Dakar Rally 2015
De Dakar 2015 bewees weer eens hoe sterk de combinatie Marc Coma-KTM is. De Spanjaard won zijn vijfde Dakar op bekeken wijze, het Oostenrijkse merk schreef de veertiende zege op rij bij. De rally in Zuid-Amerika kenmerkte zich door extremen. De deelnemers werden van verzengende hitte naar ijzige kou gejaagd, door sneeuw, enorme stortbuien en over met keien bestrooide bergpaden en hoge duinen; een slijtageslag voor mens en machine. Hans Vogels werd prachtig elfde.
Shuhei Nakamoto, de vice-president van de Honda Racing Corporation, zei het in Buenos Aires daags voor de start van de rally met een glimlach. “Ik wil onze rijders niet onder druk zetten, maar we willen wel winnen”, glimlachte Nakamoto. Na Honda’s officiële terugkeer in de rally in 2014 spendeerde HRC ook dit jaar een fortuin aan de verdere ontwikkeling van de CRF450 Rally, met onder meer in de MotoGP ontwikkelde elektronica. En hoewel HRC General Manager Martino Bianchi tevredenheid probeerde uit te stralen, moet achter de schermen het tandenknarsen bijna oorverdovend zijn geweest: wéér bewees KTM dat het dé rallyspecialist onder de fabrikanten is, wéér ging Honda’s kopman Joan Barreda in de fout. En terwijl bij KTM Jordi Viladoms, de nummer 2 van 2014 en secondant van kopman Coma, na de veelbesproken en alom bekritiseerde etappe over de zoutvlakte uitviel (lees het kader), was het bij Honda juist de gedoodverfde nummer 1 Barreda die de meeste schade opliep. Coma was in zijn twaalfde Dakar misschien niet dominant, maar toch was hij superieur door zijn ervaring als belangrijkste wapen te gebruiken. Een bandenprobleem in de tweede etappe en een even vreemde als harde crash zo’n 200 meter na de start van de zesde van special stage bleven zonder desastreuze gevolgen. Het geluk van een winnaar? Het feit dat Coma, in tegenstelling tot vorig jaar, de rally met één blok voltooide – Goncalves werd genoodzaakt in de tweede marathonetappe een blok te wisselen – moet bij de concurrentie voor extra zout in de wonden hebben gezorgd. Goncalves’ blokwissel zorgde er voor dat zijn achterstand van ruim vijf naar dik twintig minuten groeide. Uiteindelijk kwam de Portugees 16.53 te kort – met daarbij inbegrepen hij 17 minuten straftijd! Barreda werd na zijn pech zeventiende, vijf plaatsen achter Helder Rodrigues. “Toen ik mijn eerste Dakar reed, heb ik nooit gedacht dat ik vijf keer zou winnen”, glunderde de 38-jarige Coma, die nu op gelijke hoogte staat met de naar de auto’s overgestapte Cyril Despres. Terwijl de Barreda drie dagzeges boekte en teamgenoot Rodrigues twee, had de zuinig rijdende Coma voldoende aan onder meer één etappe-overwinning en vier tweede plaatsen. Coma lijkt vast van plan om volgend jaar het record van zesvoudig winnaar Stéphane Peterhansel te willen evenaren. Met de veertiende KTM-overwinning op rij zal men in Mattighofen die uitdaging met vertrouwen tegemoet zien. Vorig jaar haalden vijf KTM-rijders de top 10 en werd het kistklassement gewonnen door Honda-rijder Robert van Pelt, dit jaar was Goncalves de enige niet-KTM-rijder in de top 8, terwijl de ervaren Thomas Berglund op een KTM met overmacht het kistklassement op zijn naam schreef. Bij Honda mocht men wel terecht trots zijn op de uitzonderlijke prestatie van Laia Sanz. In haar vijfde Dakar manifesteerde de 29-jarige Spaanse zich fenomenaal, met een vijfde plaats in de achtste etappe als hoogtepunt en de negende plaats in het eindklassement.
Hoewel Paulo Goncalves met een tweede plaats achter Coma Honda’s hoogste eindklassering in de Dakar sinds Fabrizio Meoni’s derde positie in 1995 behaalde, blijft Gilles Lalay’s zege in 1989 Honda’s laatste. Honda was echter niet de enige Japanse fabrikant waar indringende evaluatiesessies mogen worden verwacht. Olivier Pain werd vorig jaar op een Yamaha achter Coma en Viladoms nog derde, deze Dakar zat er niet meer in dan een magere tiende plek. Speciaal voor de Dakar ontwierp Yamaha een nieuwe WR450F om de ultieme aanval op KTM in te zetten. Vanwege de zogenoemde ‘single cell’-benzinetank, een gewichtsverlies van tien kilo en de ’10 procent’ hogere topsnelheid werd vol verwachting naar de machine uitgekeken. Al halverwege de rally erkende Team Director Alexandre Kowalski dat de ‘machine in bepaalde situaties (lange etappes met duinen, FW) fysiek veeleisend is om te rijden’. Alessandro Botturi oordeelde dat het niet rijden van de Rally van Marokko als voorbereiding zich wreekte in Zuid-Amerika. “We dachten dat we dat konden compenseren door testkilometers te maken, maar niets is beter dan race-kilometers”, meende de Italiaan die in de achtste etappe op plaats elf uitviel. “Het blok is goed en betrouwbaar, maar we betalen de prijs voor het gebrek aan ontwikkelingstijd”, beaamde de duidelijk met motivatieproblemen kampende Pain.
