Toeren Haspengouw (B)

In de Amsterdamse binnenstad kondigt aanzwellend motorgeronk de lente aan, op het platteland doet de bloesem in de fruitbomen hetzelfde. En als we de brochures van het toeristisch bureau Vlaams Limburg mogen geloven, is die is in de Belgische streek Haspengouw op z’n mooist. Zo is de keuze voor onze jaarlijkse lentetoertocht snel gemaakt. Het is al donker als we de verlichte Belgische snelweg afslaan en het donkere, verlaten Vlaamse platteland zich aankondigt. Na een paar kilometer komen we dankzij de Garmin aan in Borlo, bij Hoeve ít Maanhof. De poort gaat open en in de stilte van het platteland laat de de Guzzi middels harde klappen weten dat we eraan romen. Eenmaal op de binnenplaats van de hoeve kijken we nog een laatste maal naar de fonkelende sterrenhemel. Zou het daarboven ook lente zijn? Net zoals de sterren in de hemel gisteravond, springt ook de bloesem in de bomen de volgende morgen in het oog. De natuur is mooi in Haspengouw, de wegen zijn fijn. Als Nederlandse motorrijders het over België hebben bedoelen ze meestal de Waalse Ardennen. Die zijn zeker de moeite waard, maar het is ook leuk om eens ergens anders in het land van de sympathieke zuiderburen te rijden. In het Nederlandstalige deel wachten meerdere motorroutes, allemaal keurig bewegwijzerd en te koop bij de toeristische diensten van Limburg. De Moto Guzzi is, net als z’n baasje trouwens, niet meer de jongste. We gaan allebei al aardig wat jaartjes mee, maar zijn toch elk jaar weer zo blij als een kind wanneer de lente zich aandient. Langs de oprijlaan van Chateau de la Motte staan fruitbomen vol met bloesem verleidelijk opgesteld. We drinken er een kopje koffie op het terras en bekijken onder de kasteelmuren de tentoonstelling van beelden, die ons op de één of andere manier vaag bekend voorkomen. "Dat kan kloppen", zegt de ober. "In Amsterdam stond ook een beeldengroep van deze Alexander Taratynov, een Russische beeldhouwer. Een driedimensionale kopie van de Nachtwacht op het Rembrandtplein." Bij dit Vlaamse kasteel zien we een soortgelijke uitbeelding van het schilderij De Lamme leidt de Blinde van Hieronymus Bosch. En andere tamelijk lugubere beelden van demonen, doodskopridders en meer van dat gothic spul. Gelukkig staat er ook nog een lieflijk vrouwfiguur tussen, wiens volle vormen en gulle glimlach het lentegevoel nog enigszins tegemoet komt.Voort gaat het weer, de Guzzi bonkt in een tevreden cadans over de betonplaten waarmee de Vlaamse binnenwegen zijn bedekt. Veel wegen gaan trouwens terug tot de Romeinse tijd, zoals onder meer de naam Romeinse Heirweg aangeeft. En daar treffen we het mooie kapelletje Helshoven aan, waarvan de deur uitnodigend open staat. Vanwege voorjaarsschoonmaak, om het stof der eeuwen eruit te vegen? Het gebouwtje dateert toch al mooi uit de dertiende eeuw. Van binnen klinkt er muziek, navraag leert dat de gitarist oefent voor een huwelijk dat hier later op de dag wordt ingezegend. Dat geeft toch een warm gevoel. Zonnetje aan de blauwe hemel, de fruitbomen in bloei en twee geliefden die elkaar eeuwige trouw gaan beloven, mooier kan het haast niet. “De kapel is gewijd aan Onze Lieve Vrouwe van de Blijde Vrede”, vertelt broeder Arsène van Zepperen, die met z’n hart en ziel aan de kapel is verbonden. Al sinds z’n geboorte in het huis hiertegenover. Paus Johannes Paulus II heeft tijdens zijn België-toernee in 1985 het beeldje van de Lieve Vrouwe nog gezegend, dat achter een rij voorjaarsbloemen in de kapel prijkt."Op zondag 12 april hebben we hier Bloesemwijding in de kapel”, krijgen we van broeder Arsène te horen, wanneer hij ons meeneemt naar de achterkant van de kapel. Bloemperken en kruisstenen herinneren er aan de kluis die hier vroeger aan de kapel was gebouwd, maar die in 1920 werd afgebroken.Arsène legt het verleden van de kluis gedeeltelijk bloot: "De laatste kluizenaar, Andreas Gielen, overleed in 1908. Hij had toen 56 jaar in de kluis gewoond. Vanaf de bouw in 1674 is het gebouw bewoond door veertien vrome, waarvan een dozijn afkomstig uit Nederland.” Hij toont ons het standbeeld