den Goorbergh de derde winnaar van deze uitputtende ‘doe het zelf-klasse’. “Ik ben nog nooit zo blij geweest”, aldus Straver die vorig jaar zijn eerste Dakar voltooide. “Ik heb er altijd van gedroomd, maar ik had nooit gedacht dat het me zou lukken. Ik ging voor uitrijden. Die laatste etappe was ik zó bang dat de motor kapot zou gaan, ik hoorde alles…. Je ziet de voorlaatste dag nog wat er fout kan gaan. Ik was niet de snelste, maar uiteindelijk ben ik wel de beste.”
Drie plaatsen vóór Straver was Paul Spierings met een 27e positie in de einduitslag de beste Nederlander. Ook Spierings kwam niet ongeschonden uit de strijd, want na een harde val in de zesde etappe reed de Brabander de rally uit met een ingepakte knie. Hij gruwde van routes met stenen, maar genoot en excelleerde in de zandduinen. Als derde Nederlander haalde Mirjam Pol de finish in Lima. Haar zevende Dakar was ook haar beste met een 48e plaats in totaal, en een tweede in het damesklassement. De inmiddels 35-jarige Twentse verbaasde meermaals de concurrentie met haar strategische rijden in de duinen; ze loodste ook andere landgenoten door de zeeën van zand. Sjors van Heertum werd onverwacht derde in het kistklassement, maar bezwoer dat hij het ‘nooit meer’ zou doen. Hij kwam figuurlijk gebroken en gekweld door dagenlange buikloop totaal leeg als 52e aan de finish.
In 2005 bleef Herwin Hopmans steken in een zandstorm in Mauritanië, maar veertien jaar later voltooide de Brabantse doorzetter wel zijn tweede Dakar. Hopmans stond meerdere malen gevallen rijders bij en bood in de negende etappe de gestrande Adrien van Beveren aan om hem naar het bivak te slepen. Dat hoefde niet, maar Van Beveren waardeerde de aangeboden hulp zeer.
Na vijf Dakars als navigator op vier wielen keerde Marcel Snijders terug op de motor en in de kistklasse. De bijna 52-jarige Snijders bracht zijn twaalfde deelname tot een goed eind, maar wel met een zwaar gehavende knie, die hij voor de rustdag verdraaide. Voor Guillaume Martens was het de derde maal scheepsrecht. Eerder probeerde hij het in 2015 en 2018, dit jaar bracht de kistrijder de rally wel tot een goed einde.
Dat hij maar liefst ruim zeventig straftijd opliep, veelal vanwege het missen van waypoints, deerde debutant Martien Jimmink totaal niet. Met zijn 72e plaats ging de 58-jarige West-Friese loonwerker niet alleen de boeken in als de oudste Nederlandse finisher ooit bij de motoren, maar ook als de oudste finisher van deze Dakar! De oudere broer van Gerard – nog steeds beste Nederlander ooit in de 41-jarige Dakar-historie – moest diep in zijn reserves duiken, want ook hij werd vrijwel de hele rally geteisterd door buikloop.
Na de podiumfestiviteiten zette de weer verbluffende sterk rijdende Spaanse Laia Sanz de tondeuze in de kamelengraskuif van winnaar Toby Price. De twee KTM-rijders hadden vooraf een weddenschap afgesloten dat de Spaanse de schaar mocht zetten in de woeste haardos van Price, als hij in de top 3 zou finishen. Op zijn beurt mocht Price vijf tellen zoenen met Laia als zij in de top 15 zou eindigen. En de vanzelfsprekende winnaar van het damesklassement werd heel erg strak elfde. Price werd kaalgeschoren door Laia, maar toonde zich een heuse gentleman door het bij een keurige handkus te laten. Het was zijn bonus na een bijna onwezenlijke tweede Dakar-eindzege!
