Dakar Rally 2013
De net 39 jaar geworden Cyril Despres maakte zijn favorietenrol in de 2013 Dakar rally volledig waar. Toch had de KTM man zijn handen vol aan het behalen van zijn vijfde zege: hij moest technische tegenslag overwinnen en mentale kracht tonen. KTM overheerste uiteindelijk de rally opnieuw, maar de concurrentie was hevig, met veel etappeoverwinningen voor Husqvarna en Yamaha. Ook Yamaha-coureur Frans Verhoeven won een etappe; hij werd in het totaalklassement negende. Hoewel Cyril Despres vooraf geen mogelijkheid onbenut liet om te benadrukken dat zijn wedstrijdbenadering door de afwezigheid van de aan zijn schouder geblesseerde Marc Coma niet was veranderd, zou de Fransman mét Coma in de rally zich niet dezelfde afwachtende opstelling hebben kunnen veroorloven. Vorig jaar bezetten Despres en Coma al vanaf de tweede etappe om beurten de leidende positie in het klassement, de Dakar van 2013 kende niet minder dan zes verschillende leiders. Pas toen hij ernstig in verlegenheid werd gebracht door versnellingsbakproblemen in de zevende etappe, moest Despres diep in zijn mentale en lichamelijke reserves. De technische tegenslag kwam op een slecht moment: in het Argentijnse Salta moesten de rijders het stellen zonder assistentie van teams en monteurs. Voormalig motorfietsmonteur Despres sloot een deal met de geblesseerd rijdende Marek Dabrowski en wisselde eigenhandig de motorblokken. De link met Dabrowki’s team was snel gelegd, aangezien zijn teammaat Kuba Przygonski in het zogenoemde B-team van KTM speciale fabriekssteun kreeg. “Mensen roepen wel eens dat de Dakar niet meer de spirit van toen heeft, maar hier heerste nog wel degelijk de oude Dakar-geest”, merkte een opgeluchte Despres opgelucht op. Tijdens de etappe voor de rustdag naar Tucuman bleef een navigatiefout zonder catastrofale gevolgen en de tweede week begon Despres met een meesterlijke prestatie. Opgejaagd door Joan Barreda Bort op zijn Huskie reed Despres naar de overwinning – zijn dertigste Dakar-etappezege in totaal en zijn enige van deze rally. Op dag tien nam Despres de leiding in het klassement over van zijn waterdrager Ruben Faria en daarna controleerde hij de wedstrijd. Met zijn vijfde Dakar-overwinning toucheerde de in Andorra wonende Fransman niet alleen 25.000 euro, hij finishte voor de tiende achtereenvolgende keer in de top 3 in de Dakar en evenaarde ook het aantal Dakar-overwinningen van zijn landgenoot Cyril Neveu. Alleen zesvoudig winnaar Stéphane Peterhansel – dit jaar voor de vijfde maal zegevierend bij de auto’s – heeft Despres nu nog boven zich staan. De Dakar van 2013 werd gekarakteriseerd als zeer zwaar en van een paar etappes rustig ‘warmdraaien’ was geen sprake. “De dag dat de Dakar makkelijk wordt, is het niet leuk meer”, vond de winnaar die KTM haar twaalfde opeenvolgende Dakar-zege schonk. Daarmee het bewijs leverend dat KTM nog steeds de meest uitgebalanceerde en meest geëvolueerde rallymachine bouwt; de fraaie verscheidenheid in de uitslag van de twaalfde etappe – de Yamaha van Frans Verhoeven voor de KTM van Faria, de Husqvarna van Joan Barreda Bort, de Sherco van Alain Duclos en de Honda van Helder Rodrigues – ten spijt. De wedstrijd van 2013 leek bij uitstek kansen te bieden voor een vertegenwoordiger van een jongere generatie, maar die knock out bleef