van Gielen, en het beeld van de paus aan de andere kant van de kapel. Niet alle bezienswaardigheden rond de kapel staan echter in het teken van vroom- en verdraagzaamheid, getuige de galg de ene heuvel naast de kapel, en het beeld van heks Tjenné, die hier in de Middeleeuwen levend werd verbrand, op de andere. We zwieren voort over de heuvels, waarvan de toppen nagenoeg standaard lijken bedekt met akkerland. In de beschutting van de dalen reiken boomkruinen elkaar de hand, de weg lijkt hol en de bloesem waait om ons heen. Het landschap is overal versierd met uitbundige bloesemkleuren in wit en roze. Net als de muisjes op een beschuit bij de komst van een kind, viert de lente elk jaar haar wedergeboorte met rijke, zachte kleuren. Wie in het Haspengouwse voorjaar geen bloesem ziet, moet dringend naar een oogarts…en de motor laten staan.De deinende wegen en het slingerende wegverloop zijn niet alleen voor motorrijders aantrekkelijk. Groepen wielrenners scheren in formatie over de binnenwegen en verdienen gezien hun prestaties alle achting. Per persoon minder dan één PK aan boord, maar toch kunnen rijden als de brandweer. In het dorpje Heks stoppen we voor het huiskamercafé Bij Rita. Aan de muur binnen hangt de gele trui van Wilfried Nelissen, een oud-wielrenner die nog altijd veel faam geniet. Of sportliefhebbers het lang uithouden in de tabakswalm van Wilfried’s schoonmoeder Rita, is echter maar de vraag. Wij zitten in ieder geval alweer snel in het zadel en daveren voort naar Tongeren, de oudste stad van België. En die kun je natuiurlijk onmogelijk links laten liggen. Op de Grote Markt rijst de toren van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek omhoog, daartegenover staat het bronzen beeld van de Gallische held Ambiorix, die het de troepen van Julius Ceasar danig lastig maakte. Uiteindelijk werd zijn stam, de Eburonen, door de Romeinen verslagen, die op de plaats van het huidige Tongeren hun nederzetting Atuatuca Tungrorum bouwden. Een beetje kwaad kijkt Ambiorix nog altijd, maar hij bewaakt wel mooi de speciale parking voor motorfietsen naast zijn sokkel, dus dat vergeven we hem graag. We slenteren op deze zondagmorgen over de antiek- en rommelmarkt onder de oude Romeinse en Middeleeuwse muren, en genieten hier en daar van een versnapering. De benenwagen wordt echter al snel weer ingeruild voor de motor, waarna verlaten binnenwegen ons door de bloesembossen naar Vrolingen voeren. Daar stappen we af bij de stroopkokerij van de familie Bleus, waar al sinds 1843 het vuur brandt onder de koperen ketels waarin vruchten inkoken tot een smakelijke stroop. Ambachtelijk en helemaal biologisch verantwoord, zonder bewaarmiddelen, extra suikers, kleurstoffen of smaakstoffen. Appels en peren gekookt, geperst en vervolgens een keer of vier gefilterd door doeken. Puur natuur, overheerlijk en dus wordt er op de Moto Guzzi snel een plekje ingeruimd voor een potje met zoete herinneringen aan deze bloesemtocht. Die trouwens afwisselend langs natuurschoon, uitgestrekte fruitplantages en plaatsen van culturele waarde loopt.Ook voor de Abdij Mariënlof wippen we even uit het zadel. Al in 1438 gesticht door Maria van Colen, maar de laatste levenstekenen in het bouwwerk zijn helaas een feit. Een jaar of wat geleden serveerden de Cisterciënzer zusters hier nog koffie met zelf gemaakte fruitvlaai, maar daarvoor zijn ze nu te oud. Toch is een bezoekje aan de abdij nog steeds de moeite waard, onder andere door het Fruitstreekmuseum dat in een van de gebouwen is gevestigd. De streek is sowieso gedrenkt in ooft, iets verder in Borgloon komen we namelijk langs de moderne gebouwen van de fruitveiling, waar appels en peren worden verhandeld. Dat is allemaal later in het jaar, de boomgaarden staan nu immers nog in volle bloei. In een plantage verderop maken we een praatje met een fruitteler, die op een ladder in de weer is in zijn hoogstammen gaard. Net als in Nederland bestaat de hoofdmoot van de teelt hier uit laagstam boomgaarden, da’s makkelijker met plukken, maar toch zie je ook steeds meer hoogstam gaarden, daar is dan ook