Dakar Rally 2012
Dat een strijd tussen twee favorieten niet voorspelbaar hoeft te zijn, bewees de Dakar 2012. Zoals verwacht waren de KTM-kopmannen Cyril Despres en Marc Coma een klasse beter dan de concurrentie. Despres behaalde in een spannende rally uiteindelijk zijn vierde eindzege. Frans Verhoeven werd met een vijftiende plaats de beste Nederlander, maar keerde een illusie armer huiswaarts.
Marc Coma’s commentaar na de veertiende en laatste etappe was begrijpelijk. “Ik had het gevoel dat ik tegen meerdere factoren heb gevochten”, meende de verslagen 2011-winnaar. De 35-jarige Spanjaard doelde daarmee niet alleen op de technische pech die hem was overkomen, maar ook op een beslissing van de wedstrijdleiding na de achtste etappe naar het Chileense Antofagasta. Cyril Despres dook ‘head first’ in een diepe modderpoel en verloor die dag ruim 17 minuten op rivaal Coma, die daarmee de leiding in het tussenklassement heroverde. Despres beklaagde zich bij de jury over de modderpoel die niet in het roadbook stond. De organisatie was gevoelig voor de argumenten van de drievoudig Dakar-winnaar: toen de wedstrijdleiding twee dagen vóór de etappe de route controleerde, was er nog geen modder. Men besloot dus om zeven rijders, waaronder Despres én Coma, tijd kwijt te schelden. Coma was duidelijk ‘not amused’. “Dat is toch de Dakar”, stelde hij. Door de omstreden beslissing keek Despres niet tegen een achterstand van 9.32 aan, maar hoefde hij slechts 1.26 minuut te overbruggen. En dat deed de Fransman een dag later. Een dag voor het einde van de rally kwam er een einde aan het zinderende secondenspel toen Coma als klassementsleider niet alleen een navigatiefout maakte, maar bovendien te maken kreeg met een haperende versnellingsbak. Vijfvoudig etappewinnaar Coma moest voor de laatste etappe naar de Peruaanse finishplaats Lima zelfs zijn blok nog laten vervangen. En ook dat leverde met het nieuwe reglement een flinke tijdstraf op: de eerste blok-wissel zorgde voor een kwartier straftijd, de tweede keer een nieuw blok werd bestraft met 45 minuten extra tijd. Despres hoefde overigens na die veelbesproken achtste etappe al niet meer te rekenen op de sportiviteitsprijs nadat hij Paulo Goncalves verbouwereerd achter liet in het modderbad. Die reed zich ook vast en hielp eerst Despres om diens KTM uit de modder te sleuren. Maar in plaats van vervolgens Goncalves’ Husqvarna samen uit de modder te trekken, stapte Despres direct op en liet de Portugees alleen achter. Het wierp een smetje op de prestatie van de geweldig rijdende 38-jarige rallyspecialist. “Dit is mijn zwaarste Dakar ooit”, sprak Despres na zijn twaalfde Dakar. “Fysiek was het zwaar, maar vooral mentaal. Het was niet eenvoudig om me elke dag weer op te laden en uit te dagen. Dit is mijn mooiste van de vier overwinningen, ook omdat hij op het laatst werd beslist.” Despres zorgde voor de elfde KTM-zege op rij. Het Oostenrijkse merk was met acht rijders in de top 10 weer uitstekend vertegenwoordigd. Helder Rodrigues werd net als 2011 derde. De Yamaha-coureur won twee etappes, maar was niet in staat om Despres en Coma een hele rally lang het vuur aan de schenen te leggen. Jordi Viladoms werd vierde, voor de verrassende Stefan Svitko. De 28-jarige Slowaak reed als enige in de top 10 de rally uit met één motorblok. Hoewel Despres en Coma zich al sinds 2005 manifesteren als ’s werelds beste rallyrijders, lijkt zich voorzichtig een nieuwe lichting aan