Toeren Isle of Man
Het eiland Man in de Ierse Zee tussen Engeland en Ierland heeft bij sportieve motorrijders een magische klank. Waar anders beleef je het wegracen op een stratencircuit meer dan hier: de befaamde TT-races zijn niet voor niets wereldberoemd. Toch blijkt Man ook voor toerrijders veel te bieden te hebben en dat maakt het eiland ook buiten die eerste week in juni om een bezoek meer dan waard!Eilanden hebben altijd iets magisch. De geïsoleerde ligging en de vaak kleine leefgemeenschappen zorgen voor een eigen ontwikkeling die vaak sterk afwijkt van het vasteland. Op sommige eilanden en zeker op het Ellan Vannin, oftewel het Isle of Man, wordt vastgehouden aan tradities ook al zijn die al honderd jaar een punt van discussie. Zoals inderdaad die beroemde en beruchte Isle of Man TT-races.Wat absoluut geen punt van discussie is, is de schoonheid van het eiland. Ingeklemd tussen Engeland en Ierland is het Isle of Man nog steeds onafhankelijk van beide grote buren, zowel wat wetgeving als belastingen betreft. Het is waarschijnlijk het enige land in Europa waar officieel nog lijfstraffen bestaan. Gewoon omdat ze nooit zijn afgeschaft, hoewel de geruchten gaan dat die sinds 1976 niet meer worden uitgevoerd. In oppervlakte is het eiland bijna net zo groot als onze Flevopolder en met een inwoneraantal van 75.000 is het niet bovenmatig bevolkt. De rust ligt dan ook vaak als een deken over het groene heuvelachtige landschap, waarbij de warme golfstroom tussen Engeland en Ierland zorgt voor een heerlijk mild klimaat, tot en met palmbomen aan toe. Maar de schijn bedriegt, want het eiland staat ook bekend om zijn grillige weer dat in één klap kan omslaan en waarbij alle vier jaargetijden worden samengeperst in één dag!Man staat natuurlijk vooral de eerste week van juni, als de TT-races zijn, volop in de belangstelling. Die races worden al langer als 100 jaar gehouden en zijn begonnen in 1906, toen men in Engeland een verbod instelde voor het houden van snelheidswedstrijden op de openbare weg. Het parlement van het Isle of Man schoot de coureurs te hulp geroepen. Twee jaar eerder was er op het eiland immers ook al een autowedstrijd georganiseerd en ondanks dat het Isle of Man direct onder de Britse kroon valt, kunnen ze er hun eigen wetten maken en kunnen ze ervoor kiezen om wetgeving uit Engeland over te nemen of juist niet. Kortom: er werd een vergunning geregeld voor de eerste motorrace in 1907. Engeland sputterde nog wel even tegen, maar daar trokken de Manx (de naam voor de inwoners van Man) zich niets van aan en de TT (van Tourist Trophy en van Time Trial) was een feit.Na een aantal jaren werd er op het ‘St. Johns circuit’ gereden, een driehoek tussen de plaatsjes St. John’s, Peel en Kirk Michael. Daarna wordt de overstap gemaakt naar het huidige Mountain-circuit, een ruim 60 km lange asfaltweg die zich venijnig door rustieke dorpjes wringt en als een dolle slang langs een bergkam slingert. Omringd door muurtjes en bezaait met onoverzichtelijke bochten – die soms veel op elkaar lijken maar dat niet zijn – lijkt het alle logica van het racen te weerleggen. En toch is er vanaf het moeizame begin in 1907 die aantrekkingskracht geweest van rijders, fabrikanten en publiek om naar Man te gaan. Een triomf op Man was en is een garantie voor onsterflijkheid voor de rijder, technische perfectie van de fabrikant, en talloze verhalen voor het thuisfront. Toch is het eiland veel meer dan alleen de TT-race. Het herbergt een schat aan andere bezienswaardigheden en natuurschoon. Omringd door de Ierse zee en begenadigd met het beruchte Britse weer rijst het eiland met woeste klippen op uit het niets. Het is er heuvelachtig met als hoogtepunt Snaefell Mountain, met zijn 620 meter hoogte een prima plek om het eiland te overzien. In het noorden ligt de vuurtoren bij Point of Ayre en in het zuiden het eiland Calf of Man, waarmee de totale lengte tussen deze twee punten op 53 km uitkomt. Staande op dit punt heb je met mooi weer ook uitzicht op Mull of Kyntire in Schotland en met een beetje geluk en een stevige wind zou je in gedachten zelfs de bagpipes kunnen horen! Zoals zoveel eilanden in de wereld heeft ook Man een geschiedenis achter de rug van veel heersers en veroveraars. Rond het jaar 900 bezochten de eerste Vikingen het eiland. Zij vestigen zich