uit. Despres’ generatiegenoot Francisco Lopez (37) toonde andermaal zijn snelheid met vier overwinningen, maar zelfs in zijn zesde Dakar kwamen nogmaals de Chileens tekortkomingen op het vlak van navigatie pijnlijk aan de oppervlakte. Despres’ trouwe luitenant Faria – ook al 43 – nam Lopez’ tweede plaats over omdat de Chileen voor de allerlaatste dag ook nog een nieuw blok moest laten monteren en die blokwissel levert reglementair 15 strafminuten op. Van Faria had Despres niets te vrezen: toen de Portugees na de rustdag het klassement leidde, merkte hij meteen op dat hij in Zuid-Amerika was om zijn kopman te helpen, zoals dat al sinds de rally van 2010 in zijn systeem zit. Op de laatste dag kreeg Faria ondanks een schuivertje nog een etappezege in de schoot geworpen vanwege Lopez’ straftijd. Vierde man Ivan Jakes was naast de grote onbekende ook de grote verrassing in het klassement. De 39-jarige Slovaak finishte in vijf Dakars slechts één keer eerder, anoniem als 43e, dit jaar reed hij voor de rustdag dankzij uitgekiend navigeren de top 6 binnen om vervolgens nog twee plaatsen te klimmen. Juan Pedrero Garcia kon na het wegvallen van Coma voor eigen kansen rijden, maar verder dan het evenaren van zijn vijfde plaats algemeen van 2011 kwam de Spanjaard door wisselend presteren niet. Op de laatste dag ging hij nog van start met een nieuw blok. Yamaha-rijder Olivier Pain was op de zesde plaats de eerste niet-KTM-rijder. Hij leidde vier dagen, maar op dag 8 ging hij als roerganger van een groep volgers navigerend in de fout en na de rustdag moest hij zijn haast om terug te komen bekopen met twee stevige crashes, wat tijdverlies en een pijnlijke elleboog opleverde. Met Henk Hellegers als teammanager kwam HRC-Honda weer terug in de rally en een onverdeeld succes werd het niet. Hellegers wees er op dat pas een half jaar voor aanvang van de Dakar serieus werd begonnen met de ontwikkeling van een nieuwe rallymachine. De van Yamaha gekomen Helder Rodrigues ging als de brandweer tijdens de Rally van Marokko, maar liet daar naast drie imponerende dagoverwinningen ook benzineproblemen noteren. Die staken ook in Zuid-Amerika weer de kop op, inclusief een lege tank. Bovendien liep hij een etappe-overwinning mis toen hij op dag 8 niet door durfde te zetten: samen met landgenoot Paulo Goncalves was hij de enige toprijder die de juiste koers gevonden, maar Rodrigues – in 2011 en 2012 derde in de Dakar – vertrouwde het niet en keerde om. Uiteindelijk werd Rodriques zevende. Dat zijn Argentijnse teamgenoot Javier Pizzolito achtste werd in de eindstand zal bij Honda als een meevallertje zijn begroet. Paulo Goncalves zorgde met een tiende plaats voor de vierde constructeur in de top 10. Op zijn Husqvarna maakte de snelle Goncalves ook – bijna traditioneel – fouten en moest samen met zijn teamgenoten Joan Barreda Bort en Alessandro Botturi (lang vijfde, maar onherroepelijke motorschade in de voorlaatste proef) ervaren dat de Husky van het Speedbrain Team nog niet rijp is voor de hoofdprijs in de zwaarste rally ter wereld. Goncalves verloor onder meer een uur door elektrische problemen. Barreda Bort toonde agressiviteit en een enorme snelheid, die weliswaar tot vier etappezeges leidden, maar de 29-jarige Spanjaard verspeelde door een kapot achterwiel en een defecte benzinepomp een uur of