Achter de ervaren Coma en Goncalves diende zich een nieuwe generatie Dakar-rijders aan, onder aanvoering van debutant Toby Price. De Australiër brak in 2013 zijn nek, maar herstelde volledig. Vorig jaar won hij de Zesdaagse in Argentinië, en ook tijdens zijn Dakar-debuut toonde hij aan dat hij zich goed thuis voelde in Zuid-Amerika. De 27-jarige Price won de voorlaatste etappe naar Rosario, en finishte in de laatste zes specials slechts één keer niet in de top 5. De door KTM gesteunde Price worstelde af en toe met de navigatie, maar toonde zich een belofte voor de toekomst. Pablo Quintanilla haalde in twee eerdere Dakars geen van beide malen de finish. Dit jaar presenteerde de Chileen zich als opvolger van Francisco Lopez. Uitdrogingsverschijnselen en zware hoofdpijn kostten hem twee dagen een plek in het klassement. Maar met een dagzege en de vierde plaats overall mocht de 28-jarige KTM-rijder tevreden zijn. Ook de Oostenrijker Matthias Walkner maakte indruk. De MX3-wereldkampioen uit 2012, een pupil van Heinz Kinigadner, won de derde etappe, maar had nog wel moeite met navigatie. In de zesde etappe bleek dat gebrek aan ervaring en een paar dagen later stapte Walkner uit de rally vanwege ziekte. Mocht KTM afscheid willen nemen van de 40-jarige Ruben Faria, dan zijn waardige opvolgers binnen de eigen ‘familie’ te vinden. Ook de solide Slowaak Stefan Svitko plaatste zich met een vijfde plaats nog voor Faria.
Van de 161 in Buenos Aires gestarte rijders keerden 79 deelnemers terug in de Argentijnse hoofdstad, waaronder tien van de zeventien Nederlanders. Hans Vogels reed dankzij een uitstekende tweede week naar een fraaie elfde plaats in zijn tweede Dakar. Ondanks het feit dat hij geen rally’s reed ter voorbereiding en zich vooral concentreerde op het behalen van de Nederlandse enduro-titel, maakte Vogels in Zuid-Amerika nauwelijks fouten. In de veelbesproken achtste etappe presteerde de beste Dakar-rookie van 2014 knap, zonder te forceren. “Ik zit in een flow, het lijkt allemaal vanzelf te gaan”, leek hij ook zichzelf te verbazen na de achtste plaats. Ook in de elfde etappe zat hij met een achtste plaats in de top, terwijl hij op de laatste dag profiteerde van de modder. “Toen het begon te regenen, was ik zó blij. In Nederland heb ik zo vaak in deze spekgladde omstandigheden gereden.” Het resulteerde in een zesde plaats, waarna de Brabander ook in de eindstand nog een plaatsje opschoof. “Ik kwam hier voor een plaats in de top 20, voor de elfde plaats had ik vooraf twee keer mijn handtekening gezet.” Vorig jaar sprak Vogels de ambitie uit om in Frans Verhoevens voetsporen te treden, maar de achtvoudige enduro-kampioen weet dat hij een aantal WK-rally’s in zijn voorbereiding zal moeten opnemen, als hij de stap richting de top 10 kunnen maken.
Frans Verhoeven kondigde na tien Dakar-starts tijdens de tweede week definitief zijn afscheid aan. Verhoeven en zijn teamgenoot Robert van Pelt reden met 2014-YZ450F. De 48-jarige Yamaha-rijder had in de eerste week moeite om zijn ritme te vinden. “Ik denk dat het nog komt vanwege mijn blessure van vorig jaar”, meende Verhoeven. Een gebroken ellenboog hield hem lang aan de kant en het feit dat de in België woonachtige Brabander geen rally’s reed, was ook merkbaar. Verhoeven merkte dat hij minder snel herstelde dan voorheen. “Ik begin nu echt te voelen dat de jaren beginnen te tellen.” Aan het eind van de tweede week kwam diesel Verhoeven op dreef, met drie top 10-klasseringen in de laatste drie etappes tot gevolg. De vijftiende plaats in de eindstand zorgde dan ook voor tevredenheid bij Verhoeven, die prompt wat van zijn oude bravoure hervond. “Ik heb laten zien dat ik ook op mijn leeftijd nog topuitslagen kan rijden”, aldus Verhoeven. “Dat geeft een geweldig gevoel. Het is goed zo.”