eerst in kleine nederzettingen aan de grillige kusten en gebruiken het eiland als veilige haven voor verdere rooftochten. Geleidelijk aan veroveren ze het gehele eiland en zo wordt Man een onderdeel van het Noorse rijk. Die langdurige aanwezigheid van de Scandinaviërs is nog steeds zichtbaar in een aantal namen die rechtstreeks uit het Noors zijn overgenomen zoals het woord Kirk (kerk). Maar er is nog iets veel belangrijker dan de namen die aan de Noormannen doen herinneren en dat is het parlement oftewel de Tynwald. De Tynwald is het oudste nog steeds bestaande parlement ter wereld en is door de Noormannen opgericht. Hier worden elk jaar op 5 juli de nieuwe of veranderende wetten verkondigd. Wetten die het autonome Man nog steeds deels zelf kan bepalen, ook al werd de macht over het eiland in 1266 aan de Schotten overgedragen. Tot op de dag van vandaag heerst de Tynwald over Man, volgens een wet die al meer dan duizend jaar oud is.St. John’s is overigens niet alleen de plek waar het parlement op 5 juli bij elkaar komt, het is tevens de plek waar de allereerste TT-race werd gestart. Dat oude parcours is heel anders dan het huidige circuit, maar daarmee zeker niet minder spectaculair en ook een prachtig begin om kennis te maken met de schoonheid van het eiland. Rijdend over smalle wegen langs eenzame boerderijen kun je echt genieten. De omgeving is zo betoverend dat je je soms afvraagt waarom je zoveel haast zou moeten hebben. Namen als Ballanayre, Cronk Urleigh en Baaregarroo, doen meer denken aan een episode uit een sprookjesboek dan aan een serie bochten van het eerste TT-circuit. Als we de weg blijven volgen en linksaf slaan bij het plaatsje Kirk Michael volgen we de oostelijke kustlijn. Bij mooi weer kun je hier de landlijnen van Ierland zien liggen. Langzaam naderen we een fameuze bocht die ons plots weer uit onze droomwereld halen, Devil’s Elbow. Destijds in 1907 een stoffige rit en een gemeen haakse bocht die voor de nodige problemen zorgde. Ook de klim naar boven die volgt ging voor veel rijders destijds niet vanzelf: de meeste ‘coureurs’ moesten bergop meetrappen! Voor ons op de Yamaha FJR1300 is dit heuveltje geen probleem, maar het respect stijgt met de meter voor die matadoren uit de beginjaren. De weg vervolgend naderen we een van de mooiste plaatsjes van het eiland, Peel. Het is gezegend met een prachtige baai, waar regelmatig zeehonden een kijkje komen nemen. Met het mooie weer van vandaag blijkt het echter vooral een basis voor badgasten. Toch zijn het niet de volumineuze Britse vrouwen die de aandacht trekken, maar de ruïne van het kasteel dat op een landtong ligt. Machtig steekt het af tegen de achterliggende zee. Het laat zich raden wat zich daar allemaal heeft afgespeeld. Tegenwoordig dient het kasteel hoofdzakelijk als een gewillig foto-object. Peel heeft aan de ene kant nog de charme van een oude badplaats, maar zou ook een vissersstadje kunnen zijn. Het haventje, de kleine smalle straatjes met hun soms uitbundig geverfde huisjes, de winkeltjes die hun best doen de hele voorraad in de etalage te stallen, een klein boekenwinkeltje, een ijsverkoper aan de boulevard en een verscholen witte pub geven Peel een kneuterig maar wel gezellig aanzien. Maar niet alleen Peel mag er zijn, want ook de meer zuidelijke plaatsen zoals Castletown en Port Erin zijn zeer de moeite waard. De weg vanuit Peel naar deze twee pareltjes aan de zee is al een belevenis op zich. Langs de kustlijn rijden we via dalen om dan weer over op hoogvlakte lijkende gebieden te toeren. Het Isle of Man lijkt een heel werelddeel in miniatuurformaat en het motorhart volgt de lijnen van de bochten met stijgende hartslag. De wegen lijken verlaten en achter iedere bocht schuilt een ander uitzicht. Als we Castletown inrijden zien we het kasteel al om aandacht vragen. Castle Rushen heerst over de plaats en was vroeger de woonplaats van koningen die over het Isle of Man heersten. De plaats zelf was naast hoofdstad ook berucht om de smokkelaars die in de nabij gelegen baaien voldoende grotten kenden om hun waar veilig aan land te brengen.We vervolgen onze weg richting Port Erin waar het gefluit van een naderende stoomtrein ons uit een dromenwereld van piraten en zeeschuimers haalt. Het openbaar vervoer is op Man goed geregeld en je kunt met bussen vrijwel elke uithoek