Reizen Myanmar

Ingekapseld tussen de uitlopers van de grote Himalaya ligt een land waar de tijd tientallen jaren stil lijkt te hebben gestaan. Paard en wagen is er een luxe en een gemiddeld jaarinkomen bedraagt een schamele 1.325 Dollar. De voornamelijk Boeddhistische bevolking is jarenlang onderdruk door een militaire junta, maar sinds 2011 zijn de poorten naar dit paradijs op een kier gezet en zijn toeristen welkom: Myanmar!

Officieel heet Birma sinds 1989 Myanmar, maar omdat de toenmalige militaire dictatuur door veel landen uit de EU en VS niet werd erkend, wordt de oude Engelse naam Birma nog vaak gebruikt. Na het vrijlaten van de bekende vrijheidsstrijdster Aung San Suu Kyi en de val van de dictatuur in 2011, (slechts vier jaar geleden) kwam er voorzichtig een democratie. Tegelijkertijd werden de grenzen voor toeristen op een kier gezet en mochten wij als een van de eerste motorrijders Myanmar verkennen.
Voor het huren van een motor is het in dit relatief ‘nieuwe’ land wel even flink zoeken, maar uiteindelijk vinden we in Mandalay iemand die alles kan regelen. Hij heeft keurige Honda XR offroads in de verhuur, zorgt voor een nationaal motorrijbewijs en regelt alle benodigde vergunningen. Deze permits (toegangsbewijzen) zijn nodig omdat er veertien verschillende regio’s zijn die met slagbomen van elkaar worden gescheiden. Achteraf blijken ze in de praktijk compleet onnodig, omdat je met een motor prima langs deze slagbomen heen kunt rijden. Ook het regelen van een visum vanuit Nederland is sinds begin 2015 redelijk eenvoudig en kan inmiddels volledig online geregeld worden.
Onze reis begint in Mandalay met een bezoek aan het grootste boek van de wereld. Niet zomaar een boek, maar eentje met een oppervlakte van 1.195 vierkante meter! Maar liefst 730 gebouwen staan rond een grote gouden Pagoda en in elk gebouw staan twee grote pagina’s van marmer, die met goud zijn gegraveerd. De teksten zijn voor ons onleesbaar, maar komen uit de Boeddhistische geschriften (Tripitaka) van 500 jaar voor Christus. Omdat de teksten minuscuul in detail zijn overgenomen van de originele manuscripten, is het boek een bedevaartsoord voor vele boeddhisten. Een ander bedevaartsoord is Bagan, 200 kilometer naar het westen, dus de motoren mogen gestart worden.

Wat direct opvalt buiten de grote stad is de rust op de weg. Er rijden net zoveel paard en wagens als auto’s, en de auto’s die er al rijden zien motorrijders als gelijkwaardig. Een groot verschil met veel andere Aziatische landen, waar je moet vechten voor je plekje op de weg. Toch onstaan er ook hier bij tijd en wijle spannende situaties, aangezien alle auto’s het stuur aan de verkeerde kant hebben. Dit komt doordat dat de auto´s geïmporteerd worden vanuit Japan waar ze links rijden, terwijl ze in Myanmar al sinds 1970 rechts rijden. De doorgaans blinde kamikaze inhaalacties lopen gelukkig meestal goed af.
Minder goed loopt het af voor de bevolking zonder werk in Myanmar. Met een gemiddeld jaarinkomen van 1.325 Dollar is Myanmar het derde armste land ter wereld buiten Afrika. In de steden zien we regelmatig complete families inclusief baby’s onder kartonnen dozen slapen en mensen met een handicap kruipen letterlijk over het asfalt door de straten. Buiten de steden rennen er regelmatig kinderen en moeders langs onze motoren mee, waarbij ze met handgebaren vragen om geld of wat eten. Niet de positieve vibe die je zoekt tijdens een vakantie, maar er gloort hoop aan de horizon. De toekomst ziet er wat beter uit nu de grenzen voor zowel toerisme als handel zijn opengezet. Geïmporteerde auto’s blijven vooralsnog echter een zeldzaamheid.
Al eeuwenlang wordt in Myanmar de betelpeper, een soort pruimtabak, vanuit Maleisië geïmporteerd. De betelpeper onderdrukt elk hongergevoel en geeft extra energie. Helaas vernielt het ook je tanden en wordt er elke vijf minuten een flinke fluim rode spuug op straat gegooid. Sommige stoepranden zijn hierdoor zo rood als de vloer van een slachthuis. En ook vanuit een autoraampje kan er ooit onverwacht een fluim naar buiten komen, richting helm…
Tijdens een lunchstop bezoeken we een markt en zien dat ook de marktkraam van de slager rood is gekleurd. Niet door de betelpeper, maar door de halve koe die zojuist met de scooter is bezorgd. Hier is er wat dat betreft niet veel twijfel over het soort vlees dat je koopt, rund- of paardenvlees. Ter plekke worden de organen verwijderd en het beest uitgebeend, terwijl honden klaar staan voor de restjes. Ondertussen staat de kraam vol met vrouwen die de scooter hebben zien rijden en vers vlees in een bananenblad mee naar huis nemen. De markten zijn sowieso heerlijk om rond te zwerven, want werkelijk alles wordt verkocht. Naast de slager staat bijvoorbeeld een kraampje met houtsplinters die gebruikt worden voor het aanmaken van de talloze houtvuren, waarboven wordt gekookt. Daarnaast staat weer een man die met de hand benzine in colaflesjes pompt, die voor een paar dubbeltjes per liter worden verkocht. Alles wordt in manden gestopt die vervolgens met speels gemak balancerend op het hoofd worden meegenomen.

Net buiten Mandalay maken we een tussenstop bij de U Bein Bridge. De oudste en langste houten (teak) brug van de wereld. Overdag ligt de brug er vrij rustig bij, maar ’s avonds komen er talloze bezoekers genieten van de prachtige zonsondergang. De brug met zijn 1.086 massieve pilaren loopt dan volledig vol en tientallen bootjes met toeristen drijven over de rivier met de laatste stralen zonneschijn stralen kleurrijk reflecterend op het water. Wij kiezen vooralsnog voor het zwarte asfalt en vervolgen onze weg.
Eind van de dag bereiken we Bagan (Pagan), een van de oude hoofdsteden van het land en opgenomen op de UNESCO werelderfgoedlijst. De stad kent met maar liefst 2.200 tempels en stoepas de grootste verzameling boeddhistische gebouwen ter wereld. Het gebied is 104 vierkante kilometer groot en we slalommen letterlijk tussen de prachtig versierde gebouwen en de ontelbare mooie Boeddhabeelden door. Eind van de dag beklimmen we een stoepa en genieten, met de geur van wierook die onze neusvleugels streelt, van een prachtige zonsondergang. Het leven is mooi! Een lokale monnik vat nog even kort samen dat het Boeddhisme geen religie is, maar een levenswijze. Door zelfreflectie en je moreel goed te gedragen, word je een beter mens en wordt het leven aangenamer. Alles wat je in je leven goed of fout doet komt als karma (tegenactie) automatisch weer bij je terug. Een prachtige manier om zo het dagelijkse leven te bekijken.
De meer dan tweeduizend heiligwerken in Bagan zijn al indrukwekkend, in heel Myanmar staan er zonder twijfel miljoenen. De belangrijkste reden hiervoor is dat het bouwen van een stoepa wordt gezien als een stap naar het Boeddhistische ultieme geluk, het Nirwana. Een ingewijde Stoepa is bovendien heilig en mag ook nooit meer worden afgebroken. De stoepas in Bagan zijn daarbij extra uniek, omdat er vrijwel zeker oude relieken van Gautama Boeddha in verstopt zitten. Gautama Boeddha wordt gezien als de stichter van het hedendaagse Boeddhisme en is de eerste persoon ooit die het Nirwana heeft bereikt. Wij worden vooral gelukkig van de relaxte sfeer in Bagan en het ronken van onze motor.

