Rij-impressie KTM 620 Duke – KTM 990 Duke
De KTM Duke bestond het afgelopen jaar precies dertig jaar en dat is vooral een verhaal over volwassen geworden geweest. Van een straatmotor met motorcrossgenen tot een bochtenvretende naked en van een kleine motorsmid uit het Oostenrijkse Salzburger Land tot een wereldconcern, dat momenteel niet is de beste staat verkeert. We gaan terug in de tijd.
Opgroeien is best een ding. Het begint allemaal met de geboorte. De geboorte van de KTM Duke – een naam die sindsdien onlosmakelijk verbonden is met de fabrikant uit Mattighofen – vond plaats op de EICMA van 1993, waar de toen nog kleine Oostenrijkse motorfabrikant zijn eerste wegmotor presenteerde, hoewel het verhaal van de Duke eigenlijk al een paar jaar eerder begon.
Wolfgang Felber, destijds werkzaam op de ontwikkelingsafdeling van KTM, was de enige wegracer onder zijn offroad-collega’s en was na het einde van zijn actieve racecarrière in 1990 op zoek naar een motor voor de weg. Dat kon natuurlijk alleen maar een KTM zijn. In die tijd produceerden de Oostenrijkers echter alleen terreinmotoren.
Dus kocht Wolfgang zich een tweedehands 550cc met LC4-motor en bouwde hem om naar een straatmotor. “Ik wilde een supermoto met verlichting”, vertelde de Oostenrijker later. Vanaf dat moment stond de omgebouwde 550 geparkeerd voor de kantoren van de KTM-ontwikkelingsafdeling en wekte hij de interesse van zijn collega’s. Zo ontstond het idee voor de Duke – een productiemotorfiets van KTM voor op de weg.
Dertig jaar later maken we de balans op en proberen we te achterhalen wat een Duke zo bijzonder maakt en vooral hoe hij zich in al die jaren heeft ontwikkeld. De wortels van de 620 Duke zijn evenwel nog steeds onmiskenbaar aanwezig. KTM wilde haar gamma uitbreiden, maar had na het faillissement in 1991 niet de capaciteit of de financiële middelen om een compleet nieuwe motorfiets op de wielen te zetten. Dus gebruikten de KTM-technici bestaande onderdelen om zo de eerste Duke te creëren. “We wilden een stoer ogende motorfiets me een goede rijdynamiek, teruggebracht tot de essentie, en dat alles met de middelen die we hadden”, vertelt Wolfgang Felber, die het plan achter de Duke verduidelijkt. Er zit dus veel motorcross-DNA in de originele Duke: de opvallende 609 cc eencilinder, het hoge, lange zadel en veerelementen met een relatief lange veerweg. Daarmee was de Duke voor die tijd een erg ongebruikelijk en ook risicovol concept. Ook toen was de Oostenrijkse fabrikant dus al niet vies van een risicootje op designgebied. “Er zat zeker een vleugje agressie in de eerste Duke. De oranje kleur, het gedurfde ontwerp, en een stevige prijs – wie zou dat gaan kopen? Maar we dachten destijds: laten we het risico gewoon nemen!”, zegt Felber, terugdenkend aan de vroege jaren negentig bij KTM. Het risico loonde, want de Duke I vond zijn kopers – ondanks zijn tekortkomingen zoals de kickstarter en de hoge prijs. Vooral jonge motorliefhebbers vielen als een blok voor het brutale en rebelse karakter. Wie kan het ze kwalijk nemen?
Zodra de robuuste eencilinder tot leven wordt gewekt met de kickstarter, straalt hij meteen zijn charme uit. De Duke brak met toen geldende conventies en wilde anders zijn. Hij laat zijn rebelse aard het duidelijkst zien zodra hij in beweging komt. Ja, 50 pk is naar hedendaagse maatstaven niet veel, maar toch springt de Duke brutaal naar voren, spant zijn spieren en steekt iedereen de symbolische middelvinger toe als hij passeert. Duke – dat was rebellie, dat was anti-establishment, dat was vrijheid. Tegelijkertijd is de 620 Duke eerst en vooral lol! Ondanks de cross-genen is de vering ongewoon stevig afgesteld. Dit geeft de Duke echter de wendbaarheid om met zoveel gemak door bochten te jagen. Daarvoor is hij tenslotte ontwikkeld. Het KTM-team wilde de bochtige wegen rond de fabriek Mattighofen met zoveel mogelijk dynamiek en rijplezier ronden. Het is geen gezellige allround naked bike die het zijn berijder makkelijk maakt, maar – zoals de Oostenrijkers zelf zeggen – een pretmachine voor het rondje na het werk. Dat de dikke eenpitter daarbij onder je rammelt en trilt is alleen maar pretverhogend. Dat is kortom cool, en precies dat wat de Duke zo aantrekkelijk maakt, het ding leeft!
En 30 jaar later? Overstappen op de KTM 990 Duke is als een reis door de tijd. De Duke leeft nog steeds, maar is volwassen geworden. Hij heeft zijn motorcross- en supermoto-verleden achter zich gelaten en doet nu volop mee in het naked-segment. Sinds de 790 Duke uit 2018 is het levendige eencilinderhart een paralleltwin geworden, die schittert met een soepelere loop, maar ook met meer vermogen. 123 pk van de huidige 990 Duke is meer dan het dubbele van de originele Duke. Maak je dus geen zorgen dat het rijplezier in de loop der jaren verloren is gegaan. De LC8c-motor is een waar genot, reageert direct op het gas, vuurt in alle situaties koppel af op de eindaandrijving en staat garant voor pure dynamiek op elke weg.
De 990 Duke toont zijn grootste talent echter wanneer het asfalt, dat hij gulzig verslindt, met kunstige bochten door het landschap slingert. Hij rondt het meest uiteenlopende bochtenwerk met een geweldig gemak, houdt stabiel het spoor en maakt van elke bocht een feestje. Hij gaat met zo’n precisie te werk dat hij zijn bijnaam ‘The Sniper’ echt verdiend. Ultiem comfort zoek je daarentegen vergeefs op de Duke. Hij is net als voorheen nog steeds aan de stugge kant geveerd.
En zoals het een moderne naked bike betaamt, heeft de 990 Duke allerlei elektronische hulpmiddelen aan boord om het rijden nog makkelijker en veiliger te maken: tractiecontrole, wheeliecontrole, bochten-ABS en verschillende rijmodi. Kortom, alles wat je tegenwoordig nodig hebt. De Duke heeft zelfs launch control voor het geval de sportieve rijder zijn kansen op het circuit wil wagen.
Is de Duke daarmee saaier geworden? Integendeel. Hij mag dan volwassener zijn, minder rebels en niet meer zo brutaal als zijn voorganger, maar de Duke heeft zijn karakter hoe dan ook behouden. Het is nog steeds een unieke funmachine die onvermijdelijk een glimlach op het gezicht tovert van iedereen die er ook maar een paar kilometer op rijdt.
Dertig jaar ontwikkeling, dertig jaar opgroeien.
In die tijd is KTM ook gegroeid, van een klein bedrijf tot een wereldconcern. Het verhaal van de Duke is het verhaal van KTM. Hoe zal het verdergaan? Wie zal het zeggen gezien de huidige ontwikkelingen bij de Oostenrijkers? Maar we hopen dat we ook in de komende dertig jaar het unieke karakter van een Duke kunnen blijven ervaren!
