Eerste Test Yamaha XT660Z T
Precies 25 jaar geleden bracht Yamaha de Ténéré uit als stoer, avontuurlijk broertje van de XT600. Die machine zou uitgroeien tot een waar succesnummer en menig wereldreiziger èn rallyrijder gebruikte zo’n schier onverwoestbare Ténéré, een machine die trouwens ook indruk maakte langs de Amsterdamse grachten.De laatste jaren was het echter stil geworden rond Yamaha’s ‘adventure touring bike’, maar binnenkort staat er een heel nieuwe XT660Z Ténéré bij de dealers. MotoPlus reed er al mee in de Marokkaanse woestijn rond Tiznit.Eigenlijk mogen we Yamaha wel de uitvinders noemen van de zware ééncilinder-viertakt off-road. De XT500 sloeg in 1975 immers in als een bom en werd een megasucces, dat veel navolging zou krijgen van de andere fabrieken. In de Nederlandse enduro’s kon de toenmalige viertaktklasse beter omgedoopt worden in XT-klasse en ook als handige straatmotor – met name in de grote stad – werd de XT een fenomeen.Daarmee werd de XT-serie een vast gegeven in het Yamaha-programma en na die eerste XT500 volgden nog de XT550, XT600 en later XT660. Daarbij kreeg de stoere éénpitter in 1983 ook een avontuurlijk broertje in de vorm van de Ténéré. Genoemd naar de Ténéré-woestijn in Niger (waar de Dakar-rally in zijn beginjaren vaak beslist werd) was de gedachte achter dit model tweeledig. Steeds meer avonturiers ontdekten de XT namelijk als ideale basismachine voor een wereldreis, maar ook de opkomst van de Paris-Dakar-rally zorgde voor de vraag naar een terreinmachine met onder meer een onverwoestbaar karakter, een goede zitpositie èn een grote tank.Ook die Yamaha Ténéré werd een succesnummer en kreeg later zelfs een tweecilinderbroer in de vorm van de XTZ750 Super-Ténéré; Yamaha’s aanzet tot de zware all-road, die was gebaseerd op het mooie TDM-blok.Toch verdween eerst die Super-Ténéré en later zelfs de gewone Ténéré na verloop van jaren weer van het toneel. Tot nu dus, want precies 25 jaar na de introductie van de allereerste Ténéré brengt Yamaha de nieuwe XT660Z Ténéré uit. Een kompleet nieuwe en zeer fraai gestileerde machine op basis van het vertrouwde 660 cc ééncilinder viertaktblok, zoals we dat nu al enkele jaren kennen uit de XT660X en XT660R. En natuurlijk de Aprilia Pegaso, die ook door dit Yamaha-blok wordt aangedreven.En gezien de belangstelling die er direct ontstond rond deze nieuwe avontuurlijke fiets zaten veel Ténéré-liefhebbers (zoals de 180 leden van de Dutch Ténéré Association, zie ook www.ténéré.nl) er duidelijk op te wachten. Met als gevolg dat er vrijwel direct al een wachtlijst ontstond, ook al omdat de Ténéré relatief laat in het seizoen leverbaar wordt. Maar binnenkort staan de eerste exemplaren dan toch bij de dealers en in de zomer is hij – eindelijk – volop leverbaar.In Marokko, op exact dezelfde plek als waar de allereerste Ténéré 25 jaar geleden kon worden getest, konden wij alvast een dagje sturen met de eerste machines die in Italië van de band zijn gelopen. Want de nieuwe Ténéré is in feite een Europese machine, aangezien zowel de ontwikkeling als de productie in ons continent zijn gedaan.Zodra je opstapt valt meteen op dat de zithoogte van de nieuwe Ténéré niet echt laag is. Vergeleken met de XT660R, zijn off-road-broertje, werden de veerwegen van de Ténéré zelfs een tikje beperkt tot 210 en 200 mm, maar laag is de Ténéré nog steeds niet met zijn bijna 90 cm buddyseathoogte. Bovendien is die buddy ook sterk getrapt, zodat je het been flink hoog moet zwaaien om plaats te nemen. Die getrapte buddyseat speelt je ook een beetje parten bij het terreinrijden en op de lange baan. Je zit namelijk behoorlijk in een kuil en kunt niet even gaan verzitten. En bij een actief terreinritje voel je bij het gaan staan de rand in het zadel regelmatig