een speciaal subsidiepotje voor. We duiken andermaal een holle weg in, bij Taverne de Kle staat de berm staat vol met geparkeerde auto’s. Een teken dat de kok hier verstand van zaken heeft. En die verwachting blijkt te kloppen, zo zien we meteen als we de gelagkamer binnenstappen. Stijl boerenhoeve, wat het pand uit 1881 oorspronkelijk ook was, met donker hout en landbouwwerktuigen boven de rode tegelvloer. De tafels zijn bezet met gezellige gezinnen en vrolijke fijnproevers zoals wij. Op de kaart prijken streekgerechten als Haspengouwse kip, bloedpens met appelschijven, hete bliksem, diverse sudderpotjes en konijn met speciaal bloesembier. Kijk, dat stemt de geest vrolijk. Het had echter maar een haar gescheeld of de hele hoeve had er niet eens meer gestaan. Tijdens de verbouwing tot taveerne in 1984 stuitte men op een bom, wat een klap had dat gegeven, als dat ding was afgegaan! Dan zat er in de wijde omtrek geen bloesem meer aan de boom. De Grote Markt van Sint-Truiden is het kloppend hart van de officieuze hoofdstad van Haspengouw. Veel imposante gebouwen, en veel van de statige patriciërshuizen hebben een horecabestemming gekregen. Naar goed Bourgondisch gebruik uiteraard met obiligate, uitgebreide terrassen. Zo hebben we aangenaam uitzicht op het stadhuis uit de zestiende eeuw, de Onze-Lieve-Vrouwekerk en de abdijtoren. Allemaal een religieuze erfenis van de heilige Trudo, de Frankische edelman die hier in 655 een priestergemeenschap en kerk stichtte, en tevens een klooster liet bouwen. Eveneens de man naar wie de stad is vernoemd. Op zaterdagochtend is er een markt van streekproducten, verder zit Sint-Truiden ook met twee fruitveilingen aan onze bloesemtoer vastgeknoopt. Eenmaal weer in het zadel zijn we aangenaam verrast dat er zo dicht op Sint-Truiden, toch een regionaal centrum, zoveel landelijk gebied is om doorheen te toeren. Dan nog de zonnestralen, de vogeltjes in de bomen en de wolken van bloesem in de bomen, met het lentegevoel zit het hier wel goed. Net als in de Nederlandse bollenstreek tekent de lente in Haspengouw ook voor het toeristisch hoogseizoen, maar buiten wat groepen wielrenners op de binnenwegen merken we daar zo goed als niets van. En dat kunnen we van de wegen rond de Keukenhof niet zeggen.We gonzen als nijvere bijen verder, van bloesem naar bloesem. In de gemeente Groot Gingelom zijn 81 authentieke vierkantshoeves bewaard gebleven, die zich bij uitstek lenen voor horeca activiteiten. In Kerkom is in zo’n hoeve de Binkbier brouwerij gevestigd. Brouwmeester Marc Limet heeft verschillende smaken met liefde samengesteld, en wij laten ons zo tegen het eind van deze toer een glas bloesembier goed smaken. De rustieke gelagkamer en de ruime binnenplaats met terras zijn met allerhande snuisterijen versierd, waardoor we ons geen moment vervelen. En dan wacht ons in Borlo nog ’t Pachthof, net als de Bink brouwerij en ’t Maanhof zo’n eeuwenoude vierkantshoeve. Rohnny en Betty Schils-Claes toverden samen met dochter Isabelle dertien jaar geleden de binnenplaats en een deel van de gebouwen eromheen om tot toeristenverblijf. Inclusief een terras, bar met buurtfunctie en restaurant waar Betty de meest heerlijke maaltijden bereid. Daarbij steekt zij haar kennis als beëdigd bierologe niet onder stoelen of banken.Borlo mag dan dichtbij de autosnelweg liggen, het is gelukkig een rustig dorp gebleven. De uitbaters van Pachthof en Maanhof brengen zo nu en dan wat leven in de brouwerij. Rohnny en Betty organiseerden jarenlang Halloweenfeesten, Marcel en Anja van ’t Maanhof laten af en toe muzikanten op de binnenplaats of in schuur spelen. Zoals ook vandaag, als de laatste klappen uit het Moto Guzzi blok zijn gedaverd, horen we onvervalste blues uit de schuur, waarin zich een schare toeschouwers heeft verzameld. De JNJ Delta Bluesband bewijst dat echte blues niet enkel aan grote zalen als Paradiso in Amsterdam is voorbehouden. In de landelijke setting van de Haspengouwse vierkanthoeve zijn de melodieën die het tweetal aan gitaar, wasbord, mondharmonica en stembanden weet te ontlokken, helemaal op hun