drie. In de haast om terug te komen blesseerde hij zijn schouder, hand en pols ernstig door harde crashes, maar het illustreert desalniettemin de kwaliteiten van Barreda, die zich na de technische tegenslag nog op wist te werken van de 59e naar de zeventiende plaats, op ruim drie uur van Despres…. Frans Verhoeven mikte voor aanvang van zijn achtste Dakar op een top 5-plek in het eindklassement. Het werd een zwaarbevochten negende positie. Wel is de schijnbaar onverwoestbare 46-jarige Verhoeven dankzij zijn grandioze winst in de twaalfde etappe de meest succesvolle Nederlandse motorrijder in de Dakar. Het was Verhoevens vierde Dakar-zege, waarmee hij Gerard Jimmink voorbij ging. De geboren Tilburger droeg zijn etappezege op aan de op 12 januari bij een auto-ongeluk in Frankrijk om het leven gekomen voormalige baas van Yamaha Frankrijk Jean-Claude Olivier (tevens vriend en ‘beschermheer’ van Stéphane Peterhansel). Olivier werd in 1985 zelf tweede in de Dakar achter Gaston Rahier en ondersteunde daarna jarenlang veel Franse Yamaha-rijders. “Deze overwinning maakt mijn hele Dakar goed”, vond Verhoeven. “Het was zo’n dag waarop alles klopte, alles wat ik deed, pakte perfect uit.” Verhoeven wisselde sterke dagen af met minder geslaagde optredens. Zo verloor hij na een tweede plaats in de eerste etappe een dag later kostbare tijd toen hij – evenals veel anderen – moeite had om een waypoint te vinden. In de vierde etappe liep hij door een losgeschoten stekkertje van de benzinepomp tegen een schade van ruim drie kwartier aan en in de achtste etappe was hij een van de vele rijders die een navigatiefout maakte. “Ik wist dat we fout zaten, maar ik wilde bij (klassementsleider) Olivier Pain blijven. Hij is normaal een goede navigator, maar hij wilde niet toegeven dat hij fout zat”, luidde Verhoevens opvallende commentaar. Ook gaf hij toe dat hij beter bij merkgenoot David Casteu had kunnen volgen: die werd zesde en nam de algemene leiding over. Aan snelheid ontbrak het Verhoevens Yamaha niet. Tijdens die achtste etappe werd zijn YZ450F gemeten met een topsnelheid van 174 km/uur. Daags na zijn klinkende etappewinst kwam Verhoeven in de problemen toen hij als eerste het spoor moest zoeken. De eerder knap van plaats 27 naar de zevende positie opgeklommen Yamaha-man, azend op de zesde plek van Pain, verloor tot zijn eigen grote teleurstelling ruim 25 minuten. Het tekent de mentaliteit van Verhoeven dat hij op de laatste dag nog vol in de aanval ging om de 1.31 minuut te overbruggen tussen hem en achtste man Pizzolito. Verhoeven kwam 28 seconden te kort, maar kroop door het oog van de naald toen hij een bocht miste en in een ravijn schoot. “Ik besef dat die val veel slechter had kunnen aflopen”, aldus Verhoeven. Henk Knuiman bracht op zijn bekende behoudende maar effectieve wijze ook zijn negende Dakar tot een goed einde als negentiende. De 44-jarige Knuiman had even nodig om het uitvallen van zijn teamgenoten – broer Sten en Thomas De Bois – te verwerken en op de zesde dag haalde hij de finish met een grote scheur in zijn achterband. In de laatste etappes kreeg de meest ervaren Nederlandse deelnemer nog een paar tikken, met enkele harde valpartijen op de elfde dag. Op de voorlaatste dag kneusde hij een rib toen hij bijna voorover zijn machine afstapte. Knuimans trainingsmaatje