tegen je achterwerk aan duwen. Ook langere rijders (zeg vanaf 1.90 meter) kunnen waarschijnlijk net niet ver genoeg naar achteren schuiven. Nu is zo’n zadel natuurlijk best aan te passen en zeker als je niet van plan bent om iemand achterop te nemen, zou je het achterste deel van de buddy dus wel wat vlakker kunnen maken.Meet je 1.75 dan merk je wel dat de Ténéré werkelijk perfect past. De zithouding is erg goed en ook echt off-road. Je zit lekker bovenop de machine en kort op het stuur; je hebt echt het gevoel zelf de baas te zijn en niet dat je dus meerijdt op je eigen motor.De tank is tussen je benen behoorlijk compact gebleven omdat een groot deel van de benzinevoorraad (24 liter!) in de wangen van de tank zit, die ver om de voorvork naar voren doorlopen. Tussen je kuiten had de Ténéré nog wel een fractie smaller gekund (wat ook zichtbaar is aan de schuurplekken van je motorlaarzen), maar daar wen je snel aan. En door de goed uitgekiende plaatsen van de voetsteunen kun je ook makkelijk gaan staan in het terrein. Die voetsteunen zelf zijn trouwens wel een beetje klein uitgevallen, dat merk je als je er langdurig op staat, zoals tijdens onze 300 km rond Tiznit. Voor gewoon weggebruik hebben de voetrusten trouwens dikke rubbers, maar die zijn weer vrij zacht; ga je daar op staan dan zakt het rubber ver in en krijg je het idee dat de voetsteunen afhangen.Om de ver naar voren doorlopende tank te beschermen tegen beschadigingen bij het omvallen en onschuldige schuivertjes, kreeg de Ténéré een soort valbeugels, die schuil gaan achter de grijze kunststof kappen onder de tank. En beetje vergelijkbaar met de weggewerkte Pan-European-valbeugels; een slimme constructie die valschade flink kan beperken!De dubbele koplamp in de neus van de stroomlijn is fraai vormgegeven en ook hier komt het praktische aspect weer om de hoek kijken: de lampen zijn namelijk erg makkelijk te wisselen en ook de koplamphoogte is zeer eenvoudig bij te stellen. De cockpit is mooi ruim opgezet en zit lekker hoog, in het blikveld van de bestuurder. Net zoals dat op echte rallyfietsen het geval is. Zowel boven als onder het originele dashboard is nog volop plek voor de montage van een GPS en een roadbookhouder; aan de bovenkant zit zelfs al een stevige steun waar je zo een GPS op kunt schroeven. Het dashboard zelf is compact en redelijk informatief, met een grote analoge toerenteller en een digitaal scherm. Alleen jammer dat je de twee tripmeters niet tegelijk in beeld kunt hebben en dat die tripmeter niet vanaf de linkerstuurhelft is te resetten. Dat is namelijk erg handig bij het narijden van roadbook-ritten. Ook een motortemperatuurmeter mis je, evenals een buitentemperatuurmeter en een versnellingsindicator. Tja, we zijn ook niet snel tevreden tegenwoordig…Dat de Ténéré een machine is waar goed over is nagedacht, merk je ook aan het rijgedrag. Hij stuurt heel erg licht en is daardoor bijzonder handelbaar. En door het brede stuur en de fijne zitpositie heb je de machine erg goed onder controle. Ook kun je lekker ver vooruit kijken en dat is zowel in de woestijn als in ons drukke verkeer een groot pluspunt. Rijdend merk je ook dat de Ténéré ondanks zijn stevige hoogte in zijn totaliteit wel compact aanvoelt en ook dat komt ten goede aan de controleerbaarheid. Dat maakt ook dat je een stukje stevig terrein echt niet hoeft te schuwen met deze Yamaha.De vering kan dat ook goed aan. Die voelt in de basis best stevig aan, waardoor de Ténéré ook op straat lekker strak en stabiel rijdt. Prima. Bovendien is de veervoorspanning voor en achter te verstellen, zodat je de vering kunt aanpassen aan een eventuele duopassagier en bagage. Zeker als je bijvoorbeeld kiest voor de fraaie aluminium koffers die Yamaha voor deze Ténéré