te kondigen met onder meer de ervaren endurorijder Alessandro Botturi (achtste tijdens zijn debuut), de debuterende Braziliaan Felipe Zanol (tiende), etappewinnaar Joan Barreda Bort (elfde op Husqvarna), tweevoudig endurowereldkampioen Johnny Aubert (veertiende in zijn eerste Dakar) en ook de vroegtijdig gecrashte Quinn Cody (zware crash in de derde etappe) en de met pech gestrandde Jakub Przygonski. En laten we hopen dat volgend jaar ook Nederlands beste endurorijder Hans Vogels in dit rijtje staat. De Husaberg-fabrieksrijder in het WK-enduro heeft zijn zinnen namelijk ook op de Dakar gezet: zijn belangrijkste sponsors hebben inmiddels toegezegd en Husaberg (eigendom van KTM) staat volgens Hans ook niet onwelwillend tegenover een rally-avontuur. Een vijftiende plaats in de einduitslag en het feit dat hij zich als de beste van zes finishende Nederlanders was, stemde Frans Verhoeven redelijk tevreden. “Als je ziet wat ik allemaal heb meegemaakt, is dat zo slecht nog niet”, vat Verhoeven het weer thuis in het Belgische Poppel samen. Het Franse Croco Aventures merkte vrijwel elke dag dat Verhoevens kennis van de Franse taal meer dan voortreffelijk is, maar Verhoevens tirades misten hun uitwerking. “Men had er geen benul van”, aldus de nog steeds geïrriteerde Verhoeven die vooraf hoopte op een top 5-klassering. “Toen we aankwamen in Argentinië waren de spullen nog niet klaar. Er stond op de kuip zelfs A+ als mijn bloedgroep, terwijl ik toch echt B+ heb. De hele rally hebben we achter de feiten aan gelopen. Tijdens de vijfde etappe heb ik dik twee uur tegen een muurtje op een wiel zitten wachten; dat is toch te gek?” Het wekt echter verbazing dat de ervaren perfectionist tijdens zijn belangrijkste wedstrijd van het jaar zich zo heeft laten verrassen door zijn team. “Over het technische gedeelte van Sherco heb ik helemaal geen klagen. De fabriek heeft een engineer meegestuurd en dat was allemaal top. Het team Croco Aventures betrekt de blokken bij Sherco en heeft mij gecontracteerd”, legt de 45-jarige Verhoeven uit. “In de zomer is mij een mooi verhaal voorgeschoteld. Zo zou er elke etappe een assistentie-auto achter me aan zou rijden. Nou, die auto heb ik maar een enkele keer gezien. Ze snáppen het gewoon niet. Fouten maken kan gebeuren, als je er maar van leert. En dat gebeurde gewoon niet. Drie keer lag de achterkant er af en steeds trilden bouten en moeren los of eruit. Alles wat niet van Sherco kwam, zoals de hele rally-opbouw, was onvoldoende. De hele instelling klopte niet voor een rijder die top vijf kan rijden, iets wat ik wel bewezen heb, lijkt mij. De teammanager heeft de halve rally niet tegen me gepraat. Hij kwam na een etappe eens naar me toe en vroeg ‘wat is er nóu weer?’ Later zei hij gewoon ‘ik praat niet meer met jou’. Hij was in het dagelijks leven piloot bij Air France en vertelde me dat hij drie weken onbetaald verlof had genomen. Of ik me dat wel realiseerde… Maar ik heb hen niet benaderd, zij wilden míj hebben als rijder! Voor hen was de Dakar echter een vakantiereisje.” De rally in Zuid-Amerika was Verhoevens eerste echte kennismaking met het voltallige team in werkomstandigheden. Tijdens testen en de Rally van Marokko was doorgaans slechts één monteur van het team aanwezig. De betreffende sleutelaar was er ook bij in Zuid-Amerika. “In Marokko had ik derde kunnen worden, maar ook toen al klopte er het een en ander niet. Die monteur kwam steeds met uitvluchten.” Of Verhoeven