Sjaak Martens haalde in zijn eerste – ‘en enige’ – Dakar netjes de finish als 53e. Veertien van de gestarte negentien Nederlanders haalden de finish in Chili, waaronder alle zes rijders van het Bas Dakar Team, Jan van Gerven (41e), Marco van Geel (70e ondanks verrekte enkelbanden) en de debutanten Caspar van Heertum (106) en zijn neef Caspar Schellekens (114), Marcel Huigevoort (109) en Bastiaan Nijen Twilhaar (110). Die ging in de zevende etappe stevig in de fout toen hij ‘gestimuleerd’ door een filmende helikopter hard op een steen klapte. Nijen Twilhaar reed vooral in dienst van Huigevoort en Van Heertum, en liet al weten volgend jaar in zijn eigen tempo te gaan deelnemen. Jan van Gerven, vorig jaar al vroeg uitgevallen door elektrische problemen, reed een aantal dagen met een pijnlijke pols na een botsing met een quadrijder en daags na de rustdag liep hij een gekneusde duim op toen bij een tijdcontrole een omgestoten zendmast via zijn helmklep precies op zijn duim terecht kwam. Alex van Ginkel kwam keurig binnen als 53e in zijn eerste Dakar, zeker voor iemand die herhaaldelijk aangaf een hekel te hebben aan de toch talrijk aanwezige duinen. Tijdens de achtste etappe toonde hij met een zeer fraaie elfde plaats goed te kunnen navigeren. De kistrijders Hans-Jos Liefhebber, Marcel Snijders – op zijn tandvlees – en Richard de Groot kwamen binnen als 51e, 75e en 9e. Liefhebber had goede papieren om het kistklassement te winnen, maar in de elfde etappe strandde hij kort na de start met een kapotte wielas. Liefhebber kreeg assistentie en wilde zijn weg vervolgen, maar kreeg te horen dat dat onmogelijk was vanwege de neutralisatie van de etappe. Na lang soebatten kreeg Liefhebber de tijd van de laatste finisher en mocht hij de volgende dag toch van start. De grote revelatie van de Nederlandse afvaardiging was zonder twijfel de 19-jarige Robert van Pelt. De jongste Dakar-deelnemer werd als kistdeelnemer zwaar op de proef gesteld, maar verdiende onder meer het respect van winnaar Despres en rallybaas Etienne Lavigne. Daags voor het einde werd Van Pelt nog verrast door ‘een Latina die haar shirt omhoog trok’ waarna hij ‘met 140 km/uur’ op een steen knalde door de niet in het roadbook aangegeven oneffenheden. In het shirt dat vader Rob in de Dakar van 1998 droeg, reed Van Pelt naar een prachtige 47e plaats, de hoogst geklasseerde kistrijder. Een dag na de finish kreeg de HEAO-student echter te horen dat hij uit het klassement verwijderd was vanwege ‘hulp van buitenaf’, iets waar volgens Van Pelt zich ook de Franse winnaar zich schuldig aan had gemaakt. Ondanks zijn indrukwekkende debuut liet Van Pelt weten dat hij zeker voorlopig niet aan een tweede Dakar denkt; hij wil eerst zijn economiestudie afronden. Uitslag: 1. Cyril Despres (F), KTM, 43.24,22; 2. Ruben Faria (POR), KTM op 10,43; 3. Francisco Lopez (CH), KTM, op 18,48; 4. Ivan Jakes (SLO), KTM, op 23,54; 5. Juan Pedrero Garcia (E), KTM, op 55,29; 6. Olivier Pain (F), Yamaha, op 1.06,30; 7. Helder Rodrigues (POR), Honda, op 1.11,22; 8. Javier Pizzolito (ARG), Honda, op 1.26,07; 9. Frans Verhoeven, Yamaha, op 1.26,35; 10. Paulo Goncalves (POR), Husqvarna, op 1.28,20; 19. Henk Knuiman, KTM, op 3.15,12; 41. Jan van Gerven, KTM, op 8.24,01; 47. Robert van Pelt, Honda, op 9.22,45; 50. Alex van Ginkel, KTM, op 9.53,33; 