levert. En als je echt het avontuur gaat opzoeken, zijn de mooie aluminium carterbeschermplaat, de sterke valbeugel en de koplampbeschermer natuurlijk ook niet verkeerd, net als de stevige middenbok met goede pootjes zodat je motor ook in het zand blijft staan.De vering is ècht goed en datzelfde durven we ook van de remmen te zeggen. Misschien dat de rem achter iets meer ‘bite’ had mogen hebben voor een heel sportieve rijstijl (zodat je hem al remmend een bocht in kunt laten glijden), maar voor doorsnee gebruik is het top. Vooral de dubbele voorremschijf blinkt uit. Niet te agressief zodat je hem in het terrein makkelijk onderuit zou kunnen remmen, maar wel lekker veel remkracht als je doorknijpt.De Ténéré staat op gespaakte wielen met fraaie zwarte velgen en mooie aluminium naven. De banden hebben een echte terreinmaat van 21 inch voor en 18 inch achter. Standaard wordt de Ténéré geleverd met Michelin Sirac of Metzeler Tourance banden. Wij reden met de Michelins en die deden het erg goed, zowel in het terrein als op het verraderlijke (af en toe met gravel of olievlekken bezaaide) Marokkaanse asfalt. In beide gevallen had je prima grip, al zal de echte terreinrijder of avonturier waarschijnlijk wel voor banden met grover profiel kiezen.Het motorblok van de nieuwe Ténéré is een oude bekende: het 660 cc ééncilinderblok heeft zich nu al volop bewezen. Voor de Ténéré werd het karakter van het blok wel aangepast: door een nieuwe injectie met grotere gasklephuizen, een nieuwe mapping en een aangepaste luchtfilterkast is de gasaanname duidelijk verbeterd. Het Ténéré-blok neemt daardoor erg vloeiend op en kent ook absoluut geen aan-uit-effect. Volgens Yamaha is de machine ook lekker zuinig, zodat 1 op 20 mogelijk moet zijn. Waarmee de actieradius met de 24-liter-tank dus zeker boven de 450 kilometer moet liggen. Kijk daar kun je – letterlijk en figuurlijk – mee thuis komen.De vermogensafgifte is ook meer lineair geworden, zodat je de machine heel secuur kunt rijden. Je weet dus precies wat je kunt verwachten als je het gas iets verder open draait. Door dat lineaire karakter mis je echter wel weer een uitdagende ‘punch’ van de dikke éénpitter, ook al omdat een topvermogen van 48 pk natuurlijk niet overdonderd is. KTM haalt uit hun vergelijkbare 690 toch bijvoorbeeld 20 pk meer. Maar Yamaha benadrukt dat een stevig topvermogen duidelijk niet hun streven was in deze Ténéré, die veel meer een allemansvriend moest worden. Hij moest vooral makkelijk rijdbaar – oneerbiedig gezegd misschien zelfs wel ‘hufterproof’ – zijn, en daarin zijn ze uitstekend geslaagd, want het blokje loopt erg mooi en geeft echt geen klap verkeerd. En zeker voor normaal gebruik kom je niet te kort, maar als je een sportief karakter hebt, moet je flink gassen en regelmatig een versnelling terug trappen, zodat het toerental boven de 5.000 blijft en je in elk geval de volle 48 pk tot je beschikking hebt. Op top wisten wij op een lege Marokkaanse weg net even de 180 km/uur aan te tippen; de ééncilinder stond toen wel met dik 6.600 tpm te stampen. Overigens: er zijn mensen voor wie 48 pk nog steeds teveel is, simpelweg omdat ze een ‘beperkt’ rijbewijs hebben als beginnende motorrijder. Maar ook zij kunnen het avontuur opzoeken omdat er een 25 kW-kitje beschikbaar is voor de nieuwe Ténéré, zodat het vermogen dus teruggetuned kan worden.De koppeling werkt erg lekker en eigenlijk geldt hetzelfde voor de vijf-versnellingsbak. Als was de bediening van die laatste op deze eerste ‘preproduction-machines’ nog niet optimaal. Het inklapbare pootje van het schakelpedaal (zodat deze bij een val niet meteen afbreekt) zat wel erg losjes en klapte eigenlijk ook al in als je de motor in één wilde zetten of onder het rijden terug wilde schakelen. Onze