bereiken. Maar het zijn niet de bussen die vol zitten, maar juist de stoomtrein die uit 1874 stamt. De lijn loopt van Port Erin naar Douglas en doet een klein uur over de 30 km. Rustig hobbelend over het smalle spoor word je getrakteerd op schitterende uitzichten in een landschap dat perfect lijkt te passen bij de stoomtrein.We verlaten Port Erin met zijn trein en prachtig treinmuseum en rijden via het dorp Cregneash, waar een piepklein museum vertelt over dit eveneens piepkleine dorp, naar The sound. Deze plek heeft iets magisch over zich, want als de afdaling naar The Sound al niet spectaculair genoeg zou zijn, dan is het wel het uitzicht op het Calf of Man. Het kleine eiland op zo’n 200 meter afstand is een natuurreservaat en kan alleen op afspraak bezocht worden. Rondom het eiland zorgt een woeste zee voor spectaculaire beelden die met de aanwezigheid van zeehonden, walvissen en dolfijnen nog eens extra vertrekt worden. Een klein restaurant zorgt met een panorama raam dat het ook tijdens koude en/of natte dagen goed toeven is bij The sound.We verlaten the Sound en volgen de A7 naar Douglas, de hoofdstad. Het is rustig op de weg maar de vele Manx vlaggen, rood met een witte 3-benen vignet (‘where-ever you throw me, I will always land on my feet’), laten zien dat de Manxmen trots zijn op hun eiland. Heel even stoppen we bij Fairy Bridge, een kleine brug waar elfen zouden leven. Aan de boom naast de brug hangen aan de takken briefjes met wensen. Zelfs TT-coureurs komen hier om de elfjes om een behouden race te vragen. Het is slechts een van die vele magische plekken op het eiland want een paar kilometer verder zien we ‘Home of Rest for Old Horses’, een bejaardenhuis voor paarden. De meeste paarden zijn afkomstig van de nog steeds operationele paardentram in Douglas, waar ze na 15 jaar trouwe dienst mogen genieten van hun oude dag. Misschien nog wel merkwaardiger zijn de buren aan de andere kant van de weg: daar treffen we namelijk veel autochtone ‘Manx-katten’ aan. Het is een beetje een vreemd dier, de Manx-kat. Hij zit ruim in zijn vel, heeft langere achterpoten en staat daardoor een beetje scheef. Bovendien heeft hij geen staart. Het gerucht wil dat de eerste Manx-kat is ontstaan doordat hij tijdens de motorraces niet snel genoeg overstak, waardoor zijn staart eraf werd gereden…Wanneer we de stad Douglas inrijden valt vooral de promenade op. We zien al snel de paardentram pontificaal in het midden van de boulevard rijden. Op de brede borsten van de paarden hangt een naamplaatje en de bestuurder van de tram kijkt lichtelijk verveeld uit zijn ogen. Hoeveel keer zou hij al op-en-neer gereden zijn?Verder naar het noorden halen we de elektrische tram in die vanuit Douglas een spectaculaire rit maakt naar Snaefell, de hoogst berg op het eiland. Onze koers ligt richting Ramsey en rijdend langs de kust is het opvallend hoe hoog deze kustlijn is. Voor de vikingen bleek de oostkust destijds de beste plek om aan land te komen.Ramsey ligt zoals alle grotere plaatsen op Man aan zee en leeft hoofdzakelijk van de visserij. In het midden van de haven ligt een zwaaibrug die we overrijden. Op een bankje aan de overkant ligt een Manx-kat te slapen, waarschijnlijk moe van het wegrennen voor motorfietsen. We zetten koers naar het noorden en de vuurtoren van point of Ayre. Het weer lijkt ons even in de steek te laten want een lichte motregen zorgt voor een grauwsluier die de vuurtoren in een triest daglicht zet. We stoppen dan maar een aantal kilometers verder in Jurby bij het op Man beroemde Jurby Junk House. In de kleine loods ligt een enorme hoeveelheid oude boeken, platen, video’s tekeningen en schilderijen aangevuld met gebruikte huishoudelijke artikelen, kleding, etc. Met recht een rommelhuis en de moeite waard om rond te snuffelen op een regenachtige dag. De regen verdwijnt als sneeuw voor de zon wanneer we richting het zuiden rijden. Over een ‘cattle-grid’ (wildrooster) gaan we daarna de bergen in, die veel weg hebben van de Schotse hooglanden met glenns, witte schapen met zwarte koppen en verre uitzichten. We genieten van het uitzicht totdat we de mist inrijden. Ook dat is typisch voor het Isle of Man: ‘Mist on the Mountain’. De bergtoppen zijn dan in de nevel of laaghangende bewolking gehuld en tijdens de TT-races worden de coureurs hiervoor