51. Hans-Jos Liefhebber, KTM, op 10.13,26; 53. Sjaak Martens, KTM, op 10.21,49; 70. Marco van Geel, KTM, op 12.32,25; 75. Marcel Snijders, KTM, op 13.32,55; 98. Richard de Groot, Honda, op 18.49,42; 106. Caspar van Heertum, KTM, op 24.35,07; 109. Marcel Huigevoort, KTM, op 24.43,49; 110. Bastiaan Nijen Twilhaar, KTM, op 25.08,19; 114. Caspar Schellekens, KTM, op 27.34, 28 [[kaderstuk]] DAKAR VAN DAG TOT DAG Etappe 1: Lima (Peru) – Pisco; proef 13 km, totaal: 263 km Francisco Lopez wint net als in 2012 de korte eerste special. Frans Verhoeven komt een seconde te kort voor de winst. Cyril Despres (vijfde) blijft dichtbij, maar Helder Rodrigues doet het erg kalm aan en verliest al ruim vier minuten. Etappe 2: Pisco – Pisco; proef 242 km, totaal 327 km Joan Barreda is voor Juan Pedrero Garcia de snelste en neemt de leiding in het klassement over, terwijl onder meer Lopez en Verhoeven veel tijd verspelen als zij een waypoint niet kunnen vinden. Ook Despres maakt met een twaalfde positie geen sterke indruk. Thomas de Bois crasht al na 55 km en aan de finish blijken twee ruggenwervels ingezakt. Hij moet opgeven. Etappe 3: Pisco – Nazca; proef 243 km, totaal 343 km Lopez revancheert zich met weer een overwinning. Paulo Goncalves wordt tweede voor Despres en die is de nieuwe leider algemeen. Debutant Sten Knuiman komt voor de tweede dag achtereen ten val en vier gebroken ribben voorkomen een start op de vierde dag. Henno van Bergeijk ziet zijn derde Dakar voortijdig stranden na een bikkelharde val bij een gevaarlijke afdaling vol stenen. De Husaberg-rijder heeft een schouder uit de kom. Etappe 4: Nazca – Arequipa; proef 289 km, totaal 718 km Barreda Bort wint zijn tweede etappe, terwijl Olivier Pain de vierde leider in vier dagen is. Despres komt als veertiende binnen en zakt naar de derde plaats algemeen. Pech voor Verhoeven: door een los stekkertje van de benzinepomp verliest hij twintig plaatsen in het algemeen klassement. Knuiman is op P29 de beste Nederlander. Etappe 5: Arequipa – Arica (Chili); proef 136 km, totaal 411 km Problemen voor Barreda Bort: een kapotte benzinepomp en later zelfs een blokwissel. Hij laat meer dan drie uur liggen en valt ver terug. Yamaha-rijder David Casteu, tweede algemeen, wint in zijn tiende Dakar – voor Pain, Pedrero Garcia, Alessandro Botturi en Despres – eindelijk weer eens een etappe. Etappe 6: Arica – Calama; proef 454 km, totaal 767 km Lopez wint zijn derde etappe voor Faria en de sterk rijdende Despres. Barreda crasht hard en blesseert zijn hand en pols. Verhoeven is goed op dreef en rijdt gaandeweg deze zware etappe de top 10 in, naar uiteindelijk P6. De zwaar vermoeide debutant Jan-Wouter Offringa – na vier dagen al op bijna 16 uur achterstand – moet afstappen als bij de benzinestop de tankwagen al is vertrokken. Etappe 7: Calama – Salta (Argentinië); proef 220 km, totaal 806 km Op de verbindingsroute overleeft de debuterende Fransman Thomas Bourgin (25) een botsing met een politievoertuig niet. De rally gaat echter door en Coma-vervanger Kurt Caselli, een grote naam in de Amerikaanse offroad-scene, wint de razendsnelle etappe zonder ingewikkeld spoorzoeken voor Lopez en Pain. Verhoeven finisht in het eerste deel van deze marathonetappe op anderhalve minuut als vierde. Despres komt binnen als 34e met een kapotte vijfde