kritiek daarover werd nog dezelfde middag teruggekoppeld naar de fabriek in Italië, waar de eerste Ténéré’s de komende weken van de band zullen rollen. Zeker weten dat daar dan aangepaste schakelpedalen op zitten!Yamaha schiet met de nieuwe XT660Z Ténéré duidelijk in de roos. De trouwe fans staan ervoor in de rij en door het frisse uiterlijk en de goede prijs (NL: € 7.999,- / B: € 7.290,-) gaan ze waarschijnlijk ook veel andere all-road-fans aanspreken.De machine rijdt erg goed, waarbij vooral het rijwielgedeelte onopvallend goed is. Over het motorblok verschillen de meningen. Enerzijds is de betrouwbaarheid, het spaarzame verbruik en de onderhoudsvriendelijkheid een groot goed, zeker als je met de Ténéré ooit nog eens echt het avontuur op wilt zoeken en bijvoorbeeld dwars door Afrika wilt gaan rijden. Het blok eet namelijk uit je hand en doet precies wat je als bestuurder wilt. Tenminste, zo lang je de lat qua prestaties niet te hoog legt, want voor een sportieve rijstijl mist deze XT660Z Ténéré toch wat brute power. En soms wil je eens even niet heel braaf zijn, maar lekker raggen. Dan wil je gewoon pk’s achter het gashendel hebben zitten en die heeft deze vlekkeloos lopende éénpitter niet in overvloed. Dat merk je in het zware terrein, maar ook als je op een secundaire weg even snel een paar auto’s wilt inhalen.Wat het praktische aspect betreft scoort de machine echter weer bonuspunten, want je merkt aan alles dat er heel erg goed over de Ténéré is nagedacht, van het reguliere onderhoud tot de ruime cockpit en van de mooie spatlap om de achterschokbreker te beschermen tegen vuil van de achterband tot aan de goede accessoires die het avontuurlijke plaatje helemaal af maken.Zoals gezegd is de nieuwe machine de komende tijd nog maar mondjesmaat leverbaar door de grote vraag, maar rond de zomer moeten die wachttijden weggewerkt zijn. Als het avontuur roept, kun je er dus maar beter snel bij zijn![[streamers aufmacherbild]+Praktisch kan dus ook mooi zijn.Stoere machine voor een aantrekkelijke prijs.Fraaie accessoires om het adventure-gevoel te versterken.-Tam aanvoelend motorblok.Stevige zithoogte, zeker gezien de modale veerweg.Weinig bewegingsvrijheid door de sterk getrapte buddy.!Cockpit met ruimte voor roadbook en GPS.Nu toch eindelijk een keer die wereldreis gaan maken![[KASTEN 1]INTERVIEW DARRELL TAYLORProduct Planning Yamaha Motor EuropeDe 25-jarige Brit Darrell Taylor werkt bij de afdeling Product Planning op het hoofdkantoor van Yamaha Motor Europe NV in Schiphol-Rijk en houdt zich bezig met Yamaha’s toekomstplannen op off- en all-road-gebied. Hij was van meet af aan betrokken bij de nieuwe Ténéré.Hoe lang geleden zijn jullie begonnen met de nieuwe Ténéré?“Eigenlijk kreeg het project drie jaar geleden echt groen licht. Daarvoor was er al wat marktonderzoek geweest. Wij van Productplanning houden ons vooral bezig met de wensen van motorrijders over 3 tot 5 jaar en kregen signalen dat men graag weer een moderne Ténéré wilde hebben. Dat gegeven is door ons vertaald naar een concrete opdracht aan onze researchafdeling in Italië, die ermee aan de slag zijn gegaan. Heel erg leuk is dat de motor zoals hij er nu staat eigenlijk nauwelijks verschilt van het allereerste idee waarmee we drie jaar geleden begonnen. Bovendien slaat’ie nu dus ook nog erg goed aan en dat is echt een geweldig gevoel!”De Ténéré is daarmee dus in feite een Europese motorfiets?“Van begin tot het eind. Hij is in Nederland en Italië bedacht en ontwikkeld en wordt nu in Italië geproduceerd. Maar het Japanse hoofdkantoor heeft natuurlijk wel de eindverantwoordelijkheid. Zij zijn als een soort controlerende factor altijd op de achtergrond aanwezig en houden zich vooral bezig met vragen of deze machine wel in de Yamaha-filosofie past en of hij wel aan de hoge Yamaha-kwaliteitseisen voldoet. Uiteindelijk hebben zij het laatste woord.”Jullie hebben bewust gekozen voor een ééncilinder en ook nog eentje met weinig spectaculaire prestaties. Waarom?