juist daarom niet eerder alarm had moeten slaan? “Die man niet meenemen was geen optie. Hij was een vriendje van de teammanager.” Dat Verhoeven met zijn zes Dakars ervaring geen inbreng had in het opzetten van het team is opzienbarend. “Ze hebben mij gouden bergen beloofd. Daar ben ik in meegegaan. Maar voor mij is het nu een afgesloten hoofdstuk. Op het vliegveld in Parijs hebben ze niet eens afscheid genomen.” Zonder de inbreng van zijn eigen begeleiders Willie van Wessel en Humphrey Senn van Basel had Verhoeven de rally mogelijk niet uitgereden, zegt hij. “Toen tijdens een van de etappes de hele voorkant los zat, was ik even geknakt. Ik heb ik aan de kant zitten janken. Maar als Humphrey me weer gemasseerd had, kon ik me wel weer oppeppen om er tegenaan te gaan. Wel was het zo dat ik na die problemen altijd op de motor zat met een gevoel van ‘wat gaat er nu weer gebeuren’. Ik had geen gerust gevoel meer.” Met een tegenvallende en in incidenten gedrenkte Dakar in het achterhoofd reist Verhoeven eind januari naar de Sherco-fabriek in Frankrijk. Het driejarige contract dat hij met Croco Aventures sloot, heeft door alle gebeurtenissen en de onvrede ‘weinig of geen waarde’ voor hem, aldus de voormalige Tilburger. “Ik ga luisteren wat Sherco mij kan bieden. Wij hebben een plan en dat zullen we ze ook voorleggen.” Verhoeven, die eerder de Dakar reed op Yamaha, KTM en BMW, laat doorschemeren dat zijn toekomst ondanks zijn positieve ervaringen met het blok niet per definitie bij de Franse motorfabrikant ligt. “Het ligt er ook aan wat zij financieel kunnen. Als we het niet eens worden, is er een alternatief waar ik nu nog niets over kan zeggen. Alleen dat we in 2013 niets aan het toeval zullen overlaten. Dan zal er hoe dan ook een sterk team met goede back up-rijders staan.” Eén van die rijders zal de 40-jarige Willie van Wessel zijn, voormalig 500 cc GP-crosser. Tijdens de 33e Dakar maakte Verhoeven trouwens geen vrienden bij zijn voormalige Speedbrain-team, toen hij een protest indiende tegen oud-teamgenoot Goncalves. “Er waren vijf rijders die zagen dat Goncalves zich twintig kilometer heeft laten slepen door iemand van buiten. Ze wilden wel protesteren, maar het protest uiteindelijk niet ondertekenen. Dat vond ik hypocriet, ik heb het wel gedaan. Ik heb niks tegen het team en ook niet tegen Goncalves, maar het was onreglementair en onsportief.” De Portugese Husqvarna-rijder kreeg daarop zes uur straftijd en verspeelde zo een plaats in de top 5. Henk Knuiman bezocht donderdags na terugkeer in Nederland meteen het ziekenhuis vanwege zijn tijdens de tweede etappe gekwetste rechter elleboog. Zijn achtste Dakar-deelname had veel van hem gevergd. “Ik ben nog niet eerder zo dicht bij opgeven geweest”, vertelt Knuiman. “Het was mentaal een van mijn zwaarste Dakars.” Een ‘onschuldig schuivertje’ op de tweede dag achtervolgde hem de hele rally. “Ik ging een beetje driftend een bocht in en plotseling sloeg hij achter weg”, begint Knuiman zijn relaas. “Het stuur zat in de grond, maar ik hield het vast en zat binnen twintig seconden weer op de motor. Ik voelde wel dat mijn elleboog pijn deed. Toen zag ik dat het bloed uit mijn mouw stroomde. Dat was wel een mentale dreun. Daarna kwam ik tot overmaat van ramp nog vast te zitten op een duin. Ik miste de energie en de kracht en ik werd bevangen door de hitte. Bij de medische post dachten ze al dat ik opgegeven had, maar ik had zo nog 150 kilometer gereden. Die