versnelling. Het doek valt voor Leon Munsters. De Husqvarna-rijder, eerder geplaagd door ziekte en een geblesseerde schouder, breekt zijn onderarm. Etappe 8: Salta – Tucuman; proef 491 km, totaal 738 km Vanwege ernstige regenval wordt de start van de special verplaatst. Het blijkt een etappe te zijn met listige navigatie. Veel toppers gaan in de fout, maar Barreda Bort zich zijn vergissing op tijd in en wint opnieuw. Honda-fabrieksrijder Johnny Campbell finisht als tweede voor Ivan Jakes. Robert van Pelt verbaast iedereen met een geweldige achtste plaats, terwijl ervaren mannen als leider Pain (77), Verhoeven (39) en Knuiman (86) steken laten vallen. Despres rijdt met het gebruikte blok van een andere deelnemer naar de elfde plaats. Casteu neemt de leiding over, terwijl de nog onervaren Caselli tegen drie uur en twintig minuten straf oploopt vanwege het missen van een aantal waypoints. Etappe 9: Tucuman – Cordoba; proef 593 km, totaal 852 km Casteu knalt tegen een koe en blesseert zijn schouder. Na een pijnlijke dag met veel achterstand, mede vanwege een lekke tank, trekt hij zich na de langste special van de 2013 Dakar terug. Despres rijdt in ‘attack mode’ naar zijn eerste etappe-overwinning en schuift door naar de tweede plaats algemeen achter teamgenoot Faria. Barreda finisht als tweede. Verhoeven komt in ‘een hele vieze proef, de heftigste tot nu toe’ binnen als vijftiende. Pain verliest veel door twee crashes. Etappe 10: Cordoba – La Rioja; proef 357 km, totaal 636 km Barreda Bort laat in de bloedhitte etappezege nummer 3 noteren en laat Despres achter zich. Omdat Faria niet verder komt dan de achtste plaats, voert Despres nu het klassement aan. Verhoeven finisht als tiende en is voor de vierde keer de hoogst geklasseerde Yamaha-rijder. Etappe 11: La Rioja – Fiambala; proef 221 km, totaal 483 km Een etappe ‘door de Oirschotse hei, maar dan zachter en groter’ (aldus Verhoeven) levert de tweede etappezege op voor Caselli – die vooral veel modder treft. Husqvarna’s Goncalves pakt zijn derde dagpodium voor Despres. Barreda komt als zesde binnen, na weer een zware val waarbij hij zijn schouder blesseert. Etappe 12: Fiambala – Copiapo (Chili); proef 319 km, totaal 715 km Na eerder drie etappes te hebben gewonnen op KTM en BMW wint Verhoeven nu heel knap op Yamaha. Faria wordt ondanks een kapot achterwiel tweede voor Barreda. Despres zegt deze dag in dienst te rijden van teamgenoot Faria en finisht bescheiden als veertiende. De aanval die Lopez inzet, oogt veelbelovend, maar de Chileen verliest toch tijd op Faria. Etappe 13: Copiapo – La Serena; proef 441 km, totaal 735 km Verhoeven begint goed, maar rijdt dan verkeerd en dat kost hem twee plekken algemeen. Lopez wint voor de vierde keer voor Despres en Goncalves. Faria laat in de slotfase tijd liggen en Lopez klimt naar de tweede plaats. Knuiman is beste Nederlander op een 21e positie. Etappe 14: La Serena – Santiago; proef 128 km, totaal 630 km In het Peruaanse Lima begonnen 183 motorrijders aan de Dakar, 125 van hen zien de finish in Santiago in Chili. Lopez is de snelste in de laatste proef, maar omdat hij zijn blok heeft moeten wisselen vanwege versnellingsbakproblemen wordt Faria aangewezen als etappewinnaar. Barreda Bort is tweede voor Rodrigues. Cyril Despres wint de rally, voor teamgenoot Faria en Lopez.