plaats. Normaal gesproken kookt Anja voor de gasten op ’t Maanhof, maar vanwege de bluesavond vandaag niet. Daarom wandelen we naar ‘t Pachthof een paar honderd meter verderop. Nadat we eerst op de stoep een helikopter en een Patton tank zijn gepasseerd, stappen we binnen op de gezellig versierde koer. Hier ronden we in stijl onze bloesemtoer af met een smakelijk menu en huiseigen bier. Hoeve ’t Pachthof biedt sinds vijf jaar ook plaats aan het Museum Winter 44, waarmee Rohnny de gebeurtenissen in deze streek aan het einde van de Tweede Wereldoorlog levend wil houden. De tank op de stoep is daarvan slechts een onderdeel, en hoe dat ding vanuit Antwerpen naar Borlo kwam, is weer een heel ander verhaal. De uitbaters van de hoeve vertellen het vol overgave, en hebben daarnaast antwoord op al onze vragen over de streekgeschiedenis en de fruitteelt. En zo wordt het toch laat op de avond voordat we naar onze bedden lopen onder de hemel waarin sterren net zo mooi schitteren, als de bloesem in de bomen overdag. Deze afwisselende motortocht met bezienswaardigheden onderweg en een smakelijke eindnoot, hebben voor ons deze lentetoer door de Haspengouwse bloesemstreek tot een van de mooiste voorjaarsritten ooit gemaakt. Hier gaan we ook buiten de bloesemmaand april beslist nog eens genieten.________________________________________[INFOKASTEN]INFOHaspengouw is deel van de Belgische provincie Limburg in het oosten van Vlaanderen. Het beslaat een hoofdplateau dat zich grofweg uitstrekt van Sint-Truiden in het westen tot aan de Maasvallei in het oosten. In het zuidwestelijke gedeelte van Haspengouw wordt het fruit geteeld, waaraan we in het voorjaar de bloesem danken. In april gooien veilingen en telers hun deuren voor bezoekers open, die maand vormt dan ook het toeristische hoogtepunt. Maar ook in de rest van het seizoen is er voor motorrijders genoeg te zien en te beleven, zoals rond de fruitoogsten in september, wanneer ook het weekend van Limburgse Hoeve- en Streekgerechten plaatsvindt. Wil je echter absoluut rijden onder een deken van roze en witte bloesem, kijk dan op www.bloesemfeesten-haspenbouw.be. Via een webcam kun je kijken of de bloesem al is uitgekomen. GEOGRAFIEHaspengouw wordt van west naar oost doorsneden door de N79. Ten zuiden ligt het ´droge´ Haspengouw, onder de vruchtbare leemlagen ligt een krijtbodem die goede drainage mogelijk maakt. Hier vind je met name graanakkers en suikerbietvelden. Ten noorden van de N79 ligt het ´natte´ Haspengouw, dat wordt gekenmerkt door een dikke kleilaag waar het water moeilijk door kan wegvloeien. Dit zacht glooiende heuvelland is de plaats waar het fruit wordt geteeld. Tussen akkers, weilanden en boomgaarden liggen dorpjes met historische kerken, imposante vierkantshoeves en romantische kastelen. FRUITTEELTDe appelbomen dragen voornamelijk Jonagold, de perenbomen Conferénce. Verder worden ook aardbeien en kersen geteeld. De opbrengst van de boomgaarden wordt als tafelfruit verkocht, of verwerkt tot onder andere jam, compote, sap, likeur en stroop. Bestel in de fruitstreek zeker eens een Haspengouws Hapje: een fruit- of streekgerecht op basis van plukverse ingrediënten uit Haspengouw. Iedere chefkok brengt zijn eigen variatie en presenteert dit op een fruitig porseleinen bord van kunstenares Julia Berger. De deelnemende horecazaken staan op www.vlaanderenlekkerland.be.CONTACTToerisme Vlaanderen en Brussel in Nederland Konninginnegracht 86 2514 AJ Den Haag T 070-416 8110 E verkeersbureau@toerisme-vlaanderen.nl I www.toerisme-vlaanderen.nl Toerisme Vlaams LimburgWillekensmolenstraat 1403500 Hasselt BelgiëT + 32 (0)11-237 450I www.toerismelimburg.beHoeve ‘t Pachthof / Museum Winter 1944 Thewitstraat 8 3891 Borlo T +32 (0)11-883 923 I www.pachthof.com I www.winter44.comHoeve ‘t MaanhofBergstraat 83891 BorloT +32 (0)11-885 060I www.maanhof.comChateau de la Motte I www.chateaudelamotte.com Stroopstokerij VrolingenI www.stroopvanvrolingen.beAbdij Mariënlof en Streekfruitmuseum I www.vzw-fruitstreekmuseum.beTaverne De KleeI www.de-klee.beBrouwerij Kerkom I www.brouwerijkerkom.be