wond werd gehecht, maar het deed verschrikkelijk zeer. Tijdens het eten voelde het alsof ik zelf nog steeds aan de kook was en daarna kwam ik aan de diarree. ’s Nachts heb ik heel slecht geslapen en dan komt de twijfel en de angst: de angst dat je misschien wel moet opgeven.” Maar Knuiman reed de rally uit “op veertien dagen pijnstillers”. “Op de zware stukken waar je de motor goed vast moest houden moest ik gewoon het tempo minderen. Dan komen ze je voorbij en zit je de hele tijd in het stof. Ook dat is geestelijk heel moeilijk. Ik heb me echt door deze Dakar heen geworsteld. Daarom ben ik gewoon tevreden en blij dat ik het toch nog als zestiende gehaald heb. Toen ik in een dipje zat, kwam Thomas de Bois naar me toe en die zei ‘jij hoeft je toch niet meer te bewijzen’. Dat is ook zo. En dat beurt je dan toch weer op.” Zes van de elf gestarte Nederlanders haalden de finish in Peru, het land waar de slopende duinen en de enorme hoeveelheden fesh-fesh herinneringen opriepen aan etappes in Mauritanië. Daniël Willemsen werd (net vóór trialwereldkampioene Laia Sanz) 38e, debutant Geert Mulder 61e, ‘kistdeelnemer’ Erik Kofman 73e en Ronald ter Beek sloot zijn eerste en laatste Dakar (“Mij zien ze hier niet weer!”) af als 92e. In totaal haalden 97 van de gestarte 178 motorrijders Lima. Willemsen schreef ondanks veel technische tegenslag nog wel het marathon-klassement voor nagenoeg standaard motoren op zijn naam. De wereldkampioen zijspancross maakte deel uit van het team van Henk Hellegers dat geteisterd werd door mysterieuze elektronica-problemen. Hellegers, op nieuwjaarsdag met elf man in het Argentijnse Mar del Plata aan de start, houdt dan ook gemengde gevoelens over aan deze editie. “Het is erg jammer als je toprijders Quinn Cody en Sam Sunderland er beide na drie dagen al uit liggen. Maar logistiek klopte alles uitstekend en we hebben er alles aan gedaan om onze rijders aan de finish te krijgen. Assistent-teammanager Mirjam Pol heeft bijvoorbeeld veel roadbooks klaargemaakt als rijders zelf te moe waren. Maar het was zwaarder dan verwacht”, geeft hij toe. Willemsen liet tijdens de rally weten dat de sfeer binnen het team gespannen werd, nadat steeds terugkerende problemen met de ontsteking niet opgelost werden. Hellegers ontkent dat niet. “Elektronica blijft soms moeilijk. We hebben ontstekingen preventief vervangen en als het dan wéér fout gaat, is dat heel vervelend. We hebben inmiddels al spullen naar Japan gestuurd om te kijken of men er daar achter kan komen. Het lastige was dat niet al onze rijders de problemen hadden. Het team van Honda Chili rijdt met onze kit en met identieke spullen en zij hadden nergens last van. We hebben inmiddels zestig rallyfietsen opgebouwd, maar dit hadden we nog nooit meegemaakt. Anderzijds, dit is wel de zwaarste woestijnrally ter wereld en twee rijders er uit met mechanische problemen en drie met blessures binnen ons klantenteam, dat kan gebeuren.” Uitslag: 1. Cyril Despres (F), KTM; 2. Marc Coma (E), KTM, op 53.20; 3. Helder Rodrigues (POR), Yamaha, op 1.11,17; 4. Jordi Viladoms (E), KTM, op 1.40,56; 5. Stefan Svitko (SLO), KTM, op 1.47,28; 6. Pal Anders Ullevalseter (NOR), KTM, op 2.11,56; 7. Gerard Farres Guell (E), KTM, op 2.14,22; 8. Alessandro Botturi (I), KTM, op 2.59,04; 9. Olivier Pain (F), Yamaha, op 3.17,50; 10. Felipe Zanol (BR), KTM, op 3.25,56; 15. Frans Verhoeven (NL), Sherco, op 5.05,56; 16. Henk Knuiman (NL), KTM, op 5.17,54; 