Na Bagan verlaten we het vlakke land en gaan via een uitloper van de Himalaya, de Shan Hills, naar het Inle Lake. Op dit meer leven 70.000 mensen in paalwoningen en heeft men in de loop der eeuwen geleerd om land te laten drijven op water. Met behulp van moerasplanten en aarde worden er zelfs complete boomgaarden en akkers op het water gebouwd. Een stukje watermanagement waar zelfs wij Nederlands nog iets van kunnen leren. Ook de visvangst gebeurt hier op een unieke manier. Net zoals bij de gondeliers in Venetië staat de visser op zijn bootje, maar in plaats van duwen met een stok beweegt hij een roeispaan met zijn benen. Wanneer hij een goede vis ziet, wordt deze met een korf en speer gevangen. Ambachtelijk handwerk.

Na een dagje varen op het meer, missen we toch weer onze motoren en rijden verder de Shan Hills in. Via deze bergketen bereiken we na een tijdje bij Hkakabo Razi een hoogte van maar liefst 5.881 meter. Dit gebied is duidelijk een stuk ontoegankelijker dan het westen van Myanmar, maar de talloze wegwerkzaamheden zullen hier naar verwachting snel verandering in brengen. Wij hebben het hier op onze offroads in ieder geval hier prima naar het zin en elke wegomlegging is weer een nieuwe uitdaging. Wat verder naar het noorden zijn de meeste wegen al redelijk klaar en genieten we van tweehonderd kilometer bergwegen door de bossen, met ontelbare bochten. Paradise!
Halverwege de Shan Hills komen we bij de Pindaya Caves: een druipsteengrottenformatie waar meer dan achtduizend Boeddhabeelden zijn verzameld. De oudste beelden dateren al vanaf 1773 en zijn vaak gemaakt van natuursteen, goud of dure edelstenen als smaragd. Ook hier komen er dagelijks mensen vanuit de hele wereld om nieuwe beelden te plaatsen, als offer of als herdenking aan een nabestaande. Wij kiezen voor de alternatieve mogelijkheid, kopen bladgoud en plakken dit vervolgens op een groot Boeddhabeeld bij de ingang. Een beetje te vergelijken met het branden van een kaarsje in de Katholieke kerk. Wanneer we het bladgoud op het Boeddhabeeld plakken, blijkt maar dat we zelf ook een attractie zijn. Tientallen Birmezen staren ons aan en zodra er eentje een foto van ons maakt met zijn telefoon, staan we daarna vijf minuten te poseren met alle lokals. Het voelt gelukkig totaal niet opdringerig aan, alles gaat gemoedelijk en vaak met een oprechte knuffel.
Op de terugweg naar Mandalay komen we per ongeluk terecht op de in 2010 geopende Expressway One, waar alleen auto’s en bussen mogen rijden. De weg is volledig verlaten, toch worden we na een kilometer of twintig door de politie staande gehouden. Wanneer ze echter zien dat we toeristen zijn, krijgen we een brede glimlach als beloning en mogen we direct doorrijden. Die glimlach en bijbehorende gastvrijheid lijkt gemeengoed in Myanmar. Je ziet en proeft overal dat de mensen blij zijn dat het land de inktzwarte periode van dictatuur achter zich heeft gelaten en zich eindelijk weer richt op de toekomst. Een toekomst waarin toeristen ongetwijfeld een grote rol gaan spelen, gezien de ongerepte status van het land dat op landschappelijk, maar ook cultureel vlak zoveel te bieden heeft. Wie een keer echt terug in de tijd wil, is in het nog grotendeels onontdekte Myanmar aan het juiste adres. Maar voor hoe lang nog?