Verhoevens nieuwe teamgenoot en protegé Robert van Pelt viel al op de tweede dag uit. In de bloedhitte begon de benzine van Van Pelts motor te koken en de jonge Ridderkerker kwam in ernstige problemen. Van Pelt viel een aantal malen en kwam zonder water te zitten. In paniek belde hij meerdere malen de organisatie, maar hulp liet lang op zich wachten. “Je voelt je kracht wegtrekken. Ik kon niet eens meer mijn hoofd optillen. Op een gegeven moment ben ik buiten westen geraakt”, vertelde een zeer geschrokken Van Pelt. “Ik ben echt bang geweest.” De 21-jarige rijder maakte zelfs een afscheidsvideo op zijn telefoon, maar verwijderde die toen de helikopter hem eindelijk oppikte.
In oktober brak Sjors vanHeertum een pols tijdens de Rally van Marokko maar desondanks finishte Van Heertum in zijn tweede Dakar als 48e en vierde Nederlander achter Jurgen van den Goorbergh (lees diens dagboek vanaf pagina….). Ook Van Heertum kende problemen met zijn machine in de achtste etappe. Het slagveld had echter ook zo zijn voordelen, vond hij. “Navigeren was niet nodig. Je reed gewoon van kapotte motor naar kapotte motor.” Hij voltooide de etappe samen met Jasper Riezebos. Die regelde vuilniszakken voor onder zijn kleren bij schoonmakers en liet zich ‘750 meter’ aanduwen door Boliviaanse militairen. De debutant, rijdend onder de vlag van het Gelderse team van Memo Tours en behept met een ontwapenende portie nuchterheid, zette de zenuwen aan de kant en klom knap van de 139e naar de 54e plaats. Riezebos werd op de rustdag 21 en was de jongste finisher bij de motoren. De routes over stenen konden hem niet bekoren. “Als je even in je neus peutert, trek je je nieren eruit”, aldus de kraanmachinist uit IJsselmuiden. “Dat de Dakar zó zwaar zou zijn, had ik niet kunnen inschatten. Dat kún je ook echt niet weten als je het niet gedaan hebt. Op de tweede dag (in de hitte, FW) en tijdens de zevende etappe (in de vrieskou, FW) heb ik gedacht: wat doe ik hier? Maar opgeven zou ik nooit doen.”|
Bas Nijen Twilhaar sleepte Caspar Schellekens en Caspar van Heertum door menige moeilijke situatie. Schellekens kwam in de achtste etappe na problemen op de zoutvlakte pas na middernacht in het bivak aan. Een waypoint liet hij voor wat het was, de 40 minuten straftijd incasseerde hij schouderophalend. Schellekens werd 71e, zijn neef Van Heertum 66e. Nijen Twilhaar reed in dienst van het tweetal en loste een paar dagen voor het einde nog een probleem met de injector van Van Heertums machine op. Bovendien werd Nijen Twilhaar zelf enkele dagen geplaagd door een pijnlijke nek en een haperende GPS. Bij een helikopter van het Chileense leger slaagde hij er in contact te leggen met de organisatie in Parijs waarna hij de GPS kon resetten. Tijdens de nieuwjaarsnacht werd Nijen Twilhaar aangesproken door ‘een wat bijzondere man’. De man vertelde Nijen Twilhaar dat hij in Nederland al 12 jaar als vermist geregistreerd stond. Hij verzocht Nijen Twilhaar via ‘Tros vermist’ te laten weten dat het hem goed ging. De verbouwereerde Nijen Twilhaar voldeed aan het verzoek, maar bij de redactie van het tv-programma was de aan schizofrenie lijdende Nederlander bekend. Hij sprak vaker landgenoten aan in Argentinië met hetzelfde verzoek. Tijdens de laatste modderproef viel Nijen Twilhaar nog hard van zijn machine, maar haalde met een krom stuur nog de finish en stelde zo de 68e plaats veilig in zijn derde Dakar. De debuterende Jeroen van Daele en Erik Klomp in het HT Rally Raid van Henk Hellegers haalden hun doelstelling, namelijk finishen. Van Daele, in 2009 mee naar de Dakar als monteur, beleefde zijn angstigste momenten een dag voor de finish in Rosario, toen hij bij een verkeerslicht belaagd werd door de overenthousiaste bevolking. Na ingrijpen van de politie kon Van Daele verder. Hij sloot zijn Dakar-debuut af als 64e. De in Turkije woonachtige Klomp werd hoog in de Andes verkleumd en verdwaasd opgevangen in de jeep van een Argentijnse familie. Nadat hij weer bij zijn positieven was gekomen, tokkelde de Honda-rijder verder. In een veld van 79 finishers belegde hij de 74 plaats.