“We hebben inderdaad bewust voor de ééncilinder gekozen. Wij vinden dit blok het beste passen in het concept. Ten eerste wilden we deze ‘adventure-touring bike’ geschikt maken voor een zo breed mogelijk publiek. Ook minder ervaren rijders kunnen er fantastisch mee uit de voeten. Je hoeft geen stoere crosser te zijn om hem te kunnen mannen, hij is erg ‘smooth’. Hier zal echt iedereen mee overweg kunnen. Daarnaast sprak de eenvoud en het stoere karakter van de éénpitter ons enorm aan. We kennen dit blok en zijn betrouwbaarheid natuurlijk al jaren: hiermee kun je iemand met een gerust hart rond de wereld laten rijden. En tot slot zijn de compacte afmetingen van het blok perfect. Het is ook geen motorblok waar de rest van de machine omheen is gebouwd, maar eerder andersom. Dit moest de motor worden en daar paste onze ééncilinder perfect in.”Hoe belangrijk waren praktische aspecten als het eenvoudige onderhoud en de crashbestendigheid?“Erg belangrijk. We hebben veel dingen zo simpel mogelijk willen houden. De olie zit weer in het frame en oliepeilen gebeurt met een peilstok, terwijl je in het zadel zit. Het luchtfilter zit onder de buddyseat en is ook makkelijk te wisselen. En om te voorkomen dat de motor bij een kleine val ernstige schade oploopt, zitten er een soort valbeugels verwerkt achter die grijze kappen onder de tank. Die kappen zijn relatief goedkoop en eenvoudig te vervangen, maar voorkomen dat de rest beschadigt als de jiffy bijvoorbeeld eens een keertje wegzakt in het zand.”Sluiten de accessoires ook aan bij dit idee?“We hebben de accessoires van meet af aan meegenomen in de ontwikkeling van de machine. Het is een echte avontuurlijke toermachine en daar horen natuurlijk stoere accessoires bij. De motor is daar op voorbereid, denk aan de montagepunten voor een kofferset. En een topkoffer kun je zelfs zo achterop vastklikken, zonder verdere montagebeugels of bodemplaat. En ook in het dashboard is erg veel ruimte en al een steun waar je een GPS of roadbook op vast kunt zetten.”En tot slot de hamvraag, die gezien het Ténéré-succes logisch lijkt: komt er nu ook weer een tweecilinder Super-Ténéré?“Je zult begrijpen dat ik daar geen commentaar op mag geven. Geen ja en geen nee dus. Een tweecilinder is ook duidelijk voor een ander, meer specialistisch publiek. Zo’n machine is veel zwaarder en krachtiger en vraagt daardoor meer rijkunst. Maar ik kan je wel zeggen dat het feit dat deze nieuwe XT660Z Ténéré zo enorm goed wordt ontvangen ons wel extra aan het denken zet. De Super-Ténéré heeft onze volle aandacht, zal ik maar zeggen!” [BU]Samen met de nieuwe Ténéré werden een flink aantal accessoires ontwikkeld die er een echte avonturier van maken.De nieuwe Ténéré wordt leverbaar in drie kleuren: mooi wit met een klassieke rode Yamaha-bies, stoer ‘vreemdelingenlegioen-kaki’ en chique zwart.Het motorblok kennen we al uit de XT660R en -X, maar kreeg voor de Ténéré wel een meer lineair karakter.De cockpit is ruim opgezet en biedt veel plek voor een aanvullende GPS en roadbook.De dubbele schijfrem voor is bijzonder voor een terreinmachine, maar werkt subliem.Achter deze zijkappen gaat een heuse valbeugel schuil die de tank moet beschermen.Een heus sleepoog onder de kroonplaat, voor als je tot aan de assen vast staat in een modderpoel of zandduin.De voetsteunrubbers zijn wat zacht, maar voor terreingebruik makkelijk te verwijderen. Het versnellingspedaal vraagt nog aandacht van Yamaha.Een mooie rubberen spatlap beschermt de achterschokbreker tegen vuil van de achterband.
