Dakar Rally 2016
Met Toby Price kreeg de Dakar 2016 een terechte en indrukwekkende winnaar. De Australiër had aan de finish in Rosario bijna veertig minuten voorsprong op Stefan Svitko. Het verwachte duel tussen KTM en Honda kwam tot een voortijdig einde, toen Honda’s laatste hoop Paulo Goncalves uit de rally crashte. Frans Verhoeven was met een negentiende plaats overall de beste Nederlander.
Zoals het de Dakar betaamt, kende ook de editie van 2016 memorabele momenten: dagzeges van ‘rookies’, uitvallende favorieten, dagenlang zware regenval waardoor specials geannuleerd moesten worden, later weer bloedhitte zodat de specials andermaal werden aangepast én de vijftiende opeenvolgende overwinning voor KTM dankzij Toby Price. Frans Verhoeven voorspelde Price’ serieuze kandidatuur voor aanvang van de rally al. “Joan Barreda, Sam Sunderland en Paulo Goncalves zijn erg snel, maar maken bijna altijd fouten”, wist de 49-jarige Verhoeven. “En kan Matthias Walkner het wel twee weken volhouden? Toby Price heeft vorig jaar bewezen dat hij het wel kan.”
De 28-jarige Price bevestigde Verhoevens visie. Hij maakte slechts kleine fouten, won vijf etappes en voerde na de achtste etappe het klassement aan, waarna hij zijn voorsprong alleen maar uitbouwde. De andere snelle mannen faalden zonder uitzondering. Sam Sunderland moest zich vanwege een onvoldoende herstelde beenbreuk al voor de start afmelden, terwijl zijn KTM-teamgenoot Walkner in de zevende special stage zijn dijbeen brak. En de frontale Honda-aanval op KTM mislukte ook in 2016 op pijnlijke wijze. De razendsnelle Barreda reed wel naar drie dagoverwinningen (waarvan hij er weer twee mocht inleveren omdat hij tijdstraffen kreeg wegens te hard rijden in snelheidszones), maar vond zijn Waterloo in de elfde etappe. Dat hij met een handblessure moest uitvallen, was geen incident: in al zijn zes deelnames kreeg de 32-jarige Spanjaard te maken met zware crashes en technische malheur…
Hoewel hij op 4.600 meter hoogte in Bolivia een van de vele rijders was die door ernstige hoofdpijn geplaagd werd, leek Goncalves tot ver in de tweede week toch een serieuze kanshebber om eindelijk Honda’s eerste Dakar sinds 1989 te kunnen winnen. Maar de technische problemen waarmee hij al in de proloog te maken kreeg, werden in etappe 13 nog ernstiger. Een dag eerder was de Honda-kopman al zwaar gevallen en nu kreeg hij na weer ene val te maken met ene kapotte radiateur. Teamgenoot Paolo Ceci moest hem naar het bivak slepen en twee dagen later crashte de verbeten jagende Goncalves helemaal uit zijn tiende Dakar. Hij was toen mede door een tijdstraf – al naar een achtste plaats gezakt. Overigens was hij niet de enige ervaren rijder die geblesseerd de rally verliet: zijn landgenoot Ruben Faria brak in de zesde etappe bij een harde val zijn pols.
Of alle bovengenoemde namen ook zonder lichamelijke of technische tegenslag in staat zouden zijn geweest om Toby Price van de winst af te houden, is echter maar zeer de vraag. De Australiër, die sinds 2010 op een KTM zit, groeide de afgelopen jaren van een hardnekkig crasher uit tot een hele zekere rallyrijder. Drie jaar geleden brak Price zijn nek – sindsdien rijdt hij rond met acht schroeven in zijn nekwervels – en ook in zijn jongere jaren stond de sterke Australiër vaak langere tijd langs de kant met kwetsuren. Dat hij vorig jaar in juni bij een ‘freak accident’ een enkel en een voet brak, paste eigenlijk niet meer in de ontwikkeling die Price doormaakte. Maar hij heeft er enorm van geleerd en dat hij er in deze Dakar als enige in slaagde om twee keer een etappe te winnen terwijl hij ’s ochtends als eerste moest starten om de route te openen, kenmerkte de kracht en de rust die hij uitstraalde. Opmerkelijk en bewonderenswaardig in pas zijn tweede Dakar.