38. Daniël Willemsen (NL), Honda, op 12.21,01; 61. Geert Mulder (NL), Honda, op 17.31,56; 66. Eric Palante (B), KTM op 19.13,58; 73. Erik Kofman (NL), KTM, op 23.03,13; 88. Phillipe Depoorter (B), KTM op 23.49,17; 92. Ronald ter Beek (NL), Honda, op 25.17,23. [[kaderstuk, laatste spread onderste helft van de pagina’s ]] Etappe 1: Mar del Plata – Santa Rosa de la Pampa: 60 km special, 796 km verbinding. De opener is voor Francisco Lopez. De Dakar kent echter een dramatische start als de 38-jarige Argentijn Jorge Boero komt ten val en overlijdt. Marc Coma finisht als tweede, Verhoeven is de beste Nederlander op de veertiende plaats. Etappe 2: Santa Rosa de la Pampa – San Rafael: 295 km special, 486 km verbinding. Coma slaat meteen zijn slag in een lastige proef en verovert de leiding. Despres volgt als tweede. Joan Barreda verrast met een derde plaats. Een woedende Verhoeven verspeelt veel tijd vanwege dingen die van zijn Sherco vallen. Ebert Dollevoet is de eerste Nederlandse uitvaller als de heli van de wedstrijdleiding hem oppikt. Steen tussen de ketting en langer wachten op assistentie mag niet. Etappe 3: San Rafael – San Juan: 270 km special, 293 km verbinding. Despres profiteert van navigatiefout van Coma, die de ropute voor de auto’s opdraait, terwijl de motoren een aangepaste route rijden. De Spanjaard verliest ruim 13 minuten. Verhoeven rijdt sterk en finisht als tweede. Debutant Jan van Gerven ligt er uit door elektrische problemen. Etappe 4: San Juan – Chilecito: 326 km special, 388 km verbinding. Spannend duel tussen Despres en Coma. De titelverdediger wint en pakt twee minuten terug. Ondanks een afgebroken achterspatbord en kortsluiting rijdt Verhoeven weer een briljante proef die hij beëindigt als derde. Knuiman moet afzien en komt binnen als 34e. Etappe 5: Chilecito – Fiambala: 186 km special, 256 km verbinding. Special wordt ingekort van 265 naar 186 kilometer vanwege zware regen. Despres pakt de etappewinst voor Coma en Barreda. Verhoeven springt zijn achterwiel kapot en moet lang wachten op een nieuw wiel. Hij zakt in het klassement van P7 naar P31. Hans-Jos Liefhebber is met een fraaie 25e plaats de beste Nederlander. Jan van Woerkum blesseert schouder, maar zet door. Etappe 6: Fiambala – Copiapo: 265 km special, 151 km verbinding. Etappe afgelast vanwege sneeuwval op de 4.700 meter hoge San Francisco-pas. In colonne door de Andes naar Chili. Etappe 7: Copiapo – Copiapo: 444 km special, 154 km verbinding. Het is weer de beurt aan Coma om twee minuten goed te maken op Despres. Goncalves wordt knap derde en nadert Helder Rodrigues in de tussenstand. Lopez valt in de eerste Chili-etappe uit met verrekte kniebanden. Verhoeven verovert een degelijke negende plaats. Etappe 8: Copiapo – Antofagasto: 477 km special, 154 km verbinding. Na de rustdag zet Coma zijn inhaaljacht met succes voort. Despres komt in de modder vast te zitten en verliest veel tijd, maar de organisatie scheldt Despres en andere rijders verloren tijd kwijt. Hij verliest wel de leiding algemeen. Verhoeven is met een nieuw blok beste Nederlander, maar levert opnieuw kostbare tijd in omdat er van alles los rammelt. Etappe 9: Antofagasta – Iquique, 557 km special, 9 km verbinding. Langste special van de Dakar is een huzarenstukje van Despres. Hij is de snelste en neemt de eerste plaats weer over van Coma. Beide KTM-mannen hebben nieuwe blokken, dus beiden een kwartier straftijd. De etappewinst is daarom voor Helder Rodrigues. Verhoeven wordt tevreden negende. Van Woerkum moet opgeven: naast zijn schouderblessure scheurt hij ook zijn kniebanden. Etappe 10: Iquique – Arica: 377 km special, 317 km verbinding. Barreda pakt de eerste Husqvarna-overwinning sinds 1996. Coma is tweede en nadert Despres in het klassement tot op 21 seconden! Verhoeven is negende, maar op de verbinding moet hij vanwege olielekkage weer het blok vervangen en krijgt 45 minuten straftijd. Etappe 11: Arica – Arequipa: 538 km special, 157 km verbinding. In de marathonetappe bouwt Despres zijn voorsprong uit met een ijzersterke overwinning. Coma verliest 2.01. Verhoeven wordt elfde, Knuiman klimt dankzij achttiende plaats op naar P15 algemeen. Etappe 12: Arequipa – Nasca: 246 km special, 259 km verbinding. Coma wint zijn vijfde etappe van de rally en zet de als vierde finishende Despres op 1.35 achterstand. Barreda en Viladoms worden twee en drie. Verhoeven zuinig naar dertiende plaats, de goed rijdende Marco van Geel valt uit met een gebroken pols. Etappe 13: Nasca – Pisco: 276 km special, 76 km verbinding Despres krijgt de Dakar-zege op een presenteerblaadje aangeboden als Coma een navigatiefoutje maakt en ook nog versnellingsbakproblemen krijgt. Coma verliest 12.38 minuten. Rodrigues wint de etappe, Verhoeven verovert – zonder achterspatbord – de achtste plaats dankzij een eindsprint. Drama voor Liefhebber: die finisht ondanks een val wel, maar een scheurtje in de ruggenwervel betekent einde rally. Etappe 14: Pisco – Lima: 29 km special, 254 km verbinding. Ullevalseter pikt nog een etappezege mee, vóór Coma (met zijn derde blok). Despres’ tiende plaats is ruim genoeg voor zijn vierde Dakar-overwinning. Verhoeven is met een veertiende positie weer de best finishende landgenoot. Hij is vijftiende algemeen, net voor Henk Knuiman. [[bijschriften]] 1+2 Cyril Despres bleek uiteindelijk de snelste en de sluwste rijder van deze Dakar-rally. Hij won voor de vierde keer en vierde dat met zijn waterdrager Ruben Faria. 3 Marc Coma: “Ik vocht deze rally tegen meerdere factoren.” 4 Twee etappewinnaars in de zandbak: de Chileen Lopez met zijn Aprilia en de jonge Spanjaard Baredo met zijn Husqvarna. 5 Helder Rodrigues reed sterk, maar kon geen vuist maken tegen de KTM’s. 6 Smaakmaker Frans Verhoeven: als er niets los rammelde reed hij met de besten mee. 7 Verhoeven’s monteurs kregen het zwaar te verduren. 8 Het Dakar-bivak is een stad op zich, een stad die elke dag verder trekt. 9 Henk Knuiman bij één van de vele lastige waterpassages. 10 Kistrijder (dus zonder monteur of team) Hans Jos Liefhebber reed erg sterk, maar viel uit met een rugblessure. 11 Negenvoudig zijspancross-wereldkampioen kan het ook op twee wielen. Hij werd 38e en won het marathonklassement! 12 Geert Mulder werd in zijn eerste Dakar keurig 61e. 13 Bij het Nederlandse Honda-team moest meer gesleuteld worden dan was voorzien. 14 Erik Kofman finishte net als in 2011 op de 73e plaats. 15 Eric Palante’s motor ging bij een doorwading kopje onder en wordt geholpen door enkele locals. Hij reed de rally alsnog uit. 16 ‘Ordnung muss sein’ in het KTM-kamp. 17 Een omstreden moment: autowinnaar Peterhansel (zelf ook zesvoudig winnaar op de motor) tikt de Italiaan Ciotti aan. Van opzet was echter geen sprake. 18 Mejuffrouw Laia Sanz steekt een asfaltweg over. De trial-wereldkampioene won het Dakar-damesklassement. 19 Ronald ter Beek had het zwaar. Zijn commentaar: “Mij zien ze hier niet weer!”