regelmatig gewaarschuwd. Het onderschrijft dat dit kleine eiland – dat deel uitmaakt van de zeven koninkrijken Engeland, Wales, Schotland, Ierland, het Isle of Man, de Hemel en de Zee – qua klimaat en qua landschap erg veelomvattend is en alles van de grote wereld om zich heen op een relatief klein stukje land heeft samengevat.InfoHet eiland Man ligt in de Ierse Zee tussen Engeland en Ierland en heeft een oppervlakte van 572 km². Er wonen ongeveer 75.000 mensen en men kent er een gematigd klimaat dankzij de invloed van de warme golfstroom. In het zuiden vind je zelfs palmbomen.De voertaal is Engels maar de oude Manx-taal, die gerelateerd is aan het Keltisch is sinds enkele jaren weer in populariteit gestegen en wordt ook weer onderwezen. Veel plaats- en straatnamen worden daarom ook tweetalig aangegeven.Het eiland heeft een onafhankelijk parlement, de Tynwald, die eigen wetten bepaalt. Het belastingsysteem is erg gunstig, waardoor veel bedrijven hun hoofdkantoor op het eiland hebben gevestigd. Voor de verdediging van het eiland is men minder onafhankelijk, dan mogen ze altijd rekenen op de Britse strijdkrachten. Voor meer informatie kun je terecht op www.isleofman.com en www.iomtt.com.GeldHet Isle of Man heeft zijn eigen geld dat in waarde gelijk staat aan de Britse Pond. Betalen kun je er met beide valuta’s, maar Manx ponden, die soms motorafbeeldingen dragen, kun je niet gebruiken in Engeland.VerkeerOp het Isle of Man rijden ze, net als in Engeland, aan de linkerkant. Hoewel velen denken dat er op het Isle of Man geen snelheidslimieten gelden, zijn er sinds ongeveer 10 jaar geleden naast de altijd al bestaande 30-mijl-zones in de bebouwde gebieden steeds meer snelheidslimieten bijgekomen. Alleen op het TT-circuit in de bergen geldt geen limiet.Eten en drinkenDat lijkt erg veel op wat de Engelsen als eten beschouwen. Ondanks de opkomst van Engelse koks op de TV blijft het ook hier zoeken naar goed eten. Vis is uiteraard populair, maar ook kaas en andere zuivelproducten van eigen bodem scoren hoog. Het Isle of Man is bekend om zijn gerookte haring (kippers) en heeft naast een aantal bierbrouwerijen (Okels en Bushy’s) ook een eigen whisky-distilleerderij waar tot voor kort ‘White Spirit’ vandaan kwam. Omdat het distillaat ontkleurd is, mag het geen whisky meer genoemd worden en dus heet het tegenwoordig ‘Manx Spirit’.Thee is nog steeds uitermate populair (liefst met veel melk) maar onder invloed van een grote stroom buitenlanders kun je zelfs op Man een prima kopje koffie drinken. In Peel is de Creek Inn een populair en goed restaurant.BenzineTot een aantal jaren geleden was de benzine op Man aanzienlijk duurder dan in Engeland. Dat prijsverschil is bijna verdwenen en het is net zoals op de rest van de wereld gewoon duur. MotordealersZowel Douglas, Ramsey en Castletown zijn officiële dealers te vinden van alle grote Japanse merken en BMW. Hou er wel rekening mee dat niet alles op voorraad is en dat Man geïsoleerd ligt. Soms moet je dus wat geduld hebben voor het bestelde onderdeel binnen is.Hoe kom je erEr gaan ferries vanuit Liverpool en Heysham in Engeland en Dublin en Belfast in Ierland naar de hoofdstad Douglas. De bootovertochten worden verzorgd door de Isle of Man Steam Packet Company die monopolist is. Vooral tijdens het hoogseizoen en dan met name tijdens de races (de Isle of Man TT is eind mei/begin juni en de Manx Grand Prix met classics is eind augustus/begin september) zijn de prijzen hoog. De overtocht duurt zo’n 2,5 tot 3,5 uur, afhankelijk welke je kiest. Zie www.steam-packet.com voor meer info en bijzonderheden. Buiten de TT en Manx GP is boeken vooraf niet nodig. Voor de TT en de Manx GP is vroeg boeken een must en dat is dus ongeveer negen maanden van tevoren!AccommodatieMet de komst van de grote bedrijven hebben veel kleine hoteliers hun panden aan makelaars verkocht. Deze bouwden de pandjes om naar appartementen voor de werknemers van de multinationals. Gevolg is een gebrek aan betaalbare accommodatie, met name tijdens de TT en de Manx GP. Op het eiland zijn echter ook veel zeer goede campings. Georganiseerd op reisRide on Motortours organiseert elk jaar een groepsreis naar de TT op Man en een individuele reis naar de Manx Grand Prix. De TT-reis zal volgend jaar van 4 tot 14 juni plaatsvinden. Zie: www.Ride-onMotorTours.com