Terwijl Stefan Svitko (KTM) en Pablo Quintanilla (Husqvarna) hun respectievelijk zevende en vierde Dakar met hun hoogste klassering tot nu toe afsloten, was het aantal debutanten in de top 10 opmerkelijk. De Argentijnse ’thuisrijder’ Kevin Benavides (27) maakte indruk met zeven top 5-finishes en ook tweevoudig Le Touquet-winnaar Adrien Van Beveren (25) verraste met een zesde plaats achter zijn ervaren merkgenoot Helder Rodrigues. Vijfvoudig enduro-wereldkampioen Antoine Meo bleek met twee etappezeges als Dakar-nieuweling prima te passen in het fabrieksteam van KTM. Zijn kans op een top 3 verspeelde hij in de voorlaatste special door een val. De Amerikaanse Baja-specialist Ricky Brabec (24) hield de eer van het Honda-fabrieksteam nog enigszins hoog met een negende plaats en Armand Monleon (28) zou vooraf zeker getekend hebben voor een tiende plaats in zijn eerste Dakar. Ook de als elfde gefinishte Adrien Metge (de jongere broer van de uitgevallen Honda-fabrieksrijder Michael) en twaalfde man Jacopo Cerutti (op een Husqvarna onder de hoede van onze landgenoot Henk Hellegers) behoren tot de nieuwe generatie Dakar-rijders.
Frans Verhoeven is er echter nog eentje van de oude stempel, een Dakar-deelnemer die ook nog drie Dakars meemaakte in Afrika. In zijn elfde Dakar was hij toch weer de beste Nederlander. Omdat hij voor de laatste special nog zijn blok verving, zakte de 49-jarige Yamaha-rijder naar de negentiende plaats in het eindklassement. “Maar daar hoef ik me niet voor te schamen”, vond hij. Verhoeven keek terug op ‘een rommelige eerste week’, waarin hij tegen enkele kleine tijdstraffen opliep, maar klom in de afsluitende dagen naar de zeventiende plaats. Tijdens de geneutraliseerde eerste etappe kreeg Verhoeven de schrik van zijn leven toen achter hem en de wachtende Ruben Faria de bliksem insloeg en ook zag hij tot twee keer toe voor hem en rijder in grote problemen komen. Enduro-wereldkampioen Ivan Cervantes dook pal voor Verhoeven het ravijn in en in de zevende etappe nam Verhoeven het initiatief om de etappe stil te leggen toen Jakub Piatek en zijn machine mee werden gesleurd door een kolkende waterstroom bij een rivieroversteek. In de voorlaatste special kreeg Verhoeven problemen met de brandstoftoevoer. “Ik dacht ‘dit was het’, maar heb alle elektronica losgehaald en uitgeschakeld en door alleen de ecu weer aan te sluiten kreeg de motor weer aan de praat, maar de rest werkte dus niet meer. Ik had dus ook geen iritrack en bovendien moest ik het roadbook handmatig doordraaien.” De dag waarop hij bijna een uur verspeelde, typeerde hij als zijn ‘mentaal zwaarste Dakar-dag ooit’. Of hij volgend jaar ook als 50-jarige weer aan de start verschijnt, liet de in België woonachtige Nederlander nog even in het midden. “Ik laat me daar niet over uit; ik wil niet zo’n eeuwig afscheid nemende rijder worden.”
Hans Vogels verzuchtte al na vijf etappes dat het niet zijn Dakar was. De Brabander had toen al vastgezeten in de modder, had dikke tijdstraffen gekregen (de buzzer die rijders waarschuwt in ‘speedzones’ bleek defect) en had ook barstende koppijnen vanwege de hoogte in Bolivia. Vogels voelde zich ‘futloos en slap als een vaatdoek’ en kwam de eerste week op het tandvlees door. Na de rustdag herstelde de 32-jarige KTM-rijder zich en klom uiteindelijk weer op van de 37e naar de 23e plaats. In de laatste etappes hervond Vogels zijn vertrouwen. “Als het er op aan komt, hoor ik er bij”, constateerde hij na zijn veertiende plaats tijdens de tiende special. Op de voorlaatste dag kwam Vogels nog hard ten val, maar met een elfde positie in de slotproef sloot hij zijn derde Dakar redelijk tevreden af.
Robert van Pelt kende evenmin een probleemloze Dakar. Tijdens de geneutraliseerde eerste special gleed de Husqvarna-coureur onderuit, waarna hij zich een dag later ook nog verrekende met benzine en kalm aan moest doen om de finish te halen. Aan het eind van de zevende etappe viel de 22-jarige Van Pelt op de motor in slaap met een val als gevolg. Drie dagen later crashte hij hard en blesseerde zijn schouder, een dag nadat hij in Bélen was gefinisht als beste Nederlander.
Uiteindelijk haalde Van Pelt de finish als 28e, drie plaatsen voor Jurgen van den Goorbergh die – nadat hij vorig jaar tweede werd in het kistklassement – dit jaar domineerde bij de kistrijders die de Dakar rijden zonder enige assistentie. ASan d efinish vertelde de inmiddels 46-jarige Bredanaar zeer emotioneel dat hij het uiterste van zijn lichaam had gevergd: “De laatste twintig kilometer schoot nog een keer alles door me heen”, stamelde hij. “Het was een hele andere Dakar dan vorig jaar, maar ik wilde deze klasse winnen. Ik pas er voor om van het gas te gaan, ik ben vol door gegaan. Dit is een hele grote overwinning voor me.”
Jasper Riezebos legde in datzelfde kistklassement beslag op de vierde plaats. Overall werd rauwdauwer Riezebos 52e. Met het mantra ‘een echte strijder wordt kistrijder’ begon hij aan zijn tweede Dakar, maar strandde al bijna in de proloog toen zijn luchtfilter water hapte. De rijder uit IJsselmuiden verhulde zijn afkeer van de stof veroorzakende quads en ‘keien zo groot als een voetbal’ niet en was een van de vele rijders die op hoogte kampten met hoofdpijn. Hij kwam versleten aan de finish, maar sloot niet uit dat hij er in 2017 weer bij zou zijn.
Van het zes man sterke Bas Dakar Team was Jan van Gerven de hoogste finisher op een 35e plaats. Na twee Dakars waarin hij het einde niet haalde, bleef de 33-jarige Van Gerven dit jaar grotendeels uit de problemen. Een bijna-botsing met een lama in de vierde etappe was een van de spannendste momenten van zijn rally. Zijn teamgenoot Sjors van Heertum finishte als 51e. Marco van Geel haalde na een blokwissel Rosario als 61e terwijl Caspar van Heertum door ‘waterdrager’ Hans-Jos Liefhebber naar de 74e plaats werd geloodst. Liefhebber volgde als zijn schaduw.
In de verzengende hitte zwoer Sjaak Martens dat zijn derde deelname ook zijn laatste Dakar zou zijn; hij kwam als 49e binnen. De drie debutanten Maikel Verkade, David Wijnhoven en Rob Smits brachten hun eerste Dakar-avontuur – met littekens – tot een goed einde. De tengere Verkade (zijn moeder racete en zijn vader en zus Shirley hebben net als hijzelf een crossverleden) brak een vinger en blesseerde een been, maar haalde op een Honda knap de top 40. Wijnhoven kwam zichzelf in de voorlaatste etappe meerdere malen tegen, vertelde hij, maar ook met gekraakte ribben haalde de in Duitsland wonende 41-jarige Brabander de finish als 54e. De beresterke Rob Smits kreeg het vooral in de tweede week zwaar voor de kiezen. Hij haalde dankzij ‘een duwtje’ van Jan van Gerven het einde van de achtste etappe met een haperende versnellingsbak. Twee dagen later verdwaalde hij in de hitte. In de elfde special moest de medische dienst er aan te pas komen om een pijnlijke enkel en een geschaafde rug te verzorgen na ‘een inschattingsfoutje’, maar dat hij zijn Honda met een afgebroken stuur toch naar de finish reed tekende zijn doorzettingsvermogen. Maar dat de zoon van oud-crosskampioen Mark Smits op zijn laatste benen liep, bleek in de voorlaatste proef toen hij nogmaals hard viel en een hand en zijn linker knie flink bezeerde. Smits, die net als Wijnhoven aangaf de Dakar eenmaal te willen rijden, kreeg als 58e de felbegeerde medaille.
Over het karakter van de Dakar 2016 waren de meningen verdeeld. Mindere goden ervoeren de twaalf verreden etappes als onverminderd zwaar, maar snellere rijders betreurden het gebrek aan proeven met een natuurlijke selectie. De beste dame onder de motorrijders, Laia Sanz, finishte met een gebroken sleutelbeen als vijftiende en omschreef de rally zelfs als ‘een rally voor meisjes’. En de ervaren David Casteu meende dat de Dakar meer op een Baja leek dan op een rally-raid. Die kritiek goldt zeker voor de eerste week. Veel snelle proeven op gravelpaden en weinig ‘klapzand’ gaven deze editie inderdaad het gezicht van een uitgerekte WK Enduro en volgend ede kenners verdiende deze editie niet het stempel ‘zwaarste woestijnrally ter wereld’. “Dakar is de zwaarste rally ter wereld. Als je daar niet klaar voor bent, moet je niet meedoen”, was Hans Vogels heel stellig. Ook Frans Verhoeven kon zich lang niet altijd vinden in de beslissingen van de wedstrijdleiding om etappes voortijdig stil te leggen. “Wij zijn getraind om in dit soort omstandigheden te racen”, aldus Verhoeven. Dat geldt echter niet voor de meerderheid, realiseerde de organisatie zich ook terdege. Door het wegvallen van Peru uit de oorspronkelijk geplande route moest de organiserende ASO met Marc Coma in korte tijd een nieuw traject uitzetten en daarbij ontbrak de glans. Het verlangen om ‘ooit’ terug te keren naar Afrika wil maar niet verdwijnen en dat de Merzouga Rally in Marokko dit jaar voor het eerst tot de zogenoemde Dakar Series behoort, wordt door menigeen gezien als een sein dat ook ASO nadenkt over de toekomst van de Dakar Rally. Ook het feit dat er dit jaar slechts 136 motorrijders deelnamen, tegen 161 in 2015 en zelfs nog 189 in 2013, zal de